بزرگنمايي:

آریا بانو - با عوامل مؤثر در «یائسگی زودرس» آشنا شوید

روزیاتو / حتی اگر هنوز خبری از گر گرفتگی های معروف دوران یائسگی در شما نباشد هم در صورت داشتن ریسک فاکتورهایی که در ادامه درباره ی آن ها صحبت خواهیم کرد باید بدانید که این «تغییر» احتمالاً زودتر از آنچه انتظار دارید در شما رخ خواهد داد. با عوامل مؤثر در یائسگی زودرس آشنا شوید.
مادرتان دچار یائسگی زودرس شد
متوسط سن یائسگی 51 سال است، اما این مرحله در بعضی زنان می تواند در دهه ی 40 زندگی یا حتی زودتر آغاز شود. گرچه یائسگی زودرس بین سنین 40 تا 45 سالگی رخ می دهد، اما به نارسایی زودرس تخمدان، یائسگی قبل از 40 سالگی گفته می شود. ریسک فاکتورهایی ژنتیکی وجود دارد که در بروز این مشکل نقش دارند. تحقیقات نشان داده در زنانی که مادران آن ها دچار یائسگی زودرس شدند، میان پایین بودن میزان ذخیره ی تخمدانی و تجربه ی یائسگی زودرس ارتباط وجود دارد. در واقع اگر مادر شما دچار یائسگی زودرس شده، احتمال تجربه ی این مسأله در شما 6 برابر بیشتر است.
عمل جراحی ای بر روی رحم یا تخمدان های خود داشته اید
برداشتن هر دو تخمدان فوراً باعث یائسگی ناشی از عمل جراحی می شود، چون بعضی از هورمون ها در آن ها تولید می شوند. اما برداشتن حتی یک تخمدان هم می تواند منجر به کاهش تولید هورمون های استروژن و پروژسترون در بدن شود. زنانی که تحت عمل جراحی برداشتن رحم قرار می گیرند، در اغلب موارد تخمدان های آن ها باقی می ماند تا جلوی بروز یائسگی گرفته شود. البته این کار هم ممکن است کافی نباشد. برداشتن رحم هم می تواند باعث بروز یائسگی ناشی از عمل جراحی شود، چون بعد از این عمل نحوه ی خون رسانی به تخمدان ها تغییر می کند.
سیگار مصرف می کنید یا با یک فرد سیگاری زندگی می کنید
مصرف سیگار علاوه بر تمامی مضراتی که دارد و همه ی ما از آن ها آگاه هستیم، می تواند یائسگی زنان را تا حدود دو سال جلوتر اندازد. علت این مسأله تأثیرات ضد استروژنی ماده ی نیکوتین موجود در سیگار است. در تحقیقی مشاهده شد زنانی که در طول زندگی شان 100 عدد سیگار یا بیشتر مصرف کرده بودند، احتمال بروز یائسگی در آن ها قبل از 50 سالگی 26 درصد بیشتر بود. در پژوهش دیگری هم مشاهده شد زنانی که در خانه یا محل کار به طور مرتب در معرض دود دست دوم سیگار قرار داشتند میزان یائسگی زودرس در میان آن ها بالاتر بود.
مشکلاتی برای باردار شدن داشته اید
اگر در جریان درمان ناباروری خود متوجه شدید به مشکل کاهش ذخیره تخمدان (DOR) دچار هستید، متأسفانه توانایی باروری شما زودتر به پایان خواهد رسید. کاهش ذخیره تخمدان به این معنی است که در تخمدان های شما فولیکول های کمی برای تبدیل شدن به تخمک باقی مانده، به همین دلیل بارداری برای شما دشوارتر خواهد شد و زودتر دچار یائسگی خواهید شد. اگر هنوز تصمیم به بچه دار شدن دارید وقت را غنیمت بشمارید. کارشناسان برای بیماران مبتلا به مشکل کاهش ذخیره تخمدان که مایل به بارداری هستند، روش های درمانی تهاجمی تری مثل لقاح خارج از رحم (IVF) را توصیه کنند. این روش درمان ناباروری، ریسک فاکتوری برای یائسگی محسوب نمی شود.
بسیار لاغر هستید
در بحث یائسگی زودرس، لاغری ریسک فاکتور بزرگ تری محسوب می شود تا چاقی. هورمون استروژن در بافت چربی ذخیره می شود، به همین دلیل چاقی یا اضافه وزن احتمال به تعویق افتادن یائسگی را بالا می برد چون استروژن بیشتری در بدن وجود دارد. لاغری ناشی از نداشتن تغذیه ی مناسب یا ابتلا به یک اختلال غذایی، مساوی است با کمبود چربی که در نتیجه ی آن استروژن کمتری در بدن وجود دارد و احتمال بروز یائسگی زودرس بالاتر است. زنانی که تمرینات ورزشی زیادی دارند، مثل دونده های ماراتن یا رقصنده های باله، هم اگر میزان چربی بدن شان بیش از حد پایین باشد، ممکن است ریسک یائسگی زودرس را داشته باشند.
