بزرگنمايي:

آریا بانو - جام جم / روز شنبه علی عطشانی، کارگردان سینما تصویری را در صفحه شخصی اش در اینستاگرام منتشر کرد که خبر از پرواز او همراه مجید مجیدی و جواد عزتی و تعداد دیگری از عوامل فیلم «خورشید» به قطر می داد؛ عطشانی که البته صرفا همسفر مجیدی و عزتی بود و همراهی اش ربطی به فیلم خورشید نداشت، شرحش را با این کلمه ها به پایان رساند: «منتظر شیر طلایی». در مطلب پیش رو سراغ همین مساله رفته ایم که آیا باید منتظر درخشش مجید مجیدی و طلوع خورشید ایرانی در جشنواره فیلم ونیز (یکی از قدیمی ترین و معتبرترین جشنواره های فیلم دنیا) باشیم یا نه. 17 رقیب مجیدی در بخش مسابقه هفتاد و هفتمین دوره این رویداد با چه تجربه و پشتوانه ای قدم به این میدان رقابتی سینمایی گذاشته اند و آیا می توانند خطری جدی برای خورشید مجیدی باشند یا کارگردان شناخته شده و جهانی کشورمان 12 سال بعد از آخرین حضور جدی جهانی اش در سطح اول جشنواره های دنیا مجیدی آخرین بار سال 2008 با فیلم آواز گنجشک ها در جشنواره فیلم برلین حضور داشت بخت بالایی برای شکست حریفان و دریافت شیر طلایی دارد؟
یورش به شیر ایتالیایی
مجید مجیدی یکی از معتبرترین کارگردان های سینمای جهان است که در وهله اول، حضور اوست که خطری جدی برای فیلمسازان حاضر در بخش مسابقه این دوره جشنواره ونیز محسوب می شود. او فیلم های موفقی در کارنامه دارد و به خاطر آنها در جشنواره های داخلی و خارجی با تحسین زیادی مواجه شده و جوایز فراوانی هم دریافت کرده است. مجیدی اولین کارگردان ایرانی است که سینمای ایران را به اسکار نزدیک کرد. بچه های آسمان او سال 1997 جزو 5 نامزد نهایی اسکار در بخش بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان بود و به اعتقاد برخی منتقدان و کارشناسان، حتی باوجود رقیبی چون زندگی زیباست (روبرتو بنینی)، شایستگی دریافت مجسمه طلایی را داشت. با این حال عجیب است که مجیدی به رغم دریافت جوایز زیاد بین المللی، هنوز جایزه درجه یک جهانی دریافت نکرده است و مهم ترین جوایزی که گرفته از جشنواره هایی چون مونترال، تسالونیکی و جیفونی بوده است که باوجود اهمیتی که دارند، به اعتبار جوایز جشنواره های کن و ونیز و جایزه اسکار نیستند. به جز نامزدی اسکار، مجیدی یک بار هم نامزد جایزه خرس طلایی جشنواره برلین بود. البته پشتوانه اعتباری مجیدی و انبوه حضورهای جهانی اش و نامزدی در جشنواره های سطح اول، فیلم های تاثیرگذار و تحسین شده و البته کیفیت خود فیلم خورشید، امیدواری هایی برای دریافت شیر طلایی ایجاد می کند تا کارنامه پربار مجیدی با این جایزه مهم، تکمیل تر شود.
