بزرگنمايي:

آریا بانو - رییس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت در خصوص نحوه بروز و راه‌های شناسایی ذات‌الریه و همچنین احتمال بروز ذات‌الریه پس از ابتلا به کرونا، توضیح داد.

دکتر حمیدرضا نجاری به مناسبت روز جهانی ذات الریه گفت: سینه‌پهلو، ذات‌الریه و یا با اصطلاح علمی پنومونی شناخته می‌شود که معنای آن التهاب بافت ریه در اثر عامل خارجی مانند یک میکروارگانیسم مانند باکتری، قارچ، ویروس و یا انگل‌ها است. همه این موارد باعث ایجاد عفونت در بافت ریه می‌شود.
وی افزود: ریه از دو قسمت مجاری هوایی و کیسه‌های هوایی تشکیل شده است. در بروز بیماری ذات‌الریه کیسه‌های هوایی دچار آلودگی می‌شوند. یک ویروس یا باکتری از منشا دستگاه تنفس فوقانی بر کیسه‌های هوایی می‌نشیند و آن را آلوده می‌کند.
وی با اشاره به اینکه دستگاه تنفسی شامل دو بخش فوقانی و تحتانی است، اظهار کرد: دستگاه تنفسی فوقانی شامل بینی، مجاری حلقی، حنجره و نای می‌شوند که مسئول انتقال هوا به کیسه‌های هوایی یا دستگاه تنفسی تحتانی هستند.
نجاری ادامه داد: از آنجا که عفونت، باکتری، ویروس و... عامل خارجی هستند که به دستگاه تنفسی تحتانی وارد شدند، بدن واکنش نشان داده و سلول‌های ایمنی به این بخش می‌آیند که سبب تجمیع آب در فضاهای هوایی می‌شوند؛ یعنی کیسه‌هایی که باید کار انتقال اکسیژن را انجام دهند، پر از مایه التهابی می‌شود. بنابراین فرد هنگام مراجعه به پزشک احتمالا علائمی مانند تب، سرفه، خلط، درد قفسه سینه و تنگی نفس داشته باشد.
وی با تاکید بر اینکه بسته به سن بیمار علائم او نیز متفاوت خواهد بود، تصریح کرد: پزشک پس از معاینات بالینی و گرفتن عکس از قفسه سینه می‌تواند وجود بیماری ذات‌الریه را تایید یا رد کند. برخی از علائم با درگیری دستگاه تنفسی یک شکل هستند، تشخیص و افتراق این دو از هم از طریق عکس قفسه سینه اتفاق خواهد افتاد. تمام میکروارگانیسم‌هایی که می‌توانند دستگاه تنفس را درگیر کنند از دو طریق به ما می‌رسند. انتقال هوایی و انتقال از طریق دست در این مورد عنوان می‌شود.
وی افزود: انتقال هوایی خود مشتمل بر دو بخش هستند. بخش اول قطرات هوایی که ریز و سبک هستند که برد زیادی داشته و روی هوا می‌مانند که مهمترین آنها میکروب سل، ویروس آنفلوآنزا و ویروس کرونا به عنوان یک عامل نوظهور است و بخش دوم شامل مابقی عواملی است که سبب ایجاد پنومونی می‌شوند که اینها قطرات تنفسی هستند که روی هوا نمی‌مانند و بردی حداکثر 1.5 متری دارند و بلافاصله به دلیل سنگینی روی سطوح می‌نشینند که از انها تحت عنوان دراپلت یا قطرات تنفسی یاد می‌شود که عمده میکروب‌ها و ویروس‌هایی که سبب بروز ذات‌الریه می‌شوند از این طریق وارد کیسه‌های هوایی می‌شوند. به همین دلیل است که تاکید می‌کنیم یکی از مهم‌ترین کارهایی که سبب پیشگیری از انتقال پنومونی می‌شود، استفاده از ماسک و شستن دست‌ها است.
این متخصص بیماری‌های عفونی با بیان اینکه در این بیماری علم عفونی به عنوان یک اورژانس شناخته می‌شود، تاکید کرد: ذات‌الریه زمان تشخیص طلایی و اورژانس دارد و پس از تشخیص بیمار با دریافت درمان مناسب بهبود پیدا می‌کند. البته بیماری که با علائم درگیری دستگاه تنفسی به ما مراجعه می‌کند، معمولا دوره طلایی را طی کرده است و باید ظرف چندساعت تشخیص قطعی را بدهیم تا درمان مناسب آغاز شود.
