بزرگنمايي:

آریا بانو - هفته‌نامه سلامت / «دکتر! وقتی عصبی می‌شوم دندان‌هایم درد می‌گیرد…» این جمله، شرح‌حال برخی از بیماران دندان‌پزشکی است که به ما مراجعه می‌کنند. دندان‌پزشکان اغلب با کمی تردید در مورد صحت ارتباط استرس و درد دندان اظهارنظر می‌کنند زیرا در بیشتر موارد علت دندان‌درد، قابل تشخیص و درمان است و استرس در بسیاری از اوقات «علت» دندان‌درد نیست، اما در این مطلب سعی خواهیم کرد به این سوال جواب بدهیم که آیا اصلا دندان‌درد عصبی وجود دارد یا نه؟
درد ماهیتی پیچیده دارد. درد فقط یک بعد فیزیکی ندارد و یک انتقال پیام ساده از مبدا (محل درد) به محل تفسیر درد (مغز) نیست. در مسیر انتقال درد و احساس درد، اتفاقات زیادی می‌افتد. حتی در مواردی ممکن است که درد در مبدا، مسیر انتقال یا در محل‌های تفسیر دستخوش تغییر و تحول شود.
درد و اعصاب
استرس می‌تواند با روش‌های مختلف روی احساس درد ما تاثیر بگذارد. احتمالا در استرس عوامل التهابی بیشتری ترشح می‌شوند. با ترشح این عوامل تفسیر درد دچار تغییر می‌شود بنابراین در دوره‌های استرس ممکن است درجه شدت درد را متفاوت احساس کنیم. دردهای دندانی که علت دندانی واضح دارند، ممکن است در دوره‌های پراسترس، حس درد متفاوتی را نسبت به دوره‌های بدون استرس نشان دهند. نتیجه اینکه درد دندان حین عصبی‌شدن ممکن است در مقیاس محدود تا حدودی صحت داشته باشد ولی بالطبع عصبی‌شدن در این موارد علت دندان‌درد نیست و فقط یک عامل مشارکت‌کننده در تفسیر شدت درد است. در همه افراد پاسخ به استرس در احساس درد تاثیر یکسان ندارد و شاید حتی برخی افراد در دوره‌های پراسترس درد کمتری را هم احساس کنند. استرس همچنین باعث افزایش حرکات سایشی دندان‌ها و فشار دندان‌ها روی همدیگر می‌شود. به این ترتیب، به طور مستقیم ممکن است با سایش دندان‌ها روی هم، درد احساس شود. انقباض عضلات فک و مشکلات مفصل فک که با استرس تشدید می‌شود هم روی احساس درد در ناحیه فک و صورت و دندان‌ها تاثیر مستقیم دارد.
استرس و خرابی دندان‌ها
استرس با روش‌های مختلف می‌تواند یکی از عوامل خرابی دندان‌ها باشد. استرس باعث بیماری‌های لثه می‌شود. خشکی دهان که به‌خاطر استرس به وجود می‌آید هم عامل پوسیدگی است، بالاخره اینکه با استرس تمایل به مصرف قند افزایش می‌یابد و استرس باعث ترس از مراجعه به دندان‌پزشک و خرابی بیشتر دندان‌ها می‌شود.
درد غیردندانی و دندان‌درد عصبی
گاهی دردهای ناحیه فک و صورت که به صورت دندان‌درد احساس می‌شوند واقعا به مشکل خود دندان مربوط نمی‌شوند. این دردها را دردهای غیردندانی می‌نامیم. دردهای غیردندانی که به شکل دندان‌درد احساس می‌شوند، اشکال متنوعی دارند و بسیاری از آنها با استرس تشدید می‌شوند. مثلا میگرن یکی از بزرگ‌ترین مقلدان درد دندان یا آنژین صدری که می‌تواند به صورت درد دندان در فک پایین احساس شود، با استرس ممکن است شروع یا تشدید شوند. دردهای نوروپاتیک و سایکولوژیک هم اگرچه از خانواده‌های مجزا هستند ولی ممکن است با استرس رابطه مستقیمی داشته باشند و در حضور استرس تشدید شوند.
درمان دندان‌درد عصبی
تقریبا در اکثر موارد، علت دندان‌درد شما مربوط به یک (وگاهی بیش از یک) دندان است. با رفع علت درد و درمان دندان عامل درد، مشکل درد شما برطرف می‌شود. اینکه دندان‌درد شما با استرس کم ‌و زیاد می‌شود یا اینکه در حضور استرس احساس درد بیشتری می‌کنید، الزاما به معنی عصبی‌بودن علت درد دندان نیست، بنابراین در مرحله اول به دندان‌پزشک عمومی یا متخصص درمان ریشه برای تشخیص دندان عامل درد و درمان آن مراجعه کنید.
با درمان‌های معمول دندان‌پزشکی، بیشتر دندان‌دردهای عصبی برطرف می‌شوند اما در مراحل بعدی در صورتی‌که دندان عامل پیدا نشود، ممکن است گزینه دندان‌درد با عامل غیردندانی برای شما مطرح شود که تشخیص دقیق و درمان آن، روند پیچیده‌تر و بین‌رشته‌ای دارد و در موارد زیادی از حیطه صرف دندان‌پزشکی خارج است.