سرشناس ترین رقبا
مجیدی دست کم روی کاغذ و بنا به شهرت و آوازه و کارنامه، دو رقیب گردن کلفت و نام آشنا دارد؛ اول آندری کونچالفسکی، کارگردان بزرگ و شناخته شده روسی که هم برادر یک کارگردان مطرح دیگر روسیه یعنی نیکیتا میخالکوف است و هم سابقه همکاری با فیلمساز مشهور و معتبری چون آندری تارکوفسکی را در کارنامه دارد. کونچالفسکی جوایز مهمی از جشنواره فیلم کن و همین جشنواره ونیز را قبلا به خانه برده، از جمله دو شیر نقره ای برای کارگردانی فیلم های شب های سفید پستچی و بهشت. این فیلمساز با فیلم «رفقای عزیز!» در بخش مسابقه امسال ونیز حاضر است که داستان واقعی شورش کارگران معترض در شوروی سابق را روایت می کند. جیانفرانکو رزی، کارگردان شناخته شده سینمای ایتالیا هم دیگر رقیب مهم و سرشناس مجیدی در بخش مسابقه است؛ رزی تنها کارگردان حاضر در این بخش است که پیشتر یک بار شیر طلایی ونیز را در سال 2013 به دست آورده است. او همچنین یک بار هم خرس طلایی برلین را در سال 2016 دریافت کرد. نکته مهم این که رزی این دو جایزه معتبر را برای آثاری مستند کسب کرد و باتوجه به همین دو جایزه، رزی را باید پرافتخارترین کارگردان حاضر در بخش مسابقه جشنواره ونیز امسال دانست. رزی این بار هم با یک فیلم مستند، به جنگ فیلم های داستانی رفته است؛ با فیلمی به نام شب که به زندگی برخی مردم خاورمیانه می پردازد.
یک حریف اسرائیلی
در میان رقبای مجیدی در جشنواره ونیز، یک رقیب اسرائیلی هم حاضر است که از قضا جزو چهره های سرشناس سینمای جهان هم به حساب می آید؛ آموس گیتای که با فیلم «لیلا در حیفا» (محصول مشترک با فرانسه) در بخش مسابقه ونیز امسال حضور دارد، تقریبا یک پای ثابت جشنواره های کن و ونیز است و فیلم هایش با تحسین برخی منتقدان مواجه شده اند. مهم ترین جایزه ای که او دریافت کرده، پلنگ طلایی جشنواره لوکارنو است. گیتای گرچه فیلمسازی از اسرائیل است، اما نگاه منفی نسبت به جنایات و جنگ طلبی رژیم صهیونیستی دارد.
حضور پررنگ زنان
از میان 18 فیلم بخش مسابقه هفتاد و هفتمین جشنواره ونیز، 8 فیلم را خانم ها کارگردانی کرده اند که رقم و حضور قابل توجهی است؛ گرچه ممکن است انتخاب این آثار ربطی به کیت بلانشت (بازیگر استرالیایی هالیوود) رئیس هیات داوران این دوره نداشته باشد و سلیقه و نظر آلبرتو باربرا، مدیر جشنواره ونیز در این میان دخیل و موثر بوده باشد، اما احتمالا این گمانه زنی تقویت می شود که شاید بلانشت هم به این حضور قابل توجه بی اعتنا نباشد. آنچه می تواند در این زمینه، بیش از پیش کارگردان های مرد این دوره از جمله مجید مجیدی را نگران کند، دیدگاه های فمینیستی بلانشت است. یکی از مصداق های این دلواپسی احتمالی مصاحبه هایی است که بلانشت در حمایت از حقوق زنان مطرح می کند. به جز این، کارنامه برخی زنان فیلمساز در این دوره هم می تواند دلیل موجهی برای توجه به آنها به ویژه در بخش جوایز باشد. مائوگوژاتا شوموفسکا اهل لهستان یکی از دو کارگردان فیلم «دیگر هرگز برف نخواهد بارید» (آن یکی کارگردان، میشل انگلارت است) پیش از این حضورهای موفقی در جشنواره کن داشته و جوایزی دریافت کرده است. کلوئی ژائو، کارگردان چینی تبار آمریکایی، سابقه موفقیت در جشنواره فیلم کن را دارد. فیلم امسال او در جشنواره ونیز به نام عشایر هم می تواند موردتوجه قرار بگیرد، به ویژه در بخش بازیگری زن، چرا که بازیگر شاخص هالیوودی فرانسیس مک دورماند در آن بازی می کند که حضور بد و منفعلی از او در فیلم ها سراغ نداریم. از دیگر کارگردان های مستعد زن این دوره ونیز، یاسمیلا زبانیچ بوسنیای است که با فیلم «کجا می روی آیدا؟» با دیگر فیلمسازان رقابت می کند. او جایزه خرس طلایی برلین را در کارنامه دارد. جولیا فون هاینز با فیلم و فردا تمام جهان (آلمان و فرانسه)، سوزانا نیچیارللی (که قبلا فیلم هایش در همین جشنواره ونیز تحسین شده است) با فیلم خانم مارکس (ایتالیا و بلژیک)، مونا فستولد با فیلم دنیایی که می آید (آمریکا)، اما دانته با فیلم خواهران ماکالوسو (ایتالیا) و نیکول گارسیا با فیلم عشاق (فرانسه) از دیگر کارگردانان زن حاضر در بخش مسابقه جشنواره فیلم ونیز هستند که هرکدام می توانند اولین جایزه مهم و بسیار معتبر دوران فعالیت شان را به دست آورند.