وی با اشاره به اینکه عمدتا برای ویروس درمان زیادی وجود ندارد، ادامه داد: برای آنفلوانزا و اکنون برای کرونا درمان نسلی وجود دارد که مانع از تشدید بیماری شود. سایر ویروس‌ها هم ممکن است ایجاد بیماری کنند اما بیماری چندان شدید نخواهد بود. در خصوص میکروب‌ها نیز بهترین درمان آنتی‌بیوتیک‌ها هستند که در مدت زمان مشخص به عنوان درمان تجربی به بیمار می‌دهیم، در صورتی که درمان با آنتی‌بیوتیک با دوز مناسب و به موقع آغاز شود پاسخ به آن نیز به سرعت اتفاق می‌افتد.
وی افزود: گاهی اوقات عوامل میکروبی و ویروسی با هم یک عارضه مشترک ایجاد می‌کنند. یعنی ویروس ایجاد ذات‌الریه می‌کند و باکتری روی آن می‌نشیند. بروز ذات‌الریه از طریق قارچ‌ها و انگل‌ها به زمینه خاص نیاز دارد؛ بروز بیماری از طریق قارچ‌ها در کسانی رخ می‌دهد که ضعف ایمنی دارند و برای افراد معمولی شاهد این نوع از بروز ذات‌الریه نیستیم. افرادی که عمل پیوند عضو انجام دادند، یکی از گروه‌های در معرض خطر ابتلا به ذات‌الریه از طریق قارچ‌ها هستند.
وی مهم‌ترین نکته در درمان ذات‌الریه را در پیشگیری از ابتلا به آن خواند و تاکید کرد: جلوگیری از انتقال ویروس‌ها و میکروب‌ها به دستگاه تنفسی مهم‌ترین تاکید ما است. استفاده از ماسک و شست‌وشوی دست‌ها مهم‌ترین راه پیشگیری از ابتلا به آنفلوآنزا، کرونا و حتی انواع سرماخوردگی‌ها است. واکسیناسیون هم به عنوان یک شیوه پیشگیری از بیماری شناخته می‌شود اما هیچگاه جایگزین روش زدن ماسک و شستن دست‌ها نخواهد شد.
نجاری ادامه داد: واکسن آنفلوانزا هرسال با سوش‌های مناسب آن سال تهیه می‌شود و لازم است افراد پرخطر مانند بیماران قلبی_عروقی، خانم های باردار و... از آن استفاده کنند. واکسن دیگری به نام پنوموکوک هم وجود دارد که علیه میکروبی به نام پنوموکوک است و توصیه می‌شود افراد پرخطر مانند کسانی که طحال خود را برداشتند، افراد مسن، کسانی که به طور مکرر دچار عفونت ریوی می‌شوند از آن استفاده کنند.
وی افزود: گروه دیگری هستند که بسیار در معرض خطر پنومونی قرار دارند که به عنوان بیماری‌های انسدادی مزمن ریه بیمار خواهند شد که در افراد سیگاری بسیار زیاد مشاهده می‌شود. کسانی که 15 تا 20 سال است که مصرف کننده سیگار هستند در فصول سرد سال به عنوان یک گروه بسیار پرخطر شناخته می‌شوند که باید با تحویز پزشک از واکسن پنوموکوک استفاده کنند و هر زمان که تب یا تشدید سرفه پیدا کردند، ضعف شدید داشتند و... حتما به مراکز درمانی مراجعه کنند.
وی با اشاره به اینکه احتمالا در جهان سالانه 500 میلیون نفر دچار ذات‌الریه می‌شوند، تاکید کرد: این افراد معمولا بیماری زمینه‌ای دارند و یا جمعیت بالای 65 سال هستند.
نجاری با اشاره به اینکه ذات‌الریه در مراحل پیشرفته می‌تواند باعث مرگ شود، گفت: تقریبا یک درصد از عدد یاد شده در مورد ابتلا به ذات‌الریه سبب مرگ می‌شود.
وی درباره اینکه آیا احتمال بروز ذات‌الریه پس از ابتلا به کرونا وجود دارد با خیر؟، گفت: در 80 درصد مبتلایان کرونا، ذات‌الریه اتفاق نمی‌افتد و یا بسیار خفیف بروز پیدا می‌کند. 20 درصد از مبتلایان کرونا دچار عفونت ریوی ناشی از آن می‌شوند که اگر به موقع شناخته و درمان شود، 15 درصدشان بهبود می‌یابند و 5 درصد هم نیاز به مراقبت ویژه پیدا می‌کنند. این 5 درصد معمولا بیماری زمینه‌ای دارند که آمار مرگ و میر کرونا در این افراد بالا است. عامل ایجاد ناتوانی و مرگ و میر ناشی از کرونا در ذات‌الریه ناشی از کرونا شناخته می‌شود.