آریا بانو - زومیت / اسکن مغزی کاربران ChatGPT نشانه‌های هشداردهنده‌ای از افت شناختی، وابستگی روانی و حتی آسیب عصبی را نشان می‌دهد؛ ماجرا از آن‌چه فکر می‌کردیم جدی‌تر است.
چه می‌شود اگر هوش مصنوعی محبوبی مثل ChatGPT به‌جای کمک، ذهن ما را به‌تدریج تضعیف کند؟
پژوهشگران با اسکن مغز کاربران این چت‌بات، به نتایجی دست یافته‌اند که تصویر تازه و هشداردهنده‌ای از تأثیرات عمیق و نادیده‌گرفته‌ی هوش مصنوعی بر شناخت انسان ارائه می‌دهد.
پژوهشی جدید از محققان مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT)، با تصویربرداری از مغز کاربران ChatGPT، به نتایجی هشداردهنده رسیده است. داده‌ها نشان می‌دهند استفاده از این چت‌بات می‌تواند عملکرد مغزی کاربران را تضعیف کند. این یافته‌ها، نگرانی‌ها درباره‌ی تأثیر هوش مصنوعی بر ذهن انسان را وارد مرحله‌ی تازه‌ای می‌کند.
در پژوهش جدید که هنوز در مرحله‌ی داوری همتا قرار دارد، گروهی از محققان آزمایشگاه رسانه‌ای ام‌آی‌تی، تفاوت‌هایی بنیادین را در فعالیت مغزی افرادی که برای نوشتن از ChatGPT استفاده می‌کردند و افرادی که به روش‌های دیگر متکی بودند، شناسایی کرده‌اند.
کاربران ChatGPT در تمامی شاخص‌های عصبی، زبانی و رفتاری، عملکرد ضعیفی دارند
در آزمایش، 54 فرد 18 تا 39 ساله به سه گروه تقسیم شدند: گروه اول برای نوشتن مقاله‌ها به چت‌جی‌پی‌تی تکیه داشت، گروه دوم از گوگل برای جست‌وجو کمک می‌گرفت و گروه سوم، بدون استفاده از ابزارهای دیجیتال می‌نوشت. هر فرد در سه ماه متوالی، ماهی یک مقاله نوشت. در ماه چهارم، برخی شرکت‌کنندگان از چت‌جی‌پی‌تی به روش‌های دیگر تغییر وضعیت دادند، یا برعکس.
هم‌زمان با نوشتن، فعالیت مغزی شرکت‌کنندگان نیز با دستگاه الکتروانسفالوگرام (EEG) یا نوار مغزی، ثبت شد. یافته‌ها بسیار گویا بودند: کاربران چت‌جی‌پی‌تی در تمامی شاخص‌های عصبی، زبانی و رفتاری، عملکرد ضعیف‌تری داشتند. حتی با هر بار نوشتن، تنبلی شناختی در آن‌ها بیشتر می‌شد.
افزون‌براین، اسکن‌های مغز کاربران چت‌بات، کاهش اتصال عصبی و افت فعالیت شبکه‌های مغزی مرتبط با تمرکز و پردازش را نیز نشان دادند. کاربران گوگل عملکردی متوسط داشتند و افرادی که بدون کمک دیجیتال نوشتند، بالاترین سطح عملکرد شناختی را از خود نشان دادند.
اگرچه بررسی از نظر روش‌شناسی نوآورانه است، در ادامه‌ی هشدارهایی قرار می‌گیرد که پیش‌تر نیز در مطالعات علمی مختلف مطرح شده بودند. در پژوهش‌های پیشین، مشخص شده بود که برخی کاربران حرفه‌ای ChatGPT علائم وابستگی از خود نشان می‌دهند. این کاربران هنگام قطع ارتباط، دچار واکنش‌هایی مشابه ترک اعتیاد می‌شوند.
یافته‌های جدید با نتایج مطالعه‌ای دیگر، انجام‌شده توسط دانشگاه کارنگی ملون و مایکروسافت (سرمایه‌گذار اصلی OpenAI) نیز هم‌راستا بود که نشان داد استفاده‌ی مفرط از چت‌بات‌ها، توانایی تفکر انتقادی را به‌شدت تحلیل می‌برد.
ابعاد روان‌شناختی موضوع نیز نگران‌کننده است. گزارشی از فیوچریزم، آشکار کرد که برخی کاربران به‌طوری وسواس‌گونه به چت‌جی‌پی‌تی وابسته‌اند؛ تا حدی که به توهم‌های پارانویید گرفتار شده‌اند و چت‌بات در ذهن آن‌ها، نقشی فعال و تقویت‌کننده دارد. در مواردی نگران‌کننده‌تر، برخی کاربران به توصیه‌ی مستقیم چت‌بات، مصرف داروهای روان‌پزشکی خود را قطع کرده‌اند.
شرکت OpenAI در واکنش به گزارش‌ها اعلام کرده است: «ما از طیف وسیع موقعیت‌هایی که کاربران در آن‌ها از چت‌جی‌پی‌تی استفاده می‌کنند (حتی در لحظات بسیار شخصی) آگاهیم و این مسئولیت را بسیار جدی می‌گیریم. تلاش کرده‌ایم با طراحی سازوکارهایی، احتمال تقویت ایده‌های آسیب‌زا را کاهش دهیم و در حال توسعه‌ی راهکارهایی برای پاسخ‌گویی بهتر به موقعیت‌های حساس هستیم.»
با جمع‌بندی شواهد، تصویری واضح از روندی نگران‌کننده نمایان می‌شود: ابزارهای هوش مصنوعی مانند چت‌جی‌پی‌تی، نه‌فقط ذهن کاربران را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند، بلکه در حال بازتعریف نحوه‌ی تفکر، احساس و تصمیم‌گیری ما هستند. درحالی‌که پژوهشگران نسبت به این تأثیرات هشدار می‌دهند، شرکت‌های فناوری همچنان با شتاب به‌دنبال گسترش هرچه بیشتر این ابزارها در همه‌ی ابعاد زندگی انسان هستند، بدون آنکه نشانه‌ای از توقف یا تأمل در مسیرشان دیده شود.
بازار ![]()