رقیبان دیگر
یکی دیگر از کارگردان های بخش مسابقه، میشل فرانکو فیلمساز مکزیکی است که شاید به اندازه کونچالفسکی و رزی، رقیب سرشناسی برای مجیدی نباشد، اما باتوجه به سن و سال نه چندان زیادش (41 سالگی) افتخارات مهمی در جشنواره کن کسب کرده؛ جایزه بهترین فیلمنامه، جایزه ویژه هیات داوران و جایزه نوعی نگاه. اگر فیلم تازه او، «فرمان جدید» نظر داوران را جلب کند، فرانکو می تواند به جز کن، استارت موفقیت هایش را در ونیز هم بزند. هلال بایداروف با فیلم «در میان مردن» (آذربایجان، مکزیک و آمریکا)، چایتانیا تامانه با فیلم «پیرو» (هند)، کلودیو نوسه با فیلم «پدر ما» (ایتالیا)، کورنل موندروکسو (که سابقه موفقیت در جشنواره کن را دارد) با فیلم «تکه های یک زن» (کانادا و مجارستان)، کیوشی کوروساوا با فیلم «همسر جاسوس» (ژاپن) از دیگر کارگردان های حاضر در بخش مسابقه جشنواره ونیز امسال هستند.
قابلیت های خورشید
فیلم خورشید بازگشت مجیدی به سینمایی است که در آن تبحر دارد. همان سینمایی که او برخی از بهترین، مهم ترین و تاثیرگذارترین فیلم های سینمای ایران همچون بچه های آسمان، رنگ خدا و باران را ساخت. او در خورشید، قصه ای همدلی برانگیز و درخشان از کودکان کار را روایت می کند که باوجود پایانی که به مذاق برخی خوش نیامد، اما در مجموع همان مسیر داستان باعث تحسین منتقدان و تماشاگران شد. سکانس ها و لحظات تماشایی فیلم به ویژه بازی یکدست و تاثیرگذار کودکان بازیگر فیلم، می تواند برگ برنده خورشید در ونیز باشد. فیلمبرداری هومن بهمنش و طراحی صحنه کیوان مقدم، از امتیازات قابل توجه فیلم است. اگر داوران جزییات فیلم و وجه تمثیلی اثر و نگاه انسانی و هنرمندانه مجیدی را مدنظر قرار دهند و آن را قربانی مباحث سیاسی و دیگر جنبه های کلیشه ای و جنجالی موردپسند جشنواره های معتبر جهانی در سال های اخیر نکنند، می توانیم به موفقیت فیلم تازه مجید مجیدی و حتی دریافت شیر طلایی ونیز امیدوار باشیم.
یک رقابت با دقت
خورشید مجید مجیدی تنها نماینده سینمای ایران در جشنواره ونیز امسال نیست و دو فیلم «جنایت بی دقت» ساخته شهرام مکری و «دشت خاموش» به کارگردانی احمد بهرامی هم نمایندگان ایران در بخش افق ها هستند. شهرام مکری سابقه دریافت جایزه از همین جشنواره ونیز و در همین بخش را دارد و سال 2013 برای کارگردانی ماهی و گربه، جایزه مضمون نوآورانه شد. جنایت بی دقت به تهیه کنندگی نگار اسکندرفر مضمونی مرتبط با سینما دارد و بازیگران آن هم چهره هایی چون بابک کریمی، فریبا کامران و سیاوش چراغی پور هستند. دشت خاموش به کارگردانی احمد بهرامی هم فیلمی درباره محیط کارگری است و بازیگرانی چون علی باقری و فرخ نعمتی در آن بازی می کنند.