آریا بانو - تسنیم / پشت بسیاری از تراکنش‌های ناموفق ردپای مجرمانی پنهان است که با استفاده از ابزار اسکیمر اطلاعات کارت بانکی را کپی می‌کنند؛ به گفته رئیس مرکز امداد و فوریت‌های سایبری پلیس فتا، تهران و البرز بیشترین آمار جرائم اسکیمر را در کشور دارد.
دست در جیب شما نمی‌کند، اما موجودی حسابت را خالی می‌سازد. اسکیمر، دزدی مدرن و نامرئی است که با کمک ابزارهای کوچک و ظاهراً بی‌خطر، اطلاعات کارت بانکی را کپی می‌کند. قربانیان این جرم معمولاً تا لحظه‌ای که پیام برداشت غیرمجاز روی گوشی‌شان ظاهر شود، حتی نمی‌دانند که چه زمانی و کجا مورد سرقت قرار گرفته‌اند.
در دهۀ اخیر، با گسترش استفاده از کارت‌های بانکی و دستگاه‌های کارت‌خوان در معاملات روزمره، روش‌های نوینی از کلاهبرداری هم پدید آمده‌اند که یکی از پرآوازه‌ترین آن‌ها، «اسکیمر» نام دارد. این شیوه نه‌تنها به سرقت مالی محدود نمی‌شود، بلکه اعتماد عمومی و امنیت مالی شهروندان را نیز هدف گرفته است.
یکی از شهروندان تهرانی که از طریق اسکیمر مالباخته شده است به خبرنگار تسنیم می‌گوید: " یک روز رفتم سوپرمارکت نزدیک خانه. فروشنده کارت را کشید و رمز را از من پرسید چند ثانیه بعد از اینکه رمز را وارد کرد درخواست کرد دوباره رمز را بگویم و کارت را در دستگاه دیگری کشید و گفت که آن دستگاه تراکنشش ناموفق بوده است؛ چند ساعت بعد دیدم دو تراکنش مشکوک از حسابم انجام شده است. نه کارت دست کسی بوده نه گوشی‌ام هک شده بود! بعد از اینکه به پلیس مراجعه کردم متوجه شدم که آن دستگاه کارت‌خوان اولی دستگاه اسکمیر بوده و در واقع کارت بانکی من را کپی کرده است!"
روایت این شهروند تنها یکی از صدها نمونه‌ای است که پلیس فتا هر ماه گزارش می‌دهد. افسران پلیس فتا می‌گویند اسکیمرها اغلب از دستگاه‌های کوچک فلزی استفاده می‌کنند که به درگاه کارت‌خوان یا خودپرداز وصل می‌شود و در کمتر از چند ثانیه اطلاعات کارت را کپی می‌کند. سپس با رمزهایی که از طریق دوربین یا بی‌دقتی کاربران به دست می‌آورند، اقدام به برداشت غیرمجاز می‌کنند.
سازوکار دستگاه اسکیمر چگونه است؟
اسکیمر ابزاری است کوچک که معمولاً بر روی دستگاه‌های کارت‌خوان، خودپرداز یا در محل‌های پرداخت نصب می‌شود و اطلاعات کارت بانکی افراد را از نوار مغناطیسی کارت کپی می‌کند. سپس مجرمان با استفاده از اطلاعات کپی شده، کارت «خام» تهیه کرده یا اطلاعات را برای برداشت غیرمجاز از حساب قربانیان به کار می‌برند.
به عنوان مثال، گزارش‌هایی وجود دارد که در استان البرز و دیگر نقاط ایران، باندهایی با نصب تراشه اسکیمر بر روی خودپردازها اقدام به سرقت میلیون‌ها تومان وجه بانکی کرده‌اند. همچنین از جمله مکان‌های ریسک بالا برای این جرم، دستگاه‌های کارت‌خوان سیار، بازارها، جایگاه‌های سوخت، فروشگاه‌های پرتردد و مسیرهای بین‌شهری ذکر شده‌اند.
پبش تر سرهنگ علی محمد رجبی، رئیس مرکز تشخیص و پیشگیری از جرایم سایبری پلیس فتا در یک گفت‌وگوی خبری اظهار کرد: یکی از شگردهای کلاهبرداری برای سرقت کارت‌های بانکی و برداشت‌های غیرمجاز، بهره‌گیری از دستگاه‌های اسکیمر برای جعل کارت‌های بانکی است.
سردار وحید مجید، رئیس پلیس فتا نیز در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم گفت: با اقدامات فنی و تخصصی، در سال 1403 حدود 51 پرونده کثیرالشاکی در زمینه کپی کارت‌های بانکی شناسایی و 135 نفر متهم حرفه‌ای دستگیر شدند.
