بزرگنمايي:

آریا بانو - ایسنا / دنیای ماشینی امروز با انواع و اقسام بیماری‌های غیرواگیر عجین شده است؛ دیابت، این بیماری نهفته یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غیرواگیر دنیای امروز است که موجب مرگ و میر میلیون‌ها نفر در سال می‌شود.
آمارها از رشد بی‌رویه دیابت در جهان خبر می‌دهند؛ بیماری که منجر به عوارض متعددی از جمله نابینایی، قطع عضو، نارسایی کلیه، حمله قلبی و سکته مغزی می‌شود. تمرکز روز جهانی دیابت 2019 «خانواده و دیابت» است، زیرا آگاهی از تأثیر دیابت بر خانواده و ترویج نقش خانواده در مدیریت، مراقبت، پیشگیری و آموزش دیابت عامل اصلی در کنترل این بیماری است.
تحقیقات انجام شده توسط IDF در سال 2018 نشان می‌دهد در سال‌های اخیر، والدین در پی یافتن این بیماری در فرزندان خود هستند و این یافته‌ها حاکی از نیاز به آموزش و آگاهی برای کمک به افراد در تشخیص زودهنگام دیابت است. دیابت نوع 2 شایع‌ترین شکل این بیماری است که دلیل شیوع بالای آن را خفیف‌تر بودن علائم بیماری می‌دانند. براساس آمار، نیمی از بیماران مبتلا به دیابت از بیماری خود بی اطلاعند و اکثر این افراد مبتلا به دیابت نوع 2 هستند.
دیابت نوعی بیماری مزمن است که در لوزالمعده انسولین کافی تولید نمی‌شود و یا بدن نمی‌تواند از انسولین تولید شده به طور مؤثر استفاده کند. انسولین هورمونی است که قند خون را تنظیم می کند. هایپرگلیسمی یا افزایش قند خون یک اثر شایع در دیابت کنترل نشده است و با گذشت زمان منجر به آسیب جدی در بسیاری از سیستم‌های بدن به خصوص اعصاب و رگ‌های خونی می‌شود.
علت دیابت نوع 1 مشخص نیست و با دانش فعلی قابل پیشگیری نیست. علائم این بیماری شامل دفع بیش از حد ادرار، تشنگی، گرسنگی مداوم، کاهش وزن، کاهش دید و خستگی است. این علائم ممکن است به طور ناگهانی بروز کند.
دیابت نوع 2 (سابقاً وابسته به انسولین یا شروع بزرگسالان خوانده می‌شود) ناشی از عدم کارآیی انسولین بدن است. دیابت نوع 2 اکثر مبتلایان به دیابت در سراسر جهان را تشکیل می دهد و بیشتر ناشی از اضافه وزن و عدم تحرک است. علائم این نوع دیابت ممکن است شبیه به دیابت نوع 1 باشد، اما اغلب کمتر نشان داده می‌شود، در نتیجه، ممکن است این بیماری چندین سال پس از شروع تشخیص داده شود، پس از آنکه عوارض آن بدن را درگیر کرده باشد. تا همین اواخر، این نوع دیابت تنها در بزرگسالان دیده می‌شد، اما اکنون به طور فزاینده ای در کودکان نیز مشاهده می‌شود.
نوع دیگر ابتلا به این بیماری، دیابت حاملگی است که در دوران بارداری قند خون بالاتر از حد نرمال و پایین تر از آنهایی است که دیابت دارند. زنان مبتلا به دیابت حاملگی در معرض عوارض خطر در دوران بارداری و زایمان هستند. این زنان و فرزندانشان در آینده در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند. دیابت حاملگی از طریق غربالگری قبل از تولد تشخیص داده می‌شود.
با گذشت زمان، دیابت به قلب، رگ‌های خونی، چشم‌ها، کلیه‌ها و اعصاب آسیب می رساند. خطر حملات قلبی و سکته قلبی دو تا سه برابر بیشتر در بزرگسالان مبتلا به دیابت نسبت به افراد سالم رخ می‌دهد. دیابت پیشرفته همراه با کاهش جریان خون، نوروپاتی (آسیب عصبی) در پاها، احتمال زخم پا، عفونت و نیاز نهایی به قطع عضو نیز افزایش می‌دهد. رتینوپاتی دیابتی عامل مهم نابینایی است و در نتیجه آسیب طولانی مدت انباشته شده به رگ‌های خونی کوچک در شبکیه رخ می‌دهد. 2.6 درصد نابینایی جهانی را می توان به دیابت نسبت داد. دیابت از مهمترین دلایل نارسایی کلیه نیز است.
بیش از 50 درصد دیابت نوع 2 قابل پیشگیری است
در حال حاضر بیش از 425 میلیون نفر در دنیا با دیابت زندگی می‌کنند که بیشتر این موارد مبتلا به دیابت نوع 2 هستند و از طریق فعالیت‌های بدنی منظم، یک رژیم غذایی سالم و متعادل و ارتقاء محیط زندگی تا حد زیادی قابل پیشگیری است. در حال حاضر، کمتر از یک نفر از 4 عضو خانواده به برنامه های آموزش دیابت دسترسی دارند. مشاهده شده که حمایت خانواده در مراقبت از بیماری دیابت در بهبود پیامدهای بهداشتی در افراد مبتلا به دیابت تاثیر به سزایی دارد.
