آریا بانو - روزیاتو / این روزها همه جا صحبت از ویروس کرونا است؛ تلویزیون، شبکه های اجتماعی، جمع های دوستانه، خانه و محل کار. هر روز به آمار کشته ها و مبتلایان این بیماری افزوده می شود و اخبار از آثار ویرانگر آن بر اقتصاد دنیا حکایت دارد. مقامات جهانی نسبت به تبدیل شدن ویروس کرونا به یک بیماری دنیاگیر و عدم آمادگی دنیا برای مقابله با آن هشدار می دهند. در چنین شرایطی عجیب نیست که مردم اگر نه وحشت زده، دست کم نگران و مضطرب باشند.
منشأ ویروس کرونای جدید که حالا با نام کووید-19 شناخته می شود، احتمالاً خفاش ها بودند و از قرار معلوم، این ویروس در یکی از بازارهای شهر ووهان ِ چین و در آخرین روزهای سال 2019 به انسان سرایت پیدا کرد. ویروس کرونای ووهان تا به حال دست کم 3 هزار کشته، 89 هزار مبتلا و جمعیتی بسیار بسیار بیشتر از این ها، وحشت زده در سرتاسر دنیا داشته.
روانشناسان اضطراب و نگرانی ای که این روزها بر اثر شیوع ویروس کرونا مردم جهان را درگیر کرده، واکنشی طبیعی و قابل درک به امری ناشناخته می دانند، اما بعضی افراد آسیب پذیری بیشتری در برابر این اضطراب دارند.
احتمال ترس از ناشناخته ها بیشتر از چیزهای شناخته شده است

به گفته ی روانشناسان، ترس از چیزهای ناشناخته امری طبیعی محسوب می شود، یعنی همان ویژگی ای بیماری آنفولانزا ندارد.
در مورد ویروس کرونا ما هنوز نمی دانیم دقیقاً چه اتفاقی در حال رخ دادن است. به علاوه کارشناسان هنوز مطمئن نیستند که آیا زمانی که فرد نشانه ای از بیماری ندارد هم می تواند ویروس را سرایت دهد یا نه.
بخشی از ترس انسان از ناشناخته ها غریزی است. در واقع غریزه ی انسان به گونه ای طراحی شده که از او در برابر خطرات احتمالی مراقب کند. اما بخشی از ترسی که در مورد ویروس کرونا وجود دارد می تواند ناشی از چیزی به نام زنوفوبیا یا همان بیگانه هراسی باشد، همانطور که در مورد بیماری های دیگری مثل سارس یا آنفولانزای مرغی با منشأ خارجی بود. بیگانه هراسی به هراسی نامعقول از افراد خارجی و غریبه اطلاق می شود، تا حدی که به صورت یک رفتار غیرعادی و بیمارگونه در می آید.
وقتی بیماری ای مثل ابولا یا ویروس کرونا از نقطه ی دیگری از دنیا وارد کشور ما می شود، اطلاعات و دانسته های ما درباره ی آن کمتر از بیماری هایی است که در کشور خود ما به وجود می آیند. این اتفاق اغلب به دلیل ضعف نظارت و گاهی هم به خاطر مستبد بودن حکومت ها رخ می دهد.
علاوه بر این، ما در برابر افرادی آسیب پذیر هستیم که این امکان را دارند که از موقعیت پیش آمده سوء استفاده کنند و به مشکل بیگانه هراسی یعنی ترس از دیگر گروه های قومی دامن زنند. ما نباید در دام این مسأله گرفتار شویم.
بعضی افراد آسیب پذیری بیشتری در برابر اضطراب ناشی از بیماری های دنیاگیر دارند

مانند هر احساس، ویژگی یا مشکلی در رابطه با سلامت روان، اضطراب ناشی از ویروس کرونا هم، اگر اصلاً وجود داشته باشد، در هر کسی شدت متفاوتی دارد.
کسانی که از قبل دچار اضطراب هایی در رابطه با مسأله ی سلامت یا به طور کلی اختلال اضطرابی بوده اند، احتمال نگرانی از تهدیدات احتمالی ای مثل ویروس کرونا در آن ها بیشتر است، چون این دست افراد تهدیدات را اغلب دست بالا می گیرند و برعکس، توانایی خود برای غلبه به آن ها را دست کم می گیرند.
وقتی قطعیتی وجود نداشته باشد آن ها نگران می شوند و به دنبال اطلاعات بیشتری می گردند تا اضطراب خود را برطرف کنند و عدم قطعیتی که وجود دارد را از بین ببرند.
افرادی که تجربه ی آسیب زایی از شیوع یک بیماری دارند که ویروس کرونا آن را برایشان یادآوری می کند هم ممکن است در چنین موقعیتی شرایط سخت تری داشته باشند. علاوه بر این، کسانی که از بیماری دیگران باخبرند هم ممکن است از لحاظ عاطفی بیشتر تحت تأثیر قرار گیرند، چرا که پژوهش های گذشته از وجود ارتباط میان قرارگیری در معرض بیماران مبتلا به سارس و اختلال اضطراب پس از حادثه و افسردگی حکایت دارد.
کسانی هستند که دوست شان داریم و برایمان اهمیت دارند و هر بار که بیمار می شوند دچار اضطراب می شویم. ما از جهاتی حتی از آن ها ضعیف تر هستیم. آن ها می توانند سلامت خود را دوباره به دست آورند اما ما فقط نگران می شویم. این مسأله شاید یک واکنش انسانی طبیعی و از جهاتی سالم به نظر برسد اما آسیب زننده است.
برای غلبه به این اضطراب، مواجهه ی خود با اخبار را کم کنید و دستان خود را بشویید

آدم ها وقتی تهدیدی را دست بالا می گیرند و توانایی خود برای مقابله با آن را دست کم می گیرند، دچار وحشت می شوند. به همین دلیل پیگیری اخباری که مکرراً بر سرعت بالای انتشار ویروس کرونا و نبود یک درمان مؤثر برای آن تأکید دارد، حکم هیزم ریختن به آتش اضطراب را دارد.توصیه ی روانشناسان این است که با پیگیری اخبار از تنها یک یا دو منبع موثق، میزان مواجهه ی خود با اخبار مرتبط با این موضوع را محدود کنید.
بهترین کاری که می توانیم انجام دهیم این است که حتماً دست های خود را بشوییم و از خودمان مراقبت کنیم، همان طور که اگر هر ویروس دیگری بود مراقبت می کردیم، مثل دوری کردن از افرادی که بیمار به نظر می رسند. البته خوب است که یک دید کلی به اتفاقی که در حال وقوع است پیدا کنید، به خصوص اگر در جایی زندگی می کنید که آمار ابتلا به ویروس کرونا در آن بالا است، اما باید مواجهه ی خود با اخبار را کم کنید، به خصوص اخبار غیر مستند یا آن هایی که احتمالاً از منابع ناموثق هستند.
ما باید از کسانی که آسیب پذیری بیشتری در برابر اضطراب دارند یا قربانی تبعیض هستند حمایت کنیم و فراموش نکنید که جمع شدن به دور هم در زمان بحران بیشتر با ذات انسان سنخیت دارد تا وحشت زدگی در چنین مواقعی.
متخصصانی که بر روی مقوله ی وحشت تحقیق می کنند متوجه شده اند آدم ها به ندرت واقعاً وحشت زده می شوند. در موقعیت های بحرانی، مردم معمولاً به دور هم جمع می شوند، از یکدیگر حمایت و شجاعانه عمل می کنند.