آریا بانو - مهر / معاون دفتر برنامه‌ریزی شرکت مدیریت منابع آب ایران از فرونشست 350 دشت کشور به دلیل برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی و کاهش 17 درصدی بارش‌ها خبر داد.
بهیه جعفری بالانی روز چهارشنبه در آئین اختتامیه نخستین مدرسه فصلی آب در شرکت آب منطقه‌ای اصفهان که با حضور دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری رشته‌های مرتبط با مهندسی عمران و منابع آب سراسر کشور برگزار شد، اظهار کرد: میانگین بارش سالانه ایران در 56 سال گذشته 248 میلی‌متر بوده اما در چهار سال اخیر به 206 میلی‌متر کاهش یافته که نشان‌دهنده افت 17 درصدی نسبت به متوسط دوره بلندمدت است.
بازار 
کاهش 27 میلیارد مترمکعبی منابع آب سطحی
وی با بیان اینکه این کاهش بارش همراه با افزایش 2 درجه‌ای دمای کشور، تبخیر و تعرق را 172 میلی‌متر افزایش داده است، افزود: این وضعیت منابع آب تجدیدپذیر را از 130 میلیارد مترمکعب به 103 میلیارد مترمکعب رسانده و کشور را در آستانه تنش شدید آبی قرار داده است.
معاون دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق بودجه شرکت مدیریت منابع آب ایران افزود: کاهش بارش‌ها و افزایش دما، سرانه آب تجدیدپذیر را از 6 هزار و 800 مترمکعب در سال 1335 به یک‌هزار و 200 مترمکعب در حال حاضر کاهش داده است.
به گفته وی، پراکندگی منابع آب نیز نابرابر است به طوری که در غرب کشور سرانه آب سه هزار مترمکعب و در شرق و مرکز به 300 تا 600 مترمکعب به ازای هر نفر می‌رسد.
جعفری با اشاره به فشار بر منابع آب زیرزمینی گفت: کاهش آب‌های سطحی باعث برداشت بی‌رویه از آب زیرزمینی شده است.
422 دشت کشور ممنوعه شد
معاون دفتر برنامه‌ریزی کلان شرکت مدیریت منابع آب ایران خاطرنشان کرد: هم اینک از 609 محدوده مطالعاتی کشور (دشت) 422 محدوده به دلیل برداشت بیش از حد، ممنوعه شده‌اند و تنها برای مصارف شرب قابل استفاده‌اند.
جعفری افزود: این امر به فرونشست بالا در 350 محدوده دشتی کشور شامل 84 درصد چاه‌های مجاز کشاورزی منجر شده است و اصفهان و تهران جزو این دشت‌های با فرونشست بالا هستند.
خالی شدن 150 میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی
وی تصریح کرد: فرونشست تأسیسات حیاتی را نیز تهدید کرده و احیای مخازن آب زیرزمینی را دشوار می‌کند و این در حالی است که تاکنون 150 میلیارد مترمکعب از ذخایر آب زیرزمینی کشور از دست رفته است.
معاون دفتر برنامه‌ریزی کلان شرکت مدیریت منابع آب ایران با اشاره به اینکه بهره‌وری و کارایی استفاده از آب در ایران پایین است، ابراز کرد: به ازای هر مترمکعب آب، تولید ناخالص داخلی (GDP) در ایران حدود 4.2 دلار است در حالی که این رقم در کشورهای با درآمد متوسط 12.2 دلار و در سطح جهانی 22.1 دلار است.
مصرف بیش از 80 درصد منابع آب تجدیدپذیر در ایران
جعفری اضافه کرد: ایران در حال حاضر در موقعیت تنش شدید آبی قرار دارد و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2040 این وضعیت تشدید شود. بیش از 80 درصد منابع آب تجدیدپذیر کشور مصرف می‌شود که این امر ریسک کمبود آب زیرزمینی را افزایش داده است.
این مقام وزارت نیرو تصریح کرد: کشور با ریسک جدی کمبود آب زیرزمینی مواجه است زیرا تجدیدپذیری این منابع به‌کندی انجام می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: گسترش شهرها و توسعه‌های شهری، تغذیه آبخوان‌ها را مختل کرده و حتی با وجود بارش‌های نرمال میزان تجدید منابع زیرزمینی کاهش یافته است و بر همین اساس منابع و مصارف آب در توازن نیستند.
به گفته معاون دفتر برنامه‌ریزی شرکت مدیریت منابع آب ایران، برای جبران این ناترازی، استفاده از منابع آب نامتعارف و مدیریت به‌هم‌پیوسته در دستور کار قرار گرفته تا تعادل در بهره‌برداری از منابع آب برقرار شود.
وی درباره مدیریت به‌هم‌پیوسته منابع آب توضیح داد: این رویکرد با هماهنگی بین بخش‌های اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی به دنبال استفاده پایدار از منابع آب و جلوگیری از تنازعات اجتماعی است و شورای عالی آب، بعنوان بالاترین نهاد سیاست‌گذار از سال 1379، نقش کلیدی در این زمینه ایفا کرده است.
معاون دفتر برنامه‌ریزی کلان شرکت مدیریت منابع آب ایران به اقدامات شورای عالی آب از جمله تشکیل شورای هماهنگی حوضه زاینده‌رود در سال 1389، طرح احیا و تعادل‌بخشی در سال 1394 و تصویب سند سازوکار هماهنگی مدیریت حوضه‌ای آب در سال 1400 اشاره کرد و افزود: این شورا با ایجاد ساختار سلسله‌مراتبی از سطح ملی تا شهرستانی، هماهنگی بین‌بخشی را تقویت کرده است.
جعفری با تأکید بر ضرورت اصلاح حکمرانی آب، پیشنهادهایی از جمله استفاده از ظرفیت‌های پژوهشی، افزایش مشارکت ذی‌نفعان، شفافیت و تقویت اراده سیاسی برای اصلاحات ساختاری ارائه کرد و گفت: از دانشجویان خواست می‌شود در این حوزه‌ها پژوهش کنند.