براساس جدیدترین گزارش هشتمین نسخه Atlas 2017 Atlas IDF در آوریل 2019، دیابت در سراسر جهان رو به افزایش است. براساس آمار IDF، در حال حاضر تخمین زده می‌شود که هر هفت ثانیه یک نفر بر اثر بیماری دیابت یا عوارض ناشی از آن جان خود را از دست می‌دهد، 50 درصد از این مرگ ها (در کل 4 میلیون نفر در سال) در افراد کمتر از 60 سال اتفاق می‌افتد. پیش بینی می‌شود شیوع این بیماری تا سال 2045 به 9/9 درصد افزایش یابد. ارقام ارائه شده در اطلس IDF مطابق با تخمین‌های کنسرسیوم بین المللی از گزارش‌های جهانی در مورد دیابت از سال 1980 بر اساس تجزیه و تحلیل تلفیقی از 751 مطالعه مبتنی بر جمعیت است.
علاوه بر افزایش سن جمعیت جهان، شیوع بیماری همه‌گیر چاقی به عنوان یک عامل مهم در بروز دیابت نقش دارد. دیابت کم و بیش به طور مساوی بر هر دو جنس تأثیر می‌گذارد. بسته به گروه سنی، شیوع دیابت در گروه سنی 35-39 سال حدود 5 درصد، گروه سنی 45-49 سال 10درصد، گروه سنی 55-59 سال 15 درصد و نزدیک به 20 درصد در گروه سنی 65-69 سال شایع است. تعداد مبتلایان به دیابت از 108 میلیون در سال 1980 به 422 میلیون نفر در سال 2014 افزایش یافته است و این آمار همچنان رو به افزایش است. شیوع دیابت در کشورهای متوسط و کم درآمد با سرعت بیشتری دارد.
می‌توان دیابت را درمان کرد و از عواقب آن با رژیم، فعالیت بدنی، دارو و غربالگری منظم و درمان عوارض جلوگیری کرد. برای پیشگیری از دیابت، رژیم غذایی سالم بخورید، از مصرف قند و چربی های اشباع اجتناب کنید و از دخانیات دوری کنید، سیگار کشیدن خطر ابتلا به دیابت و بیماری های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد.
خوراکی های دوستدار دیابت را بشناسید
داشتن یک رژیم غذایی سالم یکی از ساده ترین روش های کنترل دیابت است. برای درمان و پیشگیری از این بیماری، هدف اصلی کنترل قند خون است. با این وجود، خوردن غذاهایی که به جلوگیری از عوارض دیابت مانند بیماری های قلبی کمک می‌کنند مهم است. در اینجا 16 غذای بهترین برای افراد دیابتی، نوع 1 و نوع 2 ارائه شده است.
خوردن ماهی به طور منظم، به ویژه برای افراد دیابتی که خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته دارند، بسیار مهم است. چربی‌های ماهی نشانگرهای التهاب را کاهش می‌دهند و نحوه عملکرد شریان‌های را بهبود می‌بخشد. مطالعات نشان می‌دهد افرادی که مرتباً ماهی چرب می‌خورند، خطر ابتلا به نارسایی قلبی کمتری دارند و احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی نیز کمتر است. ماهی همچنین منبع بسیار خوبی از پروتئین است که میزان متابولیسم را افزایش می دهد و باعث کاهش التهاب و سایر عوامل خطرزای بیماری‌های قلبی و سکته می‌شود.
سبزیجات سبز برگ، بسیار مغذی، کم کالری و قابل هضم هستند. اسفناج، کلم و سایر سبزیجات برگ‌دار منابع خوبی برای مواد معدنی و ویتامین از جمله ویتامین C هستند. در یک مطالعه، افزایش ویتامین C باعث کاهش نشانگرهای التهابی و قند خون ناشتا در مبتلایان به دیابت نوع 2 یا فشار خون بالا شد. علاوه بر این، سبزیجات برگ دار منابع خوبی از آنتی اکسیدان های لوتئین و زاکزانتین هستند. این آنتی اکسیدان‌ها چشم را از انحطاط ماکولا و آب مروارید که عوارض شایع دیابت است، محافظت می‌کند.
دارچین یک ادویه خوشمزه با خاصیت آنتی اکسیدانی قوی است. مطالعات نشان داده که دارچین سطح قندخون را کاهش داده و حساسیت به انسولین را بهبود بخشد. دارچین ممکن است سطح کلسترول و تری گلیسیرید را کاهش دهد و ممکن است کنترل قند خون، حساسیت به انسولین، کلسترول و تری گلیسیرید را در بیماران دیابتی نوع 2 بهبود ببخشد.
