بزرگنمايي:

آریا بانو -
اصلاح عادت های بد کودک با رفتار خاموش!
٣١
٠
خراسان / حذف عادت‌های بد کودکانی که مثلا مدام فحش می‌دهند یا بدغذا هستند و ... سخت اما شدنی است و روش «رفتار خاموش» یک راهکار جالب برای حل این مشکل است
کم نیستند والدینی که از عادت‌های نامناسب کودک‌شان گلایه دارند. بعضی‌ها می‌گویند کودک‌شان بدغذاست، دیگری می‌گوید که مدام جیغ می‌کشد، ناسزا می‌گوید و بعضی‌ها هم خسته شده‌اند از بس که به کودک‌شان تذکر داده‌اند تا انگشتش را مک نزند! باید پذیرفت که دنیای کودکی بسیار پیچیده است و هر رفتار پدر و مادر با فرزندشان، نتیجه های متفاوتی در پی خواهد داشت. به طور طبیعی و در کودکی، بعضی بچه ها دچار اختلالات عادتی مانند جویدن ناخن، مکیدن شست دست یا پا و انگشت کردن در بینی می شوند یا رفتارهایی ناپسند همچون لجبازی، زدن حرف های بد و ... را تکرار می‌کنند. در این بین تلاش والدین برای حذف این رفتار ها بی اثر است. در ادامه این مطلب، توصیه هایی کاربردی به والدین برای مدیریت این مشکل مطرح می شود.

رفتار های نامناسب والدین
بعضی عکس العمل های والدین در برابر عادت های نامناسب کودک شان، شرایط را بدتر و اصلاح را سخت تر می کند. بعضی از این رفتار های نامناسب عبارت است از:
* مادر به طور مثال، با عصبانیت انگشت کودک را بیرون می کشد و به او می گوید، مگر نگفتم: نخور، بازهم که داری انگشتت را می خوری...
* پدر به محض مشاهده یک رفتار نامناسب با دلخوری به او می گوید: دیگه دوستت ندارم، من بابای تو نیستم و با تو قهرم...
* به توصیه های اطرافیان روی انگشت کودک فلفل می ریزند، آن را می بندند، چسب می زنند یا لاک تلخ به انگشت هایش می زنند.
* او را تهدید می کنند که اگر دوباره این کار را انجام بدهد، او را به خانه مادربزرگ نمی برند و او را به نمکی می دهند یا به دکتر می برند تا آمپولش بزند.
راهکار های درمان عادت های نامناسب
اگر فقط چند هفته است کودک تان رفتاری نامناسب را انجام می دهد، هیچ عکس‌العملی نشان ندهید و کاملا بی تفاوت باشید. این روش که کمتر به آن اشاره شده، کاربردی و تاثیراتش هم ثابت شده است.
3 نکته مهم درباره روش «رفتار خاموش»
اگر به رفتار نامناسبی که کودک از خود بروز می دهد توجه و آن را تقویت نکنیم، آن رفتار خاموش و احتمال تکرار آن کم می شود، به طور مثال اگر والدین به کودکی که بی اجازه صحبت و مرتب حرف دیگران را قطع می کند، توجهی نکنند، کم کم این رفتار خاموش می شود. البته اگر بخواهیم از این روش برای کاهش رفتار نامطلوب استفاده کنیم باید به چند نکته توجه کنیم:
رفتاری که کودک انجام می دهد، ضرر و زیان جسمانی و روانی نداشته باشد ولی اگر خطری او را تهدید می کند، خاموشی صحیح نیست؛ به طور مثال فرض کنیم کودک می خواهد میخی را درون پریز برق کند، در این جا باید فورا جلوی او را گرفت.
صرف این که ما درباره رفتار نامطلوب بی تفاوت باشیم و به آن توجه نکنیم، کفایت نمی کند چرا که شاید دیگران توجه کنند و باعث تقویت رفتار شوند. به طور مثال، کودکی که دستش را در بینی اش می کند، اگر والدین بخواهند از این اصل استفاده کنند و توجه نکنند ولی فامیل به او بخندند، خاموشی کاربردی ندارد و حتی باعث ادامه رفتار می شود.
اصل خاموشی در دو جهت مثبت و منفی مؤثر است یعنی اگر به رفتاری توجه نکنیم چه آن رفتار مطلوب باشد چه نامطلوب، آن رفتار خاموش می شود. بنابراین باید سعی کنیم رفتار های نامطلوب را با بی توجهی کاهش دهیم و به رفتار های مطلوب توجه کنیم تا تقویت و تکرار شود.
با کودک همدلی کنید
گاهی لازم است که با کودک همدلی کنید و به سادگی از کنار این موضوع رد شوید. به طور مثال با شوخی و خنده به او بگویید: «ناقلا، مثل این که کیف می کنی وقتی شست دستت را در دهانت می کنی». هدف از این کار، کاهش اضطراب و ترس ناشی از سرزنش شدن در کودک است.
رفتار های خودتان را بررسی کنید
حتما رفتار های غلط خودتان را بررسی کنید و به این سوال پاسخ دهید که آیا شما علت مشکلات کودک نیستید؟ کودکان، بسیاری از رفتار های والدین شان را تقلید می کنند بنابراین پدر یا مادری که به رفتار نامناسبی عادت دارد، فرزندش هم به احتمال زیاد دچار آن خواهد شد. بنابراین وقتی با یک انگشت کودکان را متهم می کنید، چهار انگشت دیگرتان به سمت خودتان است. در ضمن فراموش نکنید که مشکلات رفتاری، عاطفی و روانی کودکان بیشتر در خانواده هایی بروز می کند که جو عاطفی مطلوبی ندارند پس برای ایجاد آرامش و افزایش صمیمیت ها تلاش کنید.
نظارت بر خود را به او آموزش دهید
به کودک آموزش دهید در این مواقع بر رفتارش نظارت کند و به خودش بگوید: بس کن، نکن، تو نباید این کار را انجام دهی و ... . همچنین برای بالا بردن اعتماد به نفس اش از جمله هایی مانند این که «من موفق می شوم»، «من می توانم عادت بدم را ترک کنم» و ... استفاده کند و شما هم در این زمینه به او کمک کنید.
نویسنده : حسین سلیمان‌پور | کارشناس مسائل تربیتی