بزرگنمايي:

آریا بانو - تهران- بر اساس مطالعه دفتر مالکیت فکری انگلیس «IPO»،تقریبا کمتر از 13 درصد از پرونده‌های ثبت اختراع در سرتاسر جهان، از سوی مخترعین زن به ثبت می‌رسد که نشان از اختلاف هفت برابری فعالیت‌های مخترعین مرد و زن دارد. در واقع پتانسیلی است که هنوز بالفعل نشده است.

به گزارش کانون پتنت ایران، اگرچه در طول تاریخ زنان نقش بارزی در ارائه اختراعات و فناوری‌های پرکاربردی مانند ماشین ظرفشویی و یا برف پاک‌کن خودرو داشته‌اند و حتی این نقش‌آفرینی در دوران کنونی هم با ارائه اختراعاتی همچون فناوری اصلاح ژنتیکی «CRISPR» ادامه یافته است، اما بدون شک جهان از بهره گرفتن از پتانسیل نیمی از جمعیت خود، غافل مانده و در بهره‌برداری از آن ضعیف عمل کرده است.
مساله استفاده نکردن کافی و لازم از پتانسیل ذهنی خلاقانه زنان، یکی از موضوعاتی است که بسیاری از نهادهای معتبر و بین‌المللی مالکیت فکری، اعم از سازمان جهانی مالکیت فکری و دفتر ثبت اختراعات و علائم تجاری آمریکا، بر آن تأکید ویژه‌ای داشته و تلاش فراوانی برای افزایش سهم زنان از اختراعات و نوآوری‌های به ثبت رسیده از خود نشان می‌دهند.
این سؤال از دیرباز مطرح بوده که چرا نام تعداد اندکی از مخترعین زن در میان انبوه پرونده‌های ثبت اختراع به چشم می‌خورد. آیا دلیل این امر، ناتوانی زنان در توسعه فناوری‌های جدید است یا این‌که مشکلات دیگری وجود دارد؟ این پرسشی است که دفتر مالکیت فکری انگلیس «IPO»، در گزارش جدید خود به آن پرداخته است.
بنابراین مطالعه، تقریباً کمتر از 13 درصد از پرونده‌های ثبت اختراع در سرتاسر جهان، از سوی مخترعین زن به ثبت می‌رسد که نشان از اختلاف هفت برابری فعالیت‌های مخترعین مرد و زن دارد، نکته جالب‌تر این‌که اگرچه در طی سال‌های اخیر روند مشارکت زنان مخترع تا حدی افزایشی بوده است، اما بنا بر برآوردها، با نرخ رشد فعلی، تا سال 2070 میلادی امکان پر کردن این شکاف جنسیتی و برابری سهم مخترعین زن و مرد وجود نخواهد داشت، لازم به ذکر است که نسبت مخترعین زن در طی 20 سال گذشته دو برابر شده و از 6.8 درصد در سال 1998 میلادی به 12.7 درصد در سال 2017 افزایش یافته است.
یک علت عمده مشارکت پایین زنان مخترع که در پژوهش‌های پیشین «USPTO» و سایر نهادهای مالکیت فکری نیز به آن اشاره شده است، فقدان زنانی است که در زمینه‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات «STEM» فعالیت دارند، به عبارت بهتر، اگر می‌خواهیم زنان بیشتری را در حال ثبت اختراع ببینیم، باید شاهد این باشیم که تعداد بیشتری از زنان در دانشگاه‌ها مشغول به تحصیل در رشته‌های بنیادین شده و یا به سمت مشاغل تحقیقاتی بروند، برای مثال، اکنون کمتر از یک‌ چهارم نیروی کار انگلیس در صنایع بنیادین را زنان تشکیل می‌دهند و همین به شکاف جنسیتی در اختراعات دامن زده است.
روسیه در صدر کشورها در زمینه مشارکت زنان مخترع
بنا بر گزارش «IPO»، روسیه در صدر کشورهای دارای بیشترین مشارکت زنان مخترع قرار دارد، تقریبا 17 درصد از پرونده‌های ثبت اختراع این کشور در طی 20 سال گذشته، حداقل یک مخترع زن داشته‌اند. فرانسه با سهم 16 درصدی و تایوان با سهم 13 درصدی، در رده‌های بعدی کشورهای برتر از نظر مشارکت زنان در فعالیت‌های ثبت اختراع قرار گرفته‌اند. حضور چین در رده چهارم با سهم حدود 13 درصدی و بالاتر از آمریکای رده ششمی با سهم 10 درصدی، از نکات جالب این فهرست است.
سهم مخترعین زن از کل «US» پتنت‌های گرنت شده در سال 2016 میلادی، برابر با 21 درصد بوده است که در مقایسه با سهم 8 درصدی در دهه 1980 میلادی، روند صعودی فعالیت‌های زنان را تأیید می‌کند. البته سطح مشارکت زنان در فعالیت‌های نوآورانه آمریکا، به رویکردهای شرکت فناور نیز بستگی دارد که برای مثال، شرکت «3M» در این زمینه به شدت قوی عمل کرده است. با توجه به اثرات نابرابری جنسیتی در فرآیند ارزیابی درخواست‌های ثبت اختراع و در نتیجه، سهم کم زنان و اقلیت‌های نژادی از پتنت‌های گرنت شده، مجموعه‌ای از کمک‌های حقوقی و اداری از سوی دفاتر مختلف ثبت اختراع و شرکت‌های مختلف ارائه شده است که از آن جمله می‌توان به تسریع بررسی درخواست‌های ثبت اختراع زنان در هند و طرح ابتکاری شرکت گوگل با همکاری دانشگاه «Yeshiva» برای رفع شکاف‌های موجود در سیستم پتنت آمریکا و کمک به زنان و اقلیت‌ها در فرآیند ثبت اختراع، اشاره کرد.