آریا بانو - در یک ماه اخیر، عفونت‌های سارس-کوو-2 که ویروس عامل بیماری کووید-19 هستند رو به افزایش بوده و موارد جهانی در ماه گذشته بیش از 19 هزار مورد نسبت به ماه پیش از آن افزایش یافته‌اند، اما پژوهشگران می‌گویند تعداد واقعی عفونت‌ها بسیار بالاتر از این است.
ماریا ون کرخوو، مدیر موقت دپارتمان مدیریت اپیدمی و پاندمی در سازمان جهانی بهداشت در ژنو، سوئیس می‌گوید: پایش همچنان در حال انجام است، اما در سطحی بسیار پایین‌تر از گذشته و ما تصویر کاملی از چرخش ویروس و گونه‌های در حال گردش در اختیار نداریم. او اضافه می‌کند: فکر می‌کنم اکنون نوعی فراموشی جمعی نسبت به کووید-19 وجود دارد.
به نقل از نیچر، آنتونیا هو، اپیدمیولوژیست بالینی در دانشگاه گلاسگو، بریتانیا می‌گوید: حتی اگر افراد پس از استفاده از آزمایش آنتی‌بادی خانگی، نتیجه‌ی مثبت دریافت کنند، هیچ راهی برای گزارش نتیجه‌ی مثبت در سطح جامعه وجود ندارد.
بدون داده‌های پایشی باکیفیت، سازمان‌های سلامت آمادگی کافی برای توصیه فرمولاسیون‌های مناسب واکسن و زمان‌بندی عرضه‌ی آن را ندارند. پایش برای درک واقعی اینکه چه چیزی در حال گردش است، حیاتی است.
کووید-19 چگونه ردیابی می‌شود؟
اگرچه داده‌های پایشی که برای پیگیری تعداد مطلق عفونت‌های سارس-کوو-2 استفاده می‌شوند، نسبت به دوران همه‌گیری کمتر قابل اعتماد هستند، پژوهشگران اکنون اطلاعات مربوط به تعداد افرادی را که دچار کووید-19 شدید شده و نیاز به بستری دارند، دنبال می‌کنند.
پایش مبتنی بر بیمارستان، کاری است که بیشتر انجام می‌شود. اما همچنین پایش فاضلاب را هم داریم که شاخصی بسیار مفید از آنچه در جامعه در حال رخ دادن است، به‌شمار می‌رود.
تحلیل ژنومی نمونه‌های حاوی ویروس سارس-کوو-2 نشان می‌دهد که شایع‌ترین گونه‌های در حال گردش در سراسر جهان در حال حاضر XFG که با نام استراتوس (Stratus) یا «گونه فرانکنشتاین» شناخته می‌شود و NB.1.8.1 که با نام نیمبوس(Nimbus) شناخته می‌شود، هستند.
استراتوس 76 درصد از موارد گزارش‌شده را تشکیل می‌دهد و در اروپا و قاره‌های آمریکا غالب است، در حالی‌که نیمبوس در منطقه اقیانوس آرام غربی غالب است و 15 درصد از موارد را تشکیل می‌دهد.
استراتوس و نیمبوس علائمی مشابه گونه‌های قبلی دارند، از جمله تب، سرفه و آبریزش بینی، اما گونه نیمبوس یک علامت متمایز دارد: گلودردی شبیه فرو کردن تیغ در گلو. این دو گونه در حال حاضر در فهرست سازمان جهانی بهداشت تحت عنوان گونه‌های در حال گردش کووید-19 که تحت پایش هستند، قرار دارند.
ون کرخوو می‌گوید: اطلاعات فعلی درباره گونه‌های سارس-کوو-2 هنوز فاصله‌ی زیادی با تصویر کامل از چرخش ویروس دارد. حتی داده‌های بستری در بیمارستان نیز مانند دوران همه‌گیری کامل نیستند و کمتر از 35 کشور هنوز داده‌های کووید-19 را گزارش می‌دهند. به همین دلیل ما تلاش می‌کنیم اطمینان حاصل کنیم که کشورها همچنان توالی‌یابی ژنتیکی را انجام دهند. داده‌های پایشی موجود به اندازه کافی هستند، تا اطلاعاتی به دولت‌ها درباره اثربخشی واکسن‌ها ارائه دهند.
آیا کووید-19 فصلی است؟
کمپین‌های واکسیناسیون بر افراد بالای 65 سال در ایالات متحده یا بالای 75 سال در بریتانیا و بخش‌هایی از اروپا و همچنین افرادی با سیستم ایمنی ضعیف‌تر که بالاتر از 6 ماه سن دارند، تمرکز دارند.
مایکل هد، اپیدمیولوژیست در دانشگاه ساوت‌همپتون بریتانیا می‌گوید: ترجیح می‌دهد واکسیناسیون گسترده‌تری برای گروه‌های سنی پایین‌تر هم انجام شود. او می‌گوید: این عفونت هنوز هم خوشایند نیست و واکسن‌ها همچنان مزایای قابل توجهی برای سلامت عمومی دارند، بنابراین آن‌ها ابزاری حیاتی برای مقابله با تهدید ناشی از کووید-19 هستند.
در بسیاری از کشورها از جمله آلمان و بریتانیا، عرضه واکسن و دُز یادآور کووید-19 به‌عنوان بخشی از راهبرد سالانه واکسیناسیون آنفلوآنزا در پاییز انجام می‌شود، به‌منظور آماده‌سازی برای فصل زمستانی ویروس‌های تنفسی. با این حال، پژوهشگرانی که سارس-کوو-2 را مطالعه می‌کنند، درباره اینکه آیا کووید-19 واقعا یک ویروس فصلی است یا نه، تردید دارند.
مطالعه‌ای در سال 2021 درباره انتقال کووید-19 نشان داد که 90 درصد از انتقال‌ها در دمای بین سه تا 17 درجه سانتی‌گراد رخ داده‌اند.
مطالعه دیگری که به بررسی فصلی بودن کووید-19 در کشورهای آفریقایی پرداخته بود نیز نشان داد که انتقال‌های فصلی و نزدیک به حالت اشباع، با زمان و مکان‌های سردتر همبستگی دارند. اما داده‌های پایشی همچنین نشان می‌دهند که نرخ بستری به‌دلیل سارس-کوو-2 در ماه‌های تابستان افزایش می‌یابد.
زیاد ال‌علی، اپیدمیولوژیست بالینی در دانشگاه واشینگتن در سنت‌لوئیس می‌گوید: ممکن است در وسط تابستان به اورژانس بروید و هنوز افرادی را ببینید که مبتلا به کووید هستند.
هد استدلال می‌کند که کووید-19 به اندازه آنفلوآنزا یا سرماخوردگی فصلی نیست و این پرسش را مطرح می‌کند که آیا کمپین‌های واکسیناسیون کووید-19 باید در طول سال ادامه یابند، نه فقط در پاییز. او می‌گوید: هنوز بار بیماری در تابستان هم قابل توجه است. گفتنش سخت است، چون هیچ تعریف واقعی و دقیقی برایش وجود ندارد.
جام مقدس این حوزه واکسنی ترکیبی خواهد بود که هم‌زمان در برابر آنفلوآنزا و کووید-19 و تمام گونه‌های این دو ویروس محافظت ایجاد کند. اما هنوز تا رسیدن به آن نقطه فاصله داریم.