آریا بانو - خبرآنلاین / در 6 ماه گذشته تمام مردم کره زمین، بحران کرونا را تنها با یک امید مشترک گذراندند؛ کشف واکسنی که می‌تواند کرونا را مانند پاندمی‌های قبلی ریشه کن کند تا باز هم بتوانیم به راحتی یکدیگر را در آغوش بگیریم، از زندگی مانند قبل و بدون هیچ دلهره‌ای لذت ببریم و تا باز همه چیز به روال عادی خودش برگردد.
تلاش‌ها از همان اول برای ساخت واکسن کرونا آغاز شد اما با این وجود اخباری از گوشه و کنار شنیده می‌شد که واکسن کرونا حداقل تا یک الی دو سال آینده ساخته نخواهد شد ولی گروه‌های زیادی از سرتاسر دنیا در حال تلاش بودند تا بشر را از شر این میهمان ناخوانده خلاص کنند.
روسیه و چین، نفرات اول و دوم ماراتن ساخت واکسن
درست در اوایل مرداد ماه بود که محققان دانشگاه آکسفورد اعلام کردند که واکسنی که توسط این تیم ساخته شده، بی‌خطر و امیدوار کننده بوده است. آنها نام این واکسن رو کووی شیلد گذاشته و اعلام کردند که در خوشبینانه ترین حالت تا کریسمس به دست مردم خواهد رسید. گفته می‌شود انگلستان 100 میلیون دوز از این واکسن را سفارش داده است.
اما هنوز واکسن ساخته شده توسط این گروه به ثبت نهایی نرسیده بود که روسیه در طی یک اقدام غافلگیر کننده اعلام کرد نخستین واکسن کرونا را به ثبت رسانده است. روس‌ها به افتخار اولین ماهواره جهان که در سال 1957 به فضا پرتاب شد، نام این واکسن را Sputnik V گذاشتند؛ ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه هم گفت که دختر خودش از کسانی بوده که این واکسن را تزریق کرده است.

با این وجود برخی این حرکت را خود نمایی سیاسی می‌نامند چرا که متخصصان هشدار می‌دهند که بدون آزمایش بالینی مرحله سه در مقیاس بزرگ، اصلا معلوم نیست که واکسن در بدن ایمنی ایجاد می‌کند یا نه و از طرف دیگر عوارض جانبی آن مشخص نیست؛ در نتیجه قطعا نمی‌توان به این واکسن اعتماد کامل داشت.
به گفته دانشمندان این واکسن هنوز نیاز به داده‌های مهمی برای امنیت و موثر بودن دارد و تهیه، آزمایش و بررسی هرگونه واکسنی نیازمند تلاشی طولانی، پیچیده و گران قیمت است که به طور معمول ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول می‌کشد.
چند روز پیش، چین تبدیل به دومین کشوری شد که واکسن علیه ویروس کرونا را به ثبت رساند. این واکسن که Ad5-nCoV نام دارد، توسط شرکت داروسازی «کان سینو» چین و با سرپرستی «چن وی» متخصص بیماری‌های عفونی این کشور تولید می‌شود و تا پایان سال 2020 با قیمت 150 دلار عرضه خواهد شد.
معیار تایید یا رد صلاحیت یک واکسن
با وجود تمام این اخبار خوبی که از پیشرفت مراحل ساخت واکسن کرونا شنیده می‌شود، برخی معتقد اند که خیلی هم نباید به ساخته شدن و موثر بودن این واکسن دل خوش کرد و ممکن است بشر هیچوقت پسا کرونا را تجربه نکند.
تا کنون دو واکسن ثبت شده اند و واکسن محققان آکسفورد هم به نتایج خوبی رسیده است. اما واقعیت این است که تا کنون سازمان جهانی بهداشت هیچ واکسنی را تایید نکرده است؛ سیما سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت امروز در همین رابطه گفته بود: نباید ناامید باشیم، اما ممکن است مانند بسیاری از بیماری‌ها از جمله ایدز، هیچ واکسنی هم برایش پیدا نشود. بنابراین، بهترین راه این است که سبک زندگی مطابق با کرونا را در پیش بگیریم. آنچه که مسلم است این است که با اصول پیشگیری مانند فاصله‌گذاری، استفاده از ماسک و شست و شوی مداوم دست‌ها می‌توانیم از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنیم.
سازمان جهانی بهداشت هم پیش‌تر درباره واکسن روسی کرونا اعلام کرده بود: به دلیل اینکه اطلاعات کاملی درباره واکسن روسی کرونا دریافت نکرده نمی‌تواند آن را ارزیابی کند و پیش از تکمیل دو مرحله تست‌های دوم و سوم نمی‌توان هیچگونه واکسنی تولید کرد.
اما معیار برای امنیت یک واکسن و تایید آن چیست؟

هر واکسن باید مراحل مشابه آزمایشات بالینی را طی کند و در مراحل آخر روی گروهی با هزاران نفر داوطلب تست شده تا عوارض و میزان ایمنی آن مشخص شود؛ این ارزیابی‌های بالینی در فاز دوم و سوم ساخت واکسن انجام می‌شوند.
به گفته متخصصان واکسنی که عوارض جانبی ایجاد کند یا میزان کمی از مصونیت در مقابل بیماری ایجاد کند، مشکل ساز خواهد بود و برای اطمینان از کارکرد واکسن، داروی ساخته شده باید روی گروه‌های مختلف گیرندگان اعم از، جوان، سالمند، سالم، افراد مبتلا به بیماری‌های خاص و ... در گروه‌های مجزا ازمایش شود.
در ماه ژوئن، FDA دستورالعمل‌هایی را برای تأیید واکسن کرونا صادر کرد. در این دستورالعمل‌ها عنوان شده بود که: یک واکسن باید حداقل 50٪ از کارآیی را در کارآزمایی‌های بالینی نشان دهد، یعنی افرادی که واکسن را دریافت کرده اند، 50درصد کمتر از سایر افراد به ویروس آلوده شوند.
به گفته متخصصان کارایی 50 درصدی همچنان ایده آل نیست اما قابل توجه است و حداقل چرخه انتقال در جامعه هم 50درصد کاهش پیدا می‌کند.
دانشمندان معتقد اند که با وجود اینکه آزمایش‌های مرحله 3 برای واکسن معمولا مدت زیادی طول می‌کشد، اما نیاز جدی و مبرم به واکسن می‌تواند باعث شود یک واکسن امیدوار کننده که پاسخ ایمنی قوی را در آزمایشات فاز 2 ایجاد کرده، برای استفاده اضطراری بدون آزمایش کامل فاز 3 تأیید شود .
اما در طی آزمایش‌ها و انجام فازهای مختلف ساخت واکسن یک سوال اصلی وجود دارد: واکسن چه مدت از فرد در برابر ویروس محافظت می‌کند.
در این رابطه مطالعات گذشته در مورد سارس و مرس نشان می‌دهد که افراد ممکن است حداقل دو یا سه سال پس از ابتلا به عفونت اولیه در مقابل خانواده کرونا در امان باشند. واکسن COVID-19 باید پاسخ ایمنی مشابهی را در برابر عفونت طبیعی ایجاد کند، بنابراین ایمنی بدن در برابر این ویروس ممکن است به تدریج کاهش پیدا کرده و از بین برود.
متخصصان در این رابطه گفته اند که هنوز مشخص نیست واکسن کرونا تا چه مدت ایمنی ایجاد می‌کند و به همین دلیل احتمالا به نسل اول، دوم و سوم واکسن کرونا نیازمند خواهیم بود.