بزرگنمايي:

آریا بانو - جام جم / برنامه ترنج روزهای دوشنبه از رادیو گفت وگو پخش می شود
پرداختن به مباحثی همچون خانواده، خشونت و زنان در سال های اخیر بر اثر گسترش رسانه ها و فضای مجازی اهمیت بیشتری پیدا کرده است. شاید در گذشته این مسائل تنها به ستونی در صفحه حوادث روزنامه ها خلاصه می شد، اما امروز شبکه های اجتماعی رسالت خود را بیش از هر رسانه دیگری انجام می دهند، به طوری که حتی برخی دستگاه ها نیز نمی توانند سکوت اختیار کنند و گاهی وادار به واکنش می شوند. در این میان یکی از رسالت های رسانه ای چون رادیو می تواند با هدف آگاه سازی خانواده ها از مسائلی حول محور سبک زندگی، خشونت و خانواده باشد و خشونت مساله ای است که به زعم برخی کارشناسان خانوده، حتی در زمان قرنطینه به دلیل انتشار ویروس کرونا میان اعضای خانواده بیشتر دیده شد. همین بهانه ای شد تا سراغ برنامه سازان برنامه ترنج رادیو گفت وگو برویم که به موضوع زنان، خشونت و تزلزل بنیان خانواده می پردازد.
برای تهیه گزارش از برنامه «ترنج» باید به طبقه زیر همکف ساختمان شیشه ای صدا و سیما، محل استودیو رادیو گفت وگو می رفتم. بیرون از ساختمان روبه روی آبنما، یکی از مهمانان برنامه حضور داشت که از او درباره موضوع برنامه پرسیدم.
شهناز سجادی، وکیل دادگستری و دستیار حقوق شهروندی معاونت زنان در امور زنان و خانواده، در مورد ضرورت پرداختن به موضوع خشونت علیه زنان و کودکان و تزلزل در خانواده می گوید: «ما همیشه با پدیده خشونت علیه زنان در سطح جامعه و درون خانواده روبه رو بوده ایم. وقتی موردی اطلاع رسانی و به ابعاد آن پرداخته می شود، نظرات و مطالباتی در سطح جامعه ایجاد می شود.
جامعه شناسان و حقوق دانان به عوامل بروز این پدیده می پردازند و همه به نوعی در حیطه تخصص خود تلاش می کنند راهکاری برای آن پیدا کنند، بنابراین ضرورت بحث را جامعه تعیین می کند. وقتی می بینیم احساسات یک جامعه از قتل یا خشونتی که در رسانه ها مطرح می شود، جریحه دار شده، این از وظایف رسانه ملی است که با حضور حقوق دانان، روان شناسان، روان پزشکان و جامعه شناسان به آن موضوع بپردازد. در سطح بین المللی همه دولت ها به این گونه مسائل ورود پیدا می کنند.
درست است که خانواده یک نهاد خصوصی است ولی وقتی تنش در آن برای افراد جامعه خطرآفرین باشد، دولت ها هم ورود پیدا می کنند و قطعا برای آن راهکار دارند.
سجادی ادامه می دهد: این اتفاق خوبی است که صدا و سیما به این معضلات می پردازد و ذهن افراد را روشن می کند. به هر حال بخش هایی از جامعه اداری و سیاسی ما مثل آموزش و پرورش و آموزش عالی وظایف آگاهی و آموزش به مردم را دارند، ولی می بینیم در ابعادی عبوری و سطحی است. به نظرم وظیفه صدا و سیما از آموزش و پرورش خطیرتر است، چون صدا و سیما آموزش را به درون خانواده ها می برد و همین گفت وگوها می تواند سطح آگاهی زنان، مردان و کودکان ما را بالا ببرد.
برنامه راس ساعت 11 شروع می شود. مجری موضوع برنامه را اعلام و بعد از پخش بخشی درباره خشونت علیه زنان، شهریار برقعی، روانشناس بالینی و زوج درمانگر و شهناز سجادی، وکیل دادگستری و دستیار حقوق شهروندی معاونت زنان در امور زنان و خانواده را به عنوان مهمانان برنامه معرفی می کند. پس از آن گزارش های مردمی پخش می شود و کارشناسان بر اساس سوالات مردم تحلیل های خود را ارائه دادند.
گاهی رضایت و گاهی دلخوری
در این میان که تهیه کننده برنامه مشغول بود با فاطمه ربانی، مسوول هماهنگی این برنامه گفت وگو کردم. ربانی که علاوه بر این برنامه، هماهنگی برخی دیگر از برنامه های رادیو گفت وگو و گاهی آیتم سازی را هم بر عهده دارد از تجربیات خود می گوید: پیش از این که برنامه ای تهیه شود، ما در حوزه فعالیت هماهنگی باید اطلاعاتی را جمع آوری کنیم. اگر قرار باشد مهمانی به صورت حضوری یا تلفنی در برنامه حضور داشته باشد، سعی می کنیم افرادی را انتخاب کنیم که بر اساس اخبار و اطلاعات روز به صحبت در برنامه بپردازند.