با وجود هشدارهای مکرر پلیس و بانک‌ها، جرم اسکیمر همچنان ادامه دارد. سردار داوود معظمی گودرزی، رئیس پلیس فتا تهران بزرگ معتقد است بخش عمدهٔ وقوع این جرم به دلیل ناآگاهی و سهل‌انگاری کاربران رخ می‌دهد. هنوز بسیاری از مردم نمی‌دانند که حتی یک لحظه بی‌احتیاطی در وارد کردن رمز می‌تواند زمینه‌ساز برداشت میلیونی از حسابشان شود. از سوی دیگر، دستگاه‌های قدیمی کارت‌خوان یا خودپرداز که فاقد تجهیزات ضداسکیمر هستند، هدف اصلی مجرمان‌اند.
تهران و البرز رتبه اول کلاهبرداری با اسکیمر
همچنین سرهنگ رامین پاشایی رئیس مرکز امداد و فوریت‌های سایبری پلیس فتا در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم با هشدار نسبت به گسترش کلاهبرداری از طریق دستگاه‌های اسکیمر، از شهروندان خواست در زمان خریدهای روزمره، رمز کارت بانکی خود را شخصاً وارد کنند و هرگز آن را در اختیار فروشندگان قرار ندهند.
وی با اشاره به اینکه بیشتر جرایم کپی کارت بانکی در خرید از فروشندگان سیار رخ می‌دهد، تأکید کرد: عمدتاً 90 درصد جرایم اسکیمر توسط مجرمان سایبری در قالب فروشندگان سیار اتفاق می‌افتد. البته پرونده‌هایی هم داشته و داریم که این جرم در فروشگاه‌های معتبر و حتی پمپ‌بنزین‌ها رخ داده است.
پاشایی افزود: در هر جایی که شما به فروشنده مراجعه می‌کنید، باید حتماً دو مرحله مهم را خودتان انجام دهید: کشیدن کارت در دستگاه پوز یا عابر بانک و وارد کردن رمز کارت. اگر به هر دلیلی خرید مطمئن نبود، توصیه می‌کنیم در سفرهای درون‌شهری و برون‌شهری، پول نقد همراه داشته باشید.
رئیس مرکز امداد و فوریت‌های سایبری پلیس فتا ادامه داد: در حال حاضر، استان تهران بزرگ بیشترین آمار جرایم حوزه اسکیمر را دارد و پس از آن استان البرز قرار گرفته است. بنابراین، هنگام سفر یا خریدهای بین‌شهری، حتماً با پول نقد خرید کنید و در صورت استفاده از کارت، اجازه ندهید فرد دیگری رمز را وارد کند.
سرهنگ پاشایی هشدار داد: اگر خدای نکرده کوتاهی کردید و رمز را در اختیار فروشنده گذاشتید، بلافاصله به اولین دستگاه عابر بانک یا پوز مراجعه کرده و رمز کارت خود را تغییر دهید. در واقع، تغییر مستمر رمز کارت باید به‌صورت روزانه یا هفتگی در دستور کار همه افراد باشد.
وی تأکید کرد: اگر نیاز به راهنمایی، مشاوره یا گزارش یک مورد مجرمانه در این زمینه دارید، می‌توانید از طریق شماره تلفن 096380 با پلیس فتا در ارتباط باشید.
لزوم مقابله همگانی برای جلوگیری از شیوع جرم اسکیمر
چالش دیگر در این میان، نبود نظارت دقیق بر تعمیرکاران و شرکت‌های واسطه‌ای است که به بهانه سرویس یا به‌روزرسانی، به دستگاه‌های کارت‌خوان دسترسی دارند. در برخی پرونده‌ها مشخص شده که افراد سودجو از همین مسیر اقدام به نصب تجهیزات اسکیمر کرده‌اند.
در کنار این مسائل فنی، خلأ قانونی نیز محسوس است. اگرچه قانون جرائم رایانه‌ای، برداشت غیرمجاز را جرم‌انگاری کرده، اما هنوز برای ابزارهایی مانند اسکیمر تعریف دقیق و سازوکار قضایی مشخصی وجود ندارد. این موضوع گاه باعث می‌شود رسیدگی به پرونده‌ها زمان‌بر یا دشوار شود.
در نهایت؛ جرم کلاهبرداری به روش اسکیمر یکی از تهدیدات جدید و جدی در فضای بانکی و مالی کشور است؛ این جرم نه تنها به سرقت پول منجر می‌شود، بلکه اعتماد مردم به سامانه مالی را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد. با روایت مردمی که تجربه طعنه‌آمیز این جرم را دارند، با اظهارنظر مسئولانی که به آن پرداخته‌اند و با تحلیل چالش‌ها و پیشنهادات پیشگیری، روشن می‌شود که مبارزه با این پدیده نیازمند مشارکت همگانی (از شهروند تا فروشنده تا نهاد انتظامی و بانکی ) است.
بازار ![]()