بزرگنمايي:

آریا بانو - سواد زندگی / زمانی که یک فرد احساس کناهگاری می‌کند، بخش‌هایی از مغز که مسئول عواطفی نظیر همدلی و درک دیدگاه دیگران هستند سطح افزایش یافته‌ای از فعال سازی را تجربه خواهند کرد. در نتیجه گناه در بسیاری از موارد می‌تواند انگیزه‌ای مضاعف برای انجام اصلاحات مثبت باشد.
"این رازی است که بسیاری از والدین تمایلی به اعتراف آن با صدای بلند ندارند: مهم نیست که چقدر فرزندان خود را عاشقانه و از صمیم قلب دوست داشته باشید، والد بودن می‌تواند باعث شود لحظات بسیاری از زندگی خود را بااحساس گناه سپری کنید ".
این جملات که قطعاً هر پدر و مادری تا حدودی با آن‌ها آشنایی دارد، به‌تازگی دریکی از مقالات مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا به چاپ رسیده‌اند و باکمی جست‌وجو می‌توان دریافت که احساس گناه در والدین نه‌تنها سابقه‌ای طولانی دارد بلکه ریشه‌های علمی نیز خواهد داشت.
همه این‌ها نشان می‌دهند که شما تنها نیستید. سری به گوگل بزنید و عبارت "والدین گناهکار" را جست‌وجو کنید. این شما و این بیش از 70 میلیون نتیجه مرتبط! شاید بیشتر از همین تعداد نیز بتوانید توصیه ببینید که متأسفانه اغلب بر پایه عقاید شخصی، رسوم اجدادی و تجربیات فردی تهیه شده‌اند و به‌ندرت مبتنی بر شواهد هستند. شرکت آمریکایی هاف‌پست گزارش کاملی از این مسئله ارائه داده که از طریق وب‌سایت آن قابل‌دسترسی است.
اما به نظر شما علل دقیق احساس گناه والدین چیست و چگونه می‌توان این احساس بد را به فرصتی برای تغییر در جهت بهبود تبدیل کرد؟
نگران نباشید همه‌چیز عادی است
اولین و به‌احتمال‌زیاد مهم‌ترین نکته در خصوص احساس گناه والدین این است که بدانیم هر پدر و مادری برای یک‌بار هم که شده این حالت را تجربه کرده و یا خواهند کرد. طبق گزارشی از مرکز تحقیقات والدین استرالیا استفاده از استراتژی‌های مبتنی بر شواهد علمی که به تقویت اعتمادبه‌نفس و همچنین توسعه مهارت‌های ضروری در زندگی کمک می‌کنند، ازجمله کاربردی‌ترین روش‌های غلبه بر احساس گناه ناشی از فرزند پروری محسوب می‌شوند.
با توجه به پژوهشی که توسط آکادمی پزشکی اطفال آمریکا به چاپ رسیده است، یکی از بزرگ‌ترین ریشه‌های القای احساس گناه به والدین چیزی نیست جز کمبود اعتمادبه‌نفس. در این مطالعه توصیه‌شده که والدین در مرحله نخست باید قادر به باور خود باشند. رویکردها، تصمیمات، انتخاب‌ها و چهارچوب‌های ذهنی‌تان را بپذیرید و آن‌ها را نه با نظرات آشنایان، بلکه با معیارهای علمی مقایسه کنید. درواقع تنها زمانی می‌توانید از شر عواطف منفی در تربیت و پرورش فرزندتان رها شوید که توانایی اعتماد به خود و جسارت لازم برای ادامه مسیر را به دست آورده باشید.
درک ذهنیت گناهکار
ما معمولاً زمانی احساس گناه می‌کنیم که افکار و یا اعمالمان با استانداردهایی که در ذهن خود داریم مطابقت نداشته باشند. بر اساس مطالعه‌ای که به‌وسیله نشریه Annual Reviews به چاپ رسیده است، احساس گناه درواقع نوعی عاطفه اخلاقی است که کمک می‌کند تعاملات خود با دیگران را تنظیم کنیم و بدین ترتیب از جهات بسیاری مفید خواهد بود.