ربانی ادامه می دهد: هماهنگی هر شبکه با شبکه دیگر متفاوت است. کار هماهنگی در شبکه رادیویی گفت وگو که معمولا در آن با مسوولان ارتباط داریم کمی زمان بر است تا به نتیجه برسد، ولی در کل ارتباط با اخبار، اطلاعات و چالش های روز جذاب است و امیدواریم بتوانیم با این اطلاعات به خانواده ها و جامعه کمک کنیم. بارها شنیده ام که در برنامه ها به دلیل این که مطالبه گرانه به موضوعی پرداخته ایم بازخوردها بسیار خوب بوده و مسبب حل مشکلاتی شده ایم. بسیاری از مردم که تماس می گیرند رضایت دارند و تشکر می کنند. البته گاهی هم بسیاری از افرادی که در برنامه به چالش کشیده می شوند تماس می گیرند و از ما دلخور می شوند.
کتاب هایی از کتابخانه های مختلف
فاطمه حسن پور، کارشناس معرفی کتاب در آیتم «شیرازه» این برنامه می گوید: برنامه خانوادگی ترنج به موضوع سبک زندگی و خانواده ها اختصاص دارد. من در این برنامه معمولا آیتم معرفی کتاب را دارم و در ارتباط با موضوعی که آن روز پرداخته می شود کتاب مرتبطی را معرفی می کنم. در تلاش هستیم کتابی که معرفی می کنیم منبع و مستندی برای موضوع آن روز باشد، اطلاعات صحیحی را به خانواده ها ارائه کنیم و در نهایت خانواده ها بتوانند راهکارهای مفید را خودشان از کتاب ها برداشت کنند.
وی در پاسخ به این سوال که این کتاب ها از کجا معرفی می شوند، می گوید: من در کتابخانه های مختلفی عضو هستم و در ارتباط با موضوع برنامه از میان منابع با نویسندگان مختلف تحقیق می کنم و کتاب های تایید شده و با موضوع مناسب را با مشورت تهیه کننده برنامه، انتخاب و به شنوندگان معرفی می کنم.
نمی شود شکاف بین نسل ها را کمرنگ کرد
زهرا بحریه، تهیه کننده برنامه نیز بالاخره بعد از حدود یک ساعت برنامه زنده رادیویی، دقایقی درباره «ترنج» و هدف و ضرورت برنامه ای با موضوع سبک زندگی برای ما این طور توضیح می دهد: نیمه دوم سال 96 برنامه «ترنج» را با هدف ارائه سبک صحیح زندگی برای داشتن یک خانواده سالم شروع کردیم.
 این هدف ابعاد گسترده ای دارد و ما هم حرف های زیادی برای گفتن داریم. برنامه بر مبنای «خانواده» پایه گذاری شده و وقتی درمورد خانواده حرف می زنیم ناخودآگاه به جامعه پیوست می شود. یکی از رسالت های سازمان صدا و سیما این است که حتما برنامه ای با عنوان سبک زندگی و تعامل با خانواده ها داشته باشیم تا خانواده ها آگاهانه سبک زندگی سنتی و مدرنیته را تلفیق کنند، به نتیجه مطلوبی برسند.
وی می افزاید: ما نمی توانیم یکباره شکاف میان نسل ها را از بین ببریم و باید آنها را کمرنگ کنیم. تعامل دو نسل و آموزش آنها می تواند نتیجه خوبی دربرداشته باشد. همچنین اخیرا هم رهبر معظم انقلاب در بند هفتم بیانیه گام دوم انقلاب به موضوع سبک زندگی اشاره کرده اند و بر آن تاکید بسیار داشتند. بر همین اساس یک سری از آیتم های برنامه را نیز به این موضوع اختصاص می دهیم.
این تهیه کننده ادامه می دهد: برنامه «ترنج» هر دوشنبه ساعت 11 که معمولا خانواده ها در این ساعت شنونده آن هستند، به صورت زنده پخش می شود. این برنامه تاکنون بازخوردهای خوبی داشته و به موضوعات بسیاری به صورت اساسی پرداخته است. هر هفته موضوعی را محور قرار می دهیم و هر برنامه شامل سه آیتم است. «برگی از ترنج» ورودیه برنامه و بیانگر این است که برنامه در آن روز چه می خواهد بگوید.
 آیتم دوم «شیشه و سنگ» است. مثلا امروز که موضوع برنامه «زنان، خشونت و تزلزل در خانواده» بود. در واقع شیشه همان زن و سنگ هم همان خشونت است. در همین رابطه گزارش مردمی داریم و بر مبنای نظرات مردم و خانواده ها، کارشناسان برنامه پاسخ می دهند و موضوع را تحلیل می کنند. در انتها بخشی را هم به نام «شیرازه» در برنامه داریم که به معرفی کتاب مرتبط با موضوع آن روز اختصاص دارد.
گفتگو فاطمه عودباشی