بزرگنمايي:

آریا بانو - شهرآرا آنلاین / این روزها شبکه‌های اجتماعی مانند تلگرام و اینستاگرام در کنار همه مزایا و معایب خود، تأثیر فراوانی بر کارآفرینی و شکل‌گیری کسب‌وکارهای جدید داشته‌اند. شبکه‌های اجتماعی فضاهایی هستند که در آن‌ها افراد می‌توانند با دوستان، همکاران و حتی مخاطبان گسترده ناشناس ارتباط برقرار کنند و به به‌اشتراک‌گذاری محتوا بپردازند. این ارتباطات گسترده بستری برای عرضه کسب‌وکارهای نو و خلاقانه ایجاد می‌کند.
زنان نیز مانند مردان یا حتی بیش از آن‌ها از فضای شبکه‌های اجتماعی برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای شخصی و زنانه خود استفاده کرده‌اند. آن‌ها به دلایل متعددی مانند بیکاری، نارضایتی شغلی و احتراز از شرایط سخت و رقابتی مشاغل رسمی، این فضا را برای کسب درآمد انتخاب کرده‌اند. به‌ویژه این فضا به زنان خانه‌دار امکان می‌دهد در عین حال که از مزایای حضور در خانه و رسیدگی به فرزندان خود بهره می‌برند، کسب‌وکار مجازی خود را نیز داشته باشند و از این طریق برای خود و خانواده‌شان به درآمدزایی بپردازند.
شبکه‌های اجتماعی برای زنان فرصتی فراهم کرده‌اند که به دور از تبعیض‌های شغلی و اختلافی که بین دستمزد زنان و مردان شاغل وجود دارد، درآمد خود را داشته باشند. شبکه‌های اجتماعی، شبکه فرصت‌های برابر است که جنسیت، سن، قومیت، شهر و ... بر آن تأثیری ندارد. اگر شیوه‌‌های استفاده و بهره‌برداری از این شبکه‌ها را بیاموزید، مهم نیست چه کسی هستید و ساکن کجا. می‌توانید کار خود را خلق کنید و درآمد به دست بیاورید.
در میان زنانی که در اینستاگرام به کسب‌وکار و کارآفرینی می‌پردازند، تنوع خیلی زیادی دیده می‌شود: زنانی از شهرهای کوچک کشور کارهایی مثل پرورش گل و گیاه و تولید صنایع دستی محلی خود را عرضه می‌کنند تا زنانی در پایتخت که جدیدترین و شیک‌ترین مدل‌های لباس را طراحی می‌کنند. حتی برخی از زنانی که در صفحات مجازی اینستاگرامی کار می‌کنند خارج از ایران زندگی می‌کنند اما کسب‌وکار خود را در ایران راه‌اندازی کرده‌اند. برخی صفحات کاری زنانه، ساده و خودمانی‌اند و برخی پرزرق‌وبرق. زنان با سلیقه‌های مختلف و مهارت‌های متنوع مانند آشپزی، خیاطی، گل‌دوزی، ساخت وسایل تزیینی، طراحی منزل و مراسم مختلف، طراحی لباس و ... وارد این عرصه شده‌اند.
حضور زنان در اینستاگرام برای کسب‌وکار، بیشتر جنبه هنری دارد به این معنا که زنان هنرهای زنانه را محملی برای کسب درآمد کرده‌اند. زنان فعال در کسب‌وکارهای اینترنتی کمتر در حوزه‌های فنی، علمی و تخصصی فعالیت می‌کنند (به‌جز برخی موارد استثنا) بلکه بیشتر از طریق هنرهای خانگی مشغول به درآمد‌زایی هستند. به نظر می‌رسد زنان متخصص در علم و حوزه‌های فنی کمتر از این بستر برای اشتغال استفاده می‌کنند و بیشتر جذب سازمان‌ها و شرکت‌ها می‌شوند. می‌توان گفت کسب‌وکار اینستاگرامی زنانه بیشتر در انحصار زنان خانه‌دار یا زنان لیسانسه‌ای است که به جای کار بیرون از منزل، ترجیح داده‌اند از این طریق به فعالیت بپردازند.
بنابراین «اینستاگرام کاری زنانه» بیشتر شامل کارهای کوچک، فردی و به‌خود‌متکی است. اکثر این زنان به‌تنهایی مشغول به کسب‌وکارند. البته بخش کوچکی از زنان نیز هستند که کسب‌وکارهای گسترده‌تری در این شبکه راه‌اندازی کرده‌، تعدادی از زنان را مشغول به کار کرده‌اند و به معنای واقعی کارآفرینی مجازی به وجود آورده‌اند.
زنان صاحبان کسب‌وکارهای اینستاگرامی از لحنی دوستانه و خودمانی در صفحات خود استفاده می‌کنند و با مخاطبان خود وارد تعامل و گفت‌وگوهای صمیمانه می‌شوند. همچنین آن‌ها با زنان دیگری که در این فضا مشغول به کار هستند تعامل‌های خوبی دارند. آن‌ها با راه‌اندازی پویش‌هایی، کسب‌وکارهای همدیگر را معرفی می‌کنند و از طریق این تعامل، بر مشتری‌های خود می‌افزایند. مشاغلی که خدمات مشابهی دارند با هم به همکاری‌های مشترک می‌پردازند و به طور کلی، از فضای تعاملی شبکه‌ای برای افزایش درآمد و توسعه کارشان بهره می‌برند. حتی برخی صفحات زنانه وجود دارند که کار اصلی آن‌ها معرفی کسب‌وکارهای کوچک زنان است و مانند ویترینی برای عرضه محصولات زنان اینستاگرامی عمل می‌کنند. در هفته‌های آینده، به صورت جزئی‌تر به کسب‌وکارهای زنانه در اینستاگرام خواهیم پرداخت.
دکتر زهرا اردکانی، پژوهشگر مطالعات رسانه ای زنان