ذهنیت گناهکار چه مواقعی به کارمان خواهد آمد؟
با استناد به مقاله‌ای که از طریق انتشارات جان وایلی و پسران قابل‌دسترسی است، این احساس ما را قادر می‌سازد تا حقیقت درونی خود را با وضوح بهتری ببینیم و درنتیجه آن بتوانیم به عواطف دیگری نیز توجه کنیم. در پژوهشی دیگر که به‌تازگی توسط کتابخانه آنلاین دیجیتال ساینس دایرکت منتشرشده می‌خوانیم: زمانی که یک فرد احساس کناهگاری می‌کند، بخش‌هایی از مغز که مسئول عواطفی نظیر همدلی و درک دیدگاه دیگران هستند سطح افزایش‌یافته‌ای از فعال‌سازی را تجربه خواهند کرد. درنتیجه گناه در بسیاری از موارد می‌تواند انگیزه‌ای مضاعف برای انجام اصلاحات مثبت باشد.
البته درک ذهنیت گناهکار بدین معنا نخواهد بود که این احساس تنها شامل جنبه‌های مفید و کاربردی می‌شود و هیچ نقطه منفی خاصی ندارد. طبق یافته‌های مطالعه‌ای که اطلاعات کامل آن به‌وسیله انتشارات سیج در اختیار علاقه‌مندان قرارگرفته است، هر فردی بااحساس گناه نسبت به تغییر اقدام نخواهد کرد و ازاین‌رو حالت مذکور ممکن است به یک بحران جدی رفتاری- فکری تبدیل شود. شاید به‌شدت تعجب‌آور باشد اما در پژوهش منتشرشده توسط ناشر با دسترسی آزاد بایومد مرکزی، والدینی که احساس گناه دائمی داشتند آن را به‌عنوان سدی بزرگ سر راه ورزش کردن خود معرفی کردند! اکثر شرکت‌کنندگان این مطالعه تصور می‌کردند که دچار کاهش وزن شده‌اند و نیازی به ورزش ندارند.
دلایل احساس گناه در والدین چیست؟
در مقاله به چاپ رسیده از طریق اِلزِویر (یکی از بزرگ‌ترین ناشرین مطبوعات پزشکی و علمی جهان) آمده است که حفظ تعادل میان کار و خانواده یکی از اصلی‌ترین منابع ایجاد احساس گناه در والدین خواهد بود. در حقیقت چه پدر و چه مادر در تلاش برای سازمان‌دهی زندگی و خانواده به بهترین نحو ممکن، گاهی دچار احساس گناه می‌شوند که مبادا چیزی ازقلم‌افتاده باشد.
مورد بعدی به ویزیت‌های پزشکی فرزندان مربوط می‌شود. با توجه به گزارشی از انجمن روانشناسی آمریکا درصورتی‌که کودک کوچک‌ترین مشکلی داشته باشد حتی مسئله‌ای به‌سادگی ریسک اضافه‌وزن، والدین معمولاً بااحساس گناه روبه‌رو خواهند شد.
تلاش برای پرورش کودکانی منضبط و همچنین نگرانی پیرامون استفاده افراطی از گوشی‌های هوشمند، ازجمله دیگر ریشه‌هایی هستند که به القای احساس گناهکاری منجر می‌شوند. هر دو مورد نام‌برده در مقاله‌ای از مجله معتبر نیچر به تأیید رسیده‌اند.
3 توصیه مختصر و مفید
نکاتی که در ادامه ارائه می‌شوند همگی با استناد به پژوهش منتشرشده در مجله روانشناسی کودک جمع‌آوری‌شده‌اند:
- به خاطر داشته باشید که احساس گناه طبیعی است: دفعه بعدی که دچار احساس گناه و ناراحتی پس‌ازآن شدید، این موضوع را به خاطر بیاورید که تمام والدین روی این کره خاکی با چنین مسائلی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
- کمال‌گرایی را در تربیت کودکان کنار بگذارید: انتظاراتی واقع‌بینانه از خود و فرزندانتان داشته باشید و فشار بیش‌ازحد به آن‌ها را تمام کنید. توقعات غیرمنطقی ضمن تشدید حس گناه در والدین باعث می‌شوند که فرزند نیز نتواند به نتیجه مطلوب موردنظر خود برسد. ظرفیت واقعی خود برای حل مسائل را بدانید و تقاضای فراتر از آن را نداشته باشید.
- افکار و احساسات خود را به عمل نزدیک کنید: حس گناه منجر به تضعیف روحیه والدین خواهد شد و آن‌ها را از انجام تقریباً هر عملی به‌مرورزمان بازمی‌دارد. این شما هستید که باید چنین عواطف مخربی را تبدیل به سرآغازی برای تغییر کنید. برای کارهای عقب‌افتاده خود برنامه‌ریزی کرده و به‌هیچ‌عنوان آن‌ها را عوض نکنید. فعالیت منظم خود راهی مؤثر برای غلبه بر احساس گناه خواهد بود.