بزرگنمايي:

آریا بانو - بیتوته / شیطنت کودکان تا حدودی به سن بستگی دارد، به دلیل اینکه زمانیکه کودکان راه رفتن را می آموزند، کنجکاوند و برای ارتباط گیری با افراد مختلف فعالیت زیادی می کنند. عموما این رفتار در 2 تا 4 سالگی طبیعی است و قابل کنترل نخواهد بود.
شیطنت و جنب و جوش در کودکان با عواملی مثل ژنتیک، نوع رفتار خانواده، تغذیه، استرس، پرکاری تیروئید، عدم اعتماد به نفس و جلب توجه ارتباط دارد. چنانچه والدین یا اقوام نزدیک کودک در زمان بچگی سابقه شیطنت و بازیگوشی زیاد را داشته باشند امکان دارد کودک هم پرجنب و جوش شود، البته تربیت و نوع رفتار والدین با کودک در بازیگوشی و شیطنتکودکان بی اثر نیست، به طور مثال چنانچه والدین در زمان بازیگوشی و شیطنت کودکشان با جملاتی مثل" چه قدر اذیت می کنی"،" چرا آروم وقرار نداری"،" دیگه از شیطنتات خسته شدم" بخواهند بچه خود را آرام کنند نه تنها این عبارات در وی تاثیرگذار نیست بلکه باعث تقویت آن رفتار می شود. حتی گاها کودکانی که نگران و مضطرب هستند امکان دارد برای دفع و بروز اضطراب خویش فعالیت زیادی داشته باشند.
در زیر روشهایی در مورد چگونگی رفتار با شیطنت کودکان ذکر شده است:
خانه باید خاص کودک باشد
خانه ای که در آن نوزاد یا کودک وجود دارد ، باید حتی الامکان با خانه های معمولی تفاوت داشته باشد. وضعیت خانه طوری باشد که هم به بچه آزادی عمل دهد و هم آسیبی به وسائل منزل و خودش نزند. پله، وسایل برقی، وسایل تیز و برنده ، مکانهای خطرناک برای مخفی شدن و... باید کنترل شود. به کودک اجازه کثیف کاری دهید. بچه بخاطر کثیف کاری مقصر نیست، شما باید شرایط را طوری ایجاد کنید که در پایان مجبور به تنبیه کودک تان نشوید.
کودکان را از برخی از بازی ها منع نکنید
از رفتارهایی مانند سر و صدای زیاد در صورتی که باعث آزار دیگران نشود ؛ دویدن و تحرّک زیاد در صورتی که خطری برایش نداشته باشد؛ مانند پریدن از ارتفاعات کم یا پریدن روی تشک و جاهای نرم، بازی روی مبل و صندلی و… بچه را منع نکنید. اما مراقبت کنید، ولی توجه داشته باشید که مراقبت از وی، شدید و غیر متعارف نباشد؛ چون مراقبت شدید، استرس و تحیّر می آورد. قدرت تصمیم گیری و اعتماد به نفس را از وی می گیرد.
به بازی پناه ببرید
تمام روز بچه ها تان را محدود به تکلیف نوشتن و درس خواندن نکنید. برنامه ای تنظیم کنید تا هرروز بعدازظهر ها فرزندتان را به پارک ببرید تا با بازی و دویدن هیجانش را کم کند.
میتوانید برای او وسایل بازی پر تحرک مثل دوچرخه یا اسکوتر تهیه کنید تا جنب و جوش بیشتری داشته باشد، همچنین به تغذیه وی توجه کنید. مطالعات نشان داده است تغذیه نقش چشمگیری در روند بیش فعالی کودکان دارد.
او را برای بازی کردن به بیرون از خانه ببرید
بچه باید بیرون از خانه رفته و با دیگر کودکان بازی کند. درصورتی که شما 12ساعت در روز کار می کنید و نمی توانید یا نمی خواهید برای بازی کردن کودک خارج از خانه و دویدن و شر و شور هایش وقت بگذارید، حق ندارید نسبت به رفتارهای او و مشکلات روانی آینده اش معترض باشید.
شیطنت کودک در مکانهای عمومی
ممکن است کودک شما در خانه رفتار خوبی داشته باشد، ولی خارج از خانه و در مکان هایی مانند فروشگاه ها، رستوران و پارک، آنقدر شیطنت کند که حس کنید او را نمی شناسید! به عنوان مثال کودک چهار ساله تان ناگهان در فروشگاه شلوغ جیغ می زند ؛معمولاً مشکل این جاست که اینگونه کودکان به تجربه دیده اند که تنبیه رفتارهای نادرستشان در خارج از خانه با تنبیه همان رفتار در منزل متفاوت است، این که شما به هر دلیلی بچه را در جمع تنبیه نمی کنید و مدام جمله آشنای« بعد توی خونه باهات کار دارم» را می شنود، سبب می شود که بداند میتواند چنین کند و فقط عاید او، وعده تهدید آمیز همیشگی است.
توصیه ما پیش‌گیری است؛ یعنی باید از دردسر و بروز بدرفتاری جلوگیری کنید تا ناگزیر نشوید کودک را در جمع تنبیه کنید یا بدرفتاری اش را بی پاسخ بگذارید. با یک برنامه ریزی ساده، مثل همراه بردن وسیله سرگرمی یا اسباب بازی برای بچه، میتوانید با درایت، پیش از این که به علت خستگی بدقلق شود، مانع بدرفتاری اش شوید. حتی میتوانید با کودک در خصوص برنامه بیرون از منزل صحبت بزنید. این که اول به کجا می روید و میخواهید چه کنید یا انتظارتان از وی چیست، واقعاً کمک کننده است.
چند نکته درباره شیطنت کودکان
1- هیچ گاه از تنبیه بدنی استفاده نکنید. نه تنها اثر عکس دارد، بلکه عقده هایی در دل کودک شکل خواهد گرفت.
2- هر کودک پر انرژی، بیش فعال نیست. بدون تشخیص قطعی هیچ گاه به کودک خود برچسب نزنید.
3- هرگز داروهای آرام بخش یا خواب آور به کودک ندهید.
4- فعالیت های بدنی کودکتان را افزایش دهید تا در طول روز خسته شود. هم زمان خودتان هم باید بدنتان را سالم نگه دارید تا بتوانید با او همراهی کنید.
5- بدون حضور یک روان شناس متخصص رفتار کودک، امکان دارد نتوانید به تنهایی از پس کودک شیطون خویش بر بیایید. این شرایط میتواند حتی مشکلات روحی برای شما ایجاد کند ، بعد از مشاوره کودک برای رفع مسائلتان استفاده کنید.