تحت درمان سرطان بوده اید
یائسگی زودرس می تواند عارضه ی جانبی شیمی درمانی یا پرتو درمانی برای سرطان باشد. روش های درمان سرطان مثل شیمی درمانی و پرتو درمانی لگن، اغلب به بافت تخمدان صدمه می زنند و باعث نارسایی تخمدانی زودرس می شوند، مسأله ای که به بروز یائسگی می انجامد. نشانه های یائسگی ناشی از درمان های سرطان می تواند بسیار وخیم تر از یائسگی طبیعی باشد. به علاوه روش های درمان سرطان حتی اگر بلافاصله هم باعث یائسگی نشوند، صدمه ی ناشی از آن ها می تواند شروع یائسگی را از زمان طبیعی اش جلوتر اندازد.
بیماری خودایمنی دارید
«بیماری خود ایمنی» یعنی زمانی که بدن به خودش حمله می برد. در بیماری های خود ایمنی ای مثل لوپوس، روماتیسم مفصلی، تیروئیدیت یا بیماری آدیسون، ممکن است سلول های ایمنی بدن به تخمدان ها صدمه بزنند. بعضی از انواع بیماری خودایمنی پادتن هایی تولید می کنند که ممکن است به اشتباه به بافت رحم حمله برند، مسأله ای که باعث نارسایی رحمی زودرس می شود. بعضی از بیماری های خودایمنی هم به غددی صدمه می زنند که هورمون تولید می کنند. تحقیقات جدید نشان می دهد تا حدود 20 درصد از زنان مبتلا به نارسایی رحمی زودرس، یک بیماری خودایمنی هم دارد.
یک بی نظمی کروموزومی دارید
سندرم ترنر باعث از دست رفتن بخش هایی از دو کروموزوم ایکس یا همه ی آن ها می شود. اگر زنی به این سندرم دچار باشد، تخمدان های او به درستی فعالیت نمی کنند و اغلب حتی هورمون های لازم برای شروع بلوغ را تولید نمی کنند. اما ممکن است حامل مشکل کروموزومی دیگری هم به نام فراجایل ایکس باشید، بی آنکه خود حتی از آن خبر داشته باشید. در زنان حامل پیش جهش کروموزومی فراجایل ایکس، در یکی از کروموزوم های ایکس آن ها مقداری ژن تکراری اضافه وجود دارد، که البته این تکرار به اندازه ای نیست که فرد را به طور کامل به سندرم ژنتیکی ترنر مبتلا کند، اما آنقدری هست که بتواند روی عملکرد تخمدان ها تأثیر بگذارد. تحقیقات نشان داده با اینکه فقط یک درصد از جمعیت کل افراد حامل این پیش جهش می شوند، اما 21 درصد از حاملان این پیش جهش، عملکرد تخمدانی خود را زودتر از دست می دهند.
مبتلا به صرع هستید
چرخه های قاعدگی در زنان مبتلا به صرع می تواند باعث بروز حمله های صرع شود، به همین دلیل به نظر می رسد ارتباطی با تغییرات هورمونی وجود دارد. به گفته ی محققان، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد ممکن است یائسگی در بعضی زنان مبتلا به صرع یک دهه زودتر بروز کند. علت این مسأله مشخص نیست اما به گمان پزشکان، احتمالاً ارتباطی با تأثیر حمله های صرع بر بعضی قسمت های مغز دارد که هورمون ها را تنظیم می کنند. ریسک یائسگی زودرس در این زنان 10 برابر بیشتر از بقیه است. به علاوه پزشکان خاطرنشان می کنند که میان یائسگی زودرس و مصرف داروهای ضد صرع ارتباطی وجود ندارد.
اضطراب زیادی دارید
گرچه اضطراب به خودی خود باعث یائسگی زودرس نمی شود، اما ممکن است به بروز آن کمک کند. اضطراب شدید ممکن است عملکرد تخمدان ها را مختل کند. از منظر تکاملی، اگر بدن اضطراب شدیدی از هر نوع را تجربه کند، عملکرد تناسلی بدن متوقف یا سرکوب می شود. تحقیقات جدید نشان داده اضطراب ممکن است در زمان یائسه شدن زنان نقش داشته باشد. خوشبختانه اضطراب هم مانند مصرف سیگار و وزن قابل کنترل است. این فاکتورهای سبک زندگی همگی با اصلاح رفتارهای شخصی قابل تغییر هستند. اما باید توجه داشت که ممکن است زنی سبک زندگی درستی داشته باشد اما باز هم به خاطر عواملی که از کنترل او خارج هستند به یائسگی زودرس دچار شود.