بزرگنمايي:

آریا بانو - خراسان / آیا روان‌شناسان می‌توانند پرده از راز ثروتمندانی بردارند که دست به دزدی‌های خرد می‌زنند ؟
به تازگی اتفاقی قابل‌توجه در مطبوعات و شبکه‌های اجتماعی کشورهای غربی سر و صدا به راه انداخته است. مردی دو جعبه دربسته سنگین را که برای دستگاه قهوه‌ساز بوده، به فروشگاهی می‌برد و می‌گوید که می‌خواهد خریدهای هفته قبل خود را پس بدهد؛ کاری که به هیچ عنوان در فرهنگ کشورش عجیب نبوده است اما وقتی مسئول خدمات مشتریان برخلاف انتظار این مرد، در این دو جعبه را باز می کند، شوکه می‌شود. داخل جعبه‌ها نه دستگاه‎های قهوه‌ساز که داخل یکی توپ بسکتبال سوراخ و دیگری چند جعبه خالی بوده است. از آن‌جا که این رفتار به منزله فریب و تلاش برای دزدی است، به پلیس اطلاع داده می شود. گزارش پلیس نشان می دهد ارزش دستگاه‌های قهوه‌ساز زیر 200 دلار بوده است. اما مهم‌ترین بخش ماجرا این بود: مردی که تلاش کرده بود با فریب فروشگاه به قدر 200 دلار دزدی کند، هفته قبل از این اقدام برای خرید جزیره‌ای در فلوریدا هشت میلیون دلار پرداخت کرده بود! بله، دزد ماجرا فردی بی نهایت پولدار بود که انگیزه دزدی او برای بسیاری ناشناخته و عجیب است.
ابعاد روان‌شناسی بلند کردن یواشکی جنس از مغازه‌ها
بلند کردن یواشکی جنس از مغازه‌ها از جمله رفتارهایی است که ابعاد روان‌شناسی آن، همیشه مورد توجه متخصصان بوده است. به ویژه که آمارها نشان می‌دهد این رفتار بیش از این‌که بین اقشار ضعیف و کم‌درآمد دیده شود، رفتاری است که از بعضی توانگران سر می‌زند. به عنوان مثال مطالعه‌ای که نتایج آن در سال 2008 در مجله روان‌شناسی آمریکا به چاپ رسیده، تایید می‌کند افراد با درآمد سالانه 70 هزار دلار، 30 درصد بیشتر از افرادی که درآمد سالانه‌شان حدود 20 هزار دلار است احتمال دارد دست به بلند کردن جنس از مغازه‌ها بزنند. البته این آمار می‌تواند تا حدی با آن چه هر از گاهی به صدر اخبار می‌آید هم تایید شود. اما چرا افراد ثروتمند گاهی دست به چنین انتخاب‌هایی می زنند و آبروی خود را می‌برند؟ واقعیت این است که پاسخ دقیقی به این سوال نمی‌توان داد اما نظریه‌هایی در این زمینه وجود دارد.
چون هیجان‌انگیزه؟!
در روان‌شناسی این سبک دزدی‌ها را تحت عنوان رفتارهای تکانه‌ای طبقه‌بندی می‌کنند. رفتارهای تکانه‌ای، رفتارهایی است که افراد در واکنش به یک خواسته درونی بدون این‌که بخواهند آن را کنترل و مدیریت کنند، از خود نشان می‌دهند. بر این اساس نیز این سبک دزدی‌ها گاهی اوقات بسیار نزدیک به اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر در نظر گرفته می‌شود؛ فرد احساس نیازی کاذب به موضوعی دارد و بدون در نظر گرفتن عواقب مسئله، خود را به میان ماجرا می‌اندازد تا به آن احساس خوشایندی که در ذهنش تصور کرده، دست پیدا کند. در خصوص دزدی‌هایی از این دست، بیشتر از همه پای کسب هیجان در میان است. در واقع بسیاری از افرادی که دست به چنین دزدی‌هایی می‌زنند، انگیزه اصلی خود را هیجان ناشی از انجام کاری خلاف و فرار از دستگیر شدن توصیف می‌کنند. البته همه‌ متخصصان بر سر این‌که همیشه پای هیجان در میان است، هم‌نظر نیستند.
مبتلایان به آسیب‌های روانی ناشی از اتفاقات تلخ
برخی متخصصان آسیب‌های روانی ناشی از سوانح، روابط قبلی و گذشته فرد را در انجام چنین رفتارهایی دخیل می دانند و حتی معتقدند فردی که رشد متعادلی را پشت سر گذاشته باشد، سراغ چنین گزینه‌هایی نخواهد رفت. بررسی‌ها نشان می‌دهد در بین این گروه از دزدان، افسردگی و تجربه حوادث تلخ در گذشته شیوع قابل توجهی دارد. بر این مبنا متخصصان معتقدند این گروه از دزدان، بیش از این‌که به زندان نیاز داشته باشند، نیازمند روان‌درمانی هستند. اما داستان خرده دزدی‌هایی از این دست، همیشه هم با آسیب‌های روانی قابل توجیه نیست و برخی معتقدند باید عوامل دیگری را هم در نظر داشت.
از تاثیرات منفی ثروت زیاد
برخی بررسی‌ها نشان می‌دهد نه تنها احتمال بلند کردن جنس از فروشگاه در افراد توانگر بیشتر است که احتمال خیانت به همسر هم در این افراد بیش از افرادی است که وضعیت مالی متوسط و ضعیفی دارند. جدای از آن در بسیاری از کشورها که سیستم مالیات دقیقی دارند، مشخص شده که تلاش افراد ثروتمند برای فرار مالیاتی به مراتب بیش از افراد طبقه متوسط است. اما چرا چنین است؟ در توجیه این موضوع گاهی احساس خودبرتربینی و تصور استحقاق بیشتر در افراد ثروتمند مطرح می‌شود. در واقع نه گذشته فرد که این بار تغییرات روانی ناشی از کسب ثروت، متهم ماجراست.
روان‌شناس چه کمکی می‌تواند بکند؟
اگر احساس می‌کنید به بلند کردن یواشکی اجناس از فروشگاه‌ها تمایل دارید، در عوض ورود به دنیای احساس گناه و شرم، با یک متخصص تماس بگیرید و در پی درمان باشید. تقویت مهارت‌های مربوط به مدیریت تکانه‌ها، روان‌درمانی برای افراد مبتلا به اختلالات خلقی و کمک به رشد فردی شما از مواردی است که می‌توانید با کمک آن‌ها احتمال بروز این رفتار مجرمانه و غیراخلاقی را در خود به شدت کاهش دهید.
نویسنده : نرگس عزیزی - کارشناس ارشد مشاوره