بزرگنمايي:

آریا بانو - تبیان / مریم دختری 8 ساله است که از نظر مادرش به‌شدت بی‌نظم است. مادر مریم در توصیف بی‌نظمی او می‌گوید که در اتاق مریم انگار بمب منفجر شده، همه چیز پخش و پلاست. اسباب‌بازی‌ها هر کدام یک طرف است و حتی ممکن است زیرپا له شود. لباس‌ها هم همه نامرتب از یک جای اتاق آویزان است. مادر مریم بارها به او تذکر داده و از او خواسته اتاقش را مرتب کند اما او گوش نمی‌کند که نمی‌کند. البته مادر مریم خودش می‌گوید که هروقت این بی‌نظمی را می‌بیند طاقت نمی‌آورد و شروع به مرتب کردن اتاق مریم می‌کند و نمی‌تواند صبر کند تا او متوجه شده و اتاقش را مرتب کند.
شکایت دیگر مادر مریم از او در این باره است که آتنا رعایت بهداشت را نمی‌کند و معمولا خودش هم کثیف و نامرتب است.
روزی را تصور کنید که بلافاصله پس از مرتب کردن منزل، فرزندتان همه چیز را به هم می‌ریزد و حتی وسایلش را جمع و جور و مرتب نمی‌کند، به احتمال زیاد تصمیم می‌گیرید که دیگر خانه را مرتب نکنید تا همان‌طور شلوغ و نامرتب بماند. اگر به این فکر افتاده‌اید، باید بدانید که راه صحیحی انتخاب نکرده‌اید و برای حل این معضل باید چاره‌ای بیندیشید زیرا در غیر این‌صورت سال‌ها درگیر این مشکل خواهید بود.
بی‌خیال نشوید
بعضی والدین به ناچار آشفتگی و نامرتبی را تحمل می‌کنند چون دوست ندارند وقت‌شان صرف جمع‌آوری اسباب‌بازی یا کلنجار رفتن با بچه‌ها شود، غافل از اینکه این نامرتبی و آشفته‌بازار به اشکال مختلف منجر به اتلاف‌وقت و انرژی آنها خواهد شد چراکه مدتی طولانی در جست‌وجوی وسیله‌ای که گم کرده‌اید، می‌گردید تا آن را پیدا کنید. درضمن شاید این بی‌نظمی ضرر مالی هم درپی داشته باشد.
باید به سن درک نظم رسیده باشد
عدم نظم و ترتیب و شلختگی جزء لاینفک دوره‌های رشدی کودک است یعنی زمانی که کودک هنوز باور و منطق و چارچوبی از قواعد و قوانین را درک نکرده و مفهوم و جایگاه آن را نمی‌داند که عمده این عدم ادراک‌ها تا قبل از 5/3 تا 4 سالگی شدت بیشتری دارد یعنی تا زمانی که هنوز جایگاه اجتماعی پیدا نکرده و تجربه مهد کودک و مربی و قواعد گروهی و زمانبندی را تجربه نکرده است و البته پس از آن و با حضور در مهد وآمادگی و پیش‌دبستانی به مفهوم کلی‌تر و ملموس‌تری از این قوانین دست می‌یابد.
می‌توانید از کودک در جمع‌آوری لوازم کمک بخواهید و از روش مشارکت استفاده کنید. به یاد داشته باشید تعریف و تمجید همیشه معجزه می‌کند، در ضمن لازم نیست همه وسایل جمع شوند. مسئله مهم مشارکت کودک در جمع‌آوری آنهاست.
شلختگی را کنترل کنید
راه های بسیار زیادی برای کنترل و پذیرش شلختگی کودکان وجود دارد. مثلا، اگر بچه ها روی میز خاصی بازی می کنند، کافی است زیر میز آنها روزنامه و سطل آشغال پلاستیکی بگذارید. این عمل نه تنها به شما کمک می کند که بچه ها آشغال ها را روی زمین نریزند بلکه با این کارتان به آنها فضایی خواهید داد که بتوانند خلاقیت بیشتری را از خود نشان دهند. اگر او دوست دارد با لگو و چیزهای این چنینی بازی کند حوله ای را زیر او پهن کنید تا اسباب بازی هایش روی زمین پخش نشود. پس از آن با جمع کردن حوله می توانید همه چیز را به راحتی جمع کنید و اگر لازم بود حوله را نیز بشویید.
یک فضای بازی برای کودک فراهم کنید
اگر در خانه تان اتاق خاصی برای فرزندتان ندارید قسمتی از خانه را هر چند که کوچک هم باشد برای بازی او در نظر بگیرید. اندازه این فضا اصلا مهم نیست، شاید جالب باشد که بدانید بچه ها از جاهای کوچک بسیار لذت می برند برای همین است که بعضی وقت ها می بینیم بچه ها به یک گوشه ای از اتاق پناه می برند و بازی می کنند. پس بگذاریم او هر کاری را که دوست دارد در آن قسمت انجام دهد. پس از اینکه او بازی اش را تمام کرد یک مدتی را برایش تعیین کنید و به او بگویید 10 دقیقه وقت داری تا همه اسباب بازی ها و کتاب هایت را سر جایش بگذاری.
مشارکت دهید
می‌توانید از کودک در جمع‌آوری لوازم کمک بخواهید و از روش مشارکت استفاده کنید. به یاد داشته باشید تعریف و تمجید همیشه معجزه می‌کند، در ضمن لازم نیست همه وسایل جمع شوند. مسئله مهم مشارکت کودک در جمع‌آوری آنهاست.
