بزرگنمايي:

آریا بانو - شهر: پیروز حناچی، نخستین شهردار تهران است که از تلاش برای جا انداختن فرهنگ استفاده از حمل و نقل عمومی و بویژه دوچرخه فرو نگذاشت و همیشه پای ثابت پویش «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» است.

به گزارش شهر ، شاید خیلی از شهروندان که هر روز صبح گذرشان به میدان توحید، بلوار کشاورز و خیابان بهشت می‌خورد، معمولا سه‌شنبه‌ها شهردار تهران را دیده‌اند که در این خیابان‌ها رکاب می‌زند. او شاید نخستین مسئول یا مدیری نباشد که از دوچرخه، مترو و تاکسی برای رفتن به محل کار استفاده کرده اما دستکم تنها مدیری است که همچنان از سه سال گذشته تا به امروز به پویش «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» وفادار مانده است. این پویش برای نخستین بار از سوی یکی از فعالان محیط زیست اراک ایجاد شد و پس از آن در 6 آذر سال 1397 بود که پیروز حناچی زمانی که عنوان سرپرست شهرداری تهران را داشت به این پویش پیوست و در نخستین سه‌شنبه پس از پیوستن به این پویش با مترو به محل کار خود رفت. حناچی، شهردار تهران چند روز پس از پیوستن به این پویش اعلام کرد که «حرکت نمادینی هم که به عنوان «سه شنبه‌های بدون خودرو» بر آن تاکید کردیم و سر و صدای زیادی هم به پا کرد درحقیقت به این اشاره می‌کند که اگر بخواهیم مشکلاتمان را حل کنیم باید با همکاری یکدیگر باشد.»
او گفته بود: «قاعدتا شهروندانی که می‌توانند بهتر است برای حفظ سلامت خود و سایرین در تمام روزهای هفته از حمل و نقل عمومی استفاده کنند. امیدواریم شهروندان بدون خودروهای شخصی و با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی یا دوچرخه تردد کنند تا سهم دوچرخه در حمل و نقل شهرمان از کمتر از یک درصد ارتقا یابد .»
یک تیر و دو نشان حناچی
این اقدام شهردار تهران واکنش‌های زیادی داشت برخی منتقد بودند و برخی دیگر این حرکت را راهی برای تشویق شهروندان به استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی عنوان کردند و حتی در حمایت از این پویش، خودشان هم پا به رکاب شدند. نتیجه نظرسنجی‌ها از شهروندان تهرانی نشان می‌دهد حداقل ترافیک و آلودگی هوا دو مشکل اصلی تهران است که همه بر آن توافق دارند. دو معضلی که شهردار پایتخت معتقد است با مشارکت شهروندان می‌توان آنها را حل کرد، استفاده نکردن از خودروی شخصی دستکم برای یک روز در هفته نخستین گامی بود که حناچی برای جلب مشارکت شهروندان برای استفاده از حمل و نقل عمومی و به خصوص دوچرخه برداشت. شهردار تهران در مرداد امسال در یک برنامه تلویزیونی حمل و نقل عمومی را یکی از راه حل های کلان شهرها برای مقابله با ترافیک عنوان کرده و گفته بود: «در دنیا تاکسی یک وسیله حمل و نقل لوکس محسوب می شود اما در تهران بخشی از حمل و نقل عمومی است در این میان یکی از گونه‌های حمل و نقل شهری دوچرخه است. در برخی کشورها دوچرخه تا پنج درصد حمل و نقل را به عهده دارد. در شهری مثل آمستردام اصلی ترین گونه حمل و نقل است تا جایی که تعداد دوچرخه ها از افراد بیشتر است. ما هم نباید خود را از این مود حمل و نقل محروم کنیم به هر حال دوچرخه یک وسیله ارزان و به صرفه است و در سلامتی هم تاثیر مثبت دارد. کسی که دوچرخه سوار می شود، فشار و دیابت کمتری دارد.»
تاکید بیشتر مدیریت شهری بر استفاده از دوچرخه فقط با هدف آلودگی و ترافیک کمتر نبود؛ هدف مهم‌تر شاید سلامتی و عارضه کم تحرکی که منجر به بیماری‌های قلبی، فشار خون و دیابت می‌شود، بود. آنجا که شهردار تهران اعلام کرد: «کاری که در تهران و در برخی از شهرها در حال انجام است، توسعه مسیر دوچرخه‌سواری ،پیاده راهها وجاده های سلامت است که ارزان‌ترین شیوه است؛ این یک علامت برای تغییر مسیر است. می‌خواهیم سرنوشت زندگی شهروندان را تغییر دهیم.»