تخم مرغ مزایای سلامتی شگفت انگیزی دارد. مصرف منظم تخم مرغ ممکن است از چند طریق خطر بیماری قلبی را کاهش دهد. تخم مرغ باعث کاهش التهاب، بهبود حساسیت به انسولین، سطح کلسترول HDL "خوب" شده و اندازه و شکل کلسترول LDL "بد" را اصلاح می‌کند. علاوه بر این، تخم مرغ یکی از بهترین منابع لوتئین و زاکزانتین، آنتی اکسیدان هایی است که چشم را از بیماری محافظت می کند. همچنین عوامل خطر بیماری قلبی را بهبود می‌بخشد، کنترل قندخون را تقویت می کند و از سلامتی چشم محافظت می‌کند.
دانه چیا، از نظر فیبر بسیار غنی و در عین حال کربوهیدهای قابل هضم هستند. فیبر چسبناک موجود در دانه‌های چیا با کم کردن سرعت حرکت مواد غذایی از طریق روده و جذب آن می‌تواند قند خون را کاهش دهد. دانه های چیا ممکن است عامل کاهش وزن باشد، زیرا فیبر باعث کاهش گرسنگی می‌شود و احساس پر شدن می دهد. علاوه بر این، فیبر میزان کالری دریافتی از سایر غذاهایی که در همان وعده غذایی خورده می شود را کاهش می‌دهد. دانه های چیا باعث کاهش فشار خون و نشانگرهای التهابی می‌شود.
زردچوبه یک ادویه با فواید سلامتی است. ماده فعال آن، کورکومین است که باعث کاهش التهاب و قند خون می‌شود، ضمن اینکه خطر ابتلا به بیماری های قلبی را کاهش می‌دهد و علاوه بر این، به نظر می رسد کورکومین به نفع سلامت کلیه در افراد دیابتی است.
انواع آجیل ها حاوی فیبر و از نظر کربوهیدرات قابل هضم هستند و منبع خوبی برای کمک به دیابتی ها محسوب می شوند. تحقیقات در مورد انواع آجیل‌ها نشان داده است که مصرف منظم ممکن است باعث کاهش التهاب و کاهش قند خون، سطح HbA1c و LDL شود.
کلم بروکلی یکی از مغذی ترین سبزیجات موجود در اطراف است. نصف فنجان کلم بروکلی پخته شده حاوی تنها 27 کالری و 3 گرم کربوهیدرات قابل هضم، به همراه مواد مغذی مهمی مانند ویتامین C و منیزیم است. مطالعات انجام شده بر روی دیابتی ها نشان داده است که کلم بروکلی ممکن است سطح انسولین را کاهش داده و سلول ها را از رادیکال های آزاد مضر تولیدشده در هنگام سوخت و ساز بدن محافظت کند. علاوه بر این، کلم بروکلی منبع لوتئین و زاکزانتین است. این آنتی اکسیدان های مهم به جلوگیری از بیماری‌های چشمی کمک می‌کنند.
روغن زیتون برای سلامتی قلب بسیار مفید است. این ماده حاوی اسید اولئیک، نوعی چربی اشباع نشده و غیر طبیعی است که تری گلیسیرید و HDL را بهبود می‌بخشد.
سرکه سیب فواید بسیاری برای سلامتی دارد. اگرچه از سیب تهیه شده است، قند موجود در میوه به اسید استیک تخمیر می‌شود و محصول حاصل حاوی کمتر از یک گرم کربوهیدرات در هر قاشق غذاخوری است. تحقیقات نشان داده که سرکه سیب باعث افزایش حساسیت به انسولین و کاهش قند خون ناشتا می‌شود، همچنین ممکن است میزان مصرف قندخون را تا 20 درصد هنگام مصرف با وعده های غذایی حاوی کربوهیدرات کاهش دهد. سرکه سیب خالی شدن معده را کند کرده و احساس پر شدن می‌دهد.
توت فرنگی یکی از مغذی ترین میوه هایی است که دیابتی ها می توانند بخورند. از نظر آنتی اکسیدان هایی که به آنتوسیانین ها معروف هستند، غنی و تحقیقات نشان داده که آنتوسیانین ها بعد از غذا سطح کلسترول و انسولین را کاهش می‌دهد، همچنین عوامل خطر قند خون و بیماری های قلبی را در دیابت نوع 2 بهبود می بخشند. یک وعده یک توت فرنگی توت فرنگی حاوی 49 کالری و 11 گرم کربوهیدرات است که سه نوع آن فیبر است.
سیر یک گیاه خوشمزه و دارای خواص چشمگیر در سلامتی است. مطالعات متعددی نشان داده که می‌تواند التهاب، قندخون و کلسترول LDL را در مبتلایان به دیابت نوع 2 کاهش دهد، همچنین ممکن است در کاهش فشارخون بسیار مؤثر باشد. یک میخک سیرخام تنها شامل چهار کالری و یک گرم کربوهیدرات است.
کدو حلوایی یکی از سبزیجات سالم در اطراف است. مانند اکثر سبزیجات، کدو حاوی آنتی اکسیدان‌های مفیدی است. بسیاری از انواع کدوهای زمستانی از نظر لوتئین و زاکزانتین غنی هستند که چشم را در برابر آب مروارید و دژنراسیون ماکولار محافظت می کنند. مطالعات حیوانی با استفاده از عصاره کدو حلوایی از کاهش چاقی و انسولین خبر داده است.