بازی کنید
جمع و جور و مرتب کردن را به شکل بازی و تفریح انجام دهید. مثلا بگویید «ببینم کی زودتر می‌تونه همه چیز رو جمع کنه؟» برای سهولت در جمع‌آوری وسایل سبدهای رنگارنگ و متفاوت تهیه کنید و هرکدام را به گروهی از وسایل اختصاص دهید. وقتی کودکان بزرگ‌تر می‌شوند به این درک می‌رسند که در مورد مرتب بودن اتاق‌ها و خانه قوانینی را درنظر گرفته‌اید، بنابراین مکان‌هایی از منزل را مشخص کنید تا بچه اجازه داشته باشد محیط آن را به هم بریزد.
شاید تا به حال به این موضوع فکر نکرده باشید، اما بعضی از بچه های شلخته شاید شخصیت شان طوری است که از به هم ریختگی و آشفتگی لذت می برند. و عمدا لباس هایشان را کف اتاق می ریزند. در این مواقع بسیاری از مادران از دور فرزندان خود را نگاه می کنند و غصه می خورند که چرا فرزندشان به جای اینکه چیزها را سر جایش بگذارد، آنها را کف زمین می ریزد.
قواعد را واضح بگویید
وقتی برنامه‌ای مشخص و روالی معین را در زندگی روزمره خانواده جاری کنید نظم و ترتیب و در نهایت آرامش بیشتری در خانه حکمفرا و در وقت نیز صرفه‌جویی می‌شود. در حالی که بی‌نظمی و هرج و مرج موجب اتلاف وقت می‌شود. به عنوان مثال برای پیدا کردن یک لنگه جوراب مجبور می‌شوید تمام خانه را زیر و رو کنید. به خاطر داشته باشید وقتی در منزل نظم و روال مشخصی وجود ندارد و هرج و مرج در آن حکمفرماست، کودکان احترام گذاشتن به اطرافیان و محیط پیرامون خود را یاد نمی‌گیرند و به آشفتگی و هرج و مرج دامن می‌زنند.
از قوانین پیروی کنید
مهم‌تر از تعیین قوانین برای کودکان، رعایت و پیروی از آن است. اگر شما جزو والدینی هستید که بدون هیچ نظم و قاعده‌ای زندگی می‌کنید، بدون تردید نمی‌توانید به فرزندتان نظم یاد دهید. همچنین اگر قاعده‌ای را تعیین کردید و بعد به دلیل جروبحث یا مقاومت کودک آن را تغییر دادید یا آنکه خودتان آن را رعایت نکردید توقع نداشته باشید فرزندتان شما و قوانین را جدی بگیرد. قواعد و قوانین در حقیقت همان توقع و انتظارهای شما از کودک‌تان است و فراموش نکنید که فرزندتان باید از آن اطلاع کامل داشته باشد تا بتواند توقع شما را برآورده کند. به او یاد دهید که اگر شلخته و نامرتب باشد، ممکن است از خیلی چیزها محروم شود.
ما مادران نیاز داریم شکیبایی خود را افزایش دهیم و خودمان را کنترل کنیم. آموزش نظم و ترتیب، مرحله ای است که ما باید آن را طی کنیم، اما اینطور هم نیست که تنها با یکبار آموزش، بچه ها همه حرف ما را گوش دهند و اتاقشان را تمیز و مرتب نگه دارند.
جدیت داشته باشید
مهم‌ترین اصل، جدیت پس از هشدار است. والدینی که تهدید می‌کنند ولی عمل به تهدید ندارند پیش چشم کودک کوچک و ناتوان‌تر از خود او دیده می‌شوند. پس برای تعیین یک قانون تلاش کنید، قوانین‌تان را برای کودک‌تان بازگو کرده و برای شروع و اجرای این قوانین زمان مشخصی را تعیین کنید و پس از آن با هر بار عدم رعایت قوانین از سوی کودک در باب تفریحات و مشوق‌هایی که دوست دارد، اعمال محرومیت و در ازای هر بازگشت به قانون خانواده یک تشویق (تشویق باید در این موارد میزانش از تنبیه یا محرومیت اعمال شده بیشتر باشد) نثارش کنید.
صبور باشید
ما مادران نیاز داریم شکیبایی خود را افزایش دهیم و خودمان را کنترل کنیم. آموزش نظم و ترتیب، مرحله ای است که ما باید آن را طی کنیم، اما اینطور هم نیست که تنها با یکبار آموزش، بچه ها همه حرف ما را گوش دهند و اتاقشان را تمیز و مرتب نگه دارند.
باید بدانید که تغییر و تحول در اتاق فرزندتان، نشان دهنده این است که آنها در خود احساس مستقل بودن می کنند و نحوه قراردادن چیزها در اتاقشان در واقع به نوعی نشان دهنده شخصیت آنهاست. به عنوان یک مادر عاقل بهتر است او را آزاد بگذارید تا کارهای دلخواهش را در اتاق خودش انجام دهد و احساس امنیت کند. در غیر این صورت، فرزندتان هنگام بازی کردن اگر کسی وارد اتاقش شود در را به روی او می بندد و شاید هم به شما بگوید من آنقدر بزرگ شده ام که می دانم باید اتاقم را چگونه نگه دارم.
فرآوری: نسرین صفری