برخی منتقدان اما؛ می‌گویند شیب تهران و حتی خیابان‌هایش استفاده از دوچرخه را تقریبا غیر ممکن کرده است، با این حال حناچی برای این انتقاد هم پاسخی دارد؛ «ما توصیه نمی‌کنیم شهروندان همه کارها را با دوچرخه انجام دهند بلکه مسیرهای پنج تا هفت کیلومتر را می‌توان با دوچرخه طی کرد. مثلا مسیری مانند منزل تا ایستگاه اتوبوس یا مترو.»
کارنامه شهرداری در توسعه حمل و نقل سبز
شهرداری تهران برای تشویق شهروندان به استفاده از دوچرخه، در سال 1397 با حمایت از پروژه‌ای به نام «دوچرخه‌های اشتراکی بیدود» که از سوی بخش خصوصی راه اندازی شد، سعی کرد تا تهران را با حمل و نقل سبز آشتی دهد. در آن سال، ایستگاه‌های دوچرخه در مناطق مرکزی شهر راه اندازی و مسیرهای دوچرخه متناسب با استانداردهای روز دنیا ساخته شد. در نیمه دوم سال 1397 آمار دوچرخه سواران افزایش چشمگیری نداشت اما در سال بعد یعنی 1398، تعداد دوچرخه سواران ماه به ماه افزایش یافت.
پیشتر یعقوب آزاده دل، مدیر واحد توسعه سیستم‌های حمل و نقل پاک شهرداری تهران در گفتگو با شهر گفته بود: «بیش از 180 کیلومتر مسیر دوچرخه سواری در تهران ساخته شده و مناطق 22گانه موظف شده‌اند که هر سال ساخت پنج کیلومتر مسیر دوچرخه را در دستور کار خود قرار دهند.»
یکی دیگر از اقدامات مهم مدیریت شهری بهسازی 500 کیلومتر پیاده راه به همراه ساخت مسیر دوچرخه در سطح شهر است. حدود 70 درصد از این مسیر 500 کیلومتری دارای مسیر دوچرخه است که تا پایان امسال به بهره برداری می رسد. همچنین در دوران شیوع ویروس کرونا، شهرداری تهران تسهیلاتی به کارمندان اداره ها و سازمان‌ها، دانشجویان و دانش آموزان 4 منطقه مرکزی شهر تهران ارائه می‌دهد که متقاضیان می‌توانند بر اساس آن با تخفیف بیشتر از دوچرخه‌های اشتراکی بیدود استفاده کنند.
همچنین در خرداد امسال همزمان با روز جهانی دوچرخه سواری، از اپلیکیشن موبایلی «دوچرخه» رونمایی شد، از مهمترین ویژگی‌های این نرم افزار موبایلی، مسیریابی‌های مناسب دوچرخه سواران بر اساس حالت‌ها و شرایط مختلف، امکان اشتراک‌گذاری مسیرها و مسافت‌ طی شده و ارسال تصاویر از مسیرهای مناسب دوچرخه‌سواری و مشاهده نزدیکترین فروشگاه‌های دوچرخه فروشی، پارکینگ‌های مسقف دوچرخه، تعمیرگاه‌های دوچرخه و ایستگاه‌های دوچرخه اشتراکی است. 
آمار نشان می‌دهد مقصر چیزی در حدود 85 درصد از آلودگی هوای تهران، خودروها و موتورسیکلت‌ها هستند و اینکه بتوان با این دو غول آلودگی مبارزه کرد به نظر می‌رسد کار مشکلی است. آن هم اگر حمل و نقل عمومی متناسب با وسعت و جمعیت کلانشهری مانند تهران توسعه پیدا نکرده باشد. با این حال شهردار تهران دست از تلاش برای جا انداختن فرهنگ استفاده از حمل و نقل عمومی و به خصوص دوچرخه دست نکشیده و همچنان یک پای ثابت پویش «سه‌شنبه‌های بدون خودرو» است.
خبرنگار : فریبا رحمانی