بزرگنمايي:

آریا بانو - متخصصین ثابت کرده اند که بسیاری از رفتارهای غیرعادی کودکان در واقع واکنش نسبت به فشارهایی است که احساس می کنند. درکتاب فرهنگ لغت دکتر معین در مقابل واژه «استرس» معادل های «فشار» و «تنیدگی» و «تنش» نوشته شده است و استرس را حالتی تعریف کرده است که ارگانیسم را علیه یک عامل مهاجم نامعین مثل جراحت، عفونت، درد، آلرژی و حتی خوشحالی و غم به واکنش وامی دارد.
استرس واژه ای است که معمولاً برای حالت های خاص بزرگسالان به کار می رود. این واژه در مورد کودکان به لحاظ دنیای آزاد و بی دغدغه آنان کمتر به کار می رود و بعضاً به ندرت به کار برده می شود.
البته ممکن است در موارد حاد مثل سپری کردن یک بیماری، از دست دادن عزیزان و... متوجه فشاری که کودک متحمل می شود شده باشیم ولی هرگز نمی گوییم که کودک دچار استرس شده است.واقعیت این است که در دنیای امروز بسیاری از حالت هایی که انسان را دچار روان پریشی ها می کند در کودکی همان قدر عمومیت دارد که در بزرگسالی. عوامل بسیار ظریفی هستند که منشاء فشارند این عوامل می توانند توانایی ها، قابلیت های یادگیری، کار و خلاصه زندگی کودک را تحت تاثیر خود بگیرند.
واژه استرس را اولین بار در سال 1936 در مورد فشارهای روانی - عاطفی کودکان دکتر هانس سلیه به کار برد. سلیه معتقد بود که «بسیاری از بیماری های شایع میان کودکان بیشتر به خاطر عدم واکنش های سازشی مناسب به استرس است نه به خاطر صدمات ناشی از میکروب ها و سم ها. مثلاً وقتی غده فوق کلیوی کودک برای زیر کنترل در آوردن حساسیت غذایی یا آلرژی های دیگر به شدت فعال شده است دیگر سیستم داخلی بدن توانایی و آمادگی لازم برای مقابله با سایر بیماری ها را نخواهد داشت.
در نتیجه کودک پیوسته حالت سرماخوردگی دارد یا گلودرد، گوش درد و... چرکی، پس تا وقتی که فشارهای درونی ناشی از آلرژی برطرف نشود بچه دائماً در معرض این قبیل بیماری ها خواهد بود. دکتر پل کارسن استرس را درونی (بیولوژیکی) و بیرونی (محیطی - عاطفی) معرفی می کند. در بررسی هایی که درباره این دو نوع استرس به عمل آمده ثابت شده است که اگر عوامل بیرونی علت اصلی استرس باشد با برطرف شدن فشار، ضعف بدن و رفتارهای غیرعادی برطرف خواهد شد و کودک مبتلا به سرعت بهبود خواهد یافت. اما اگر علت اصلی عوامل درونی رژیم غذایی نامناسب، اختلال در بینایی، شنوایی و عقب ماندگی باشد تا درمان کامل هر یک از این عوامل، هیچ گونه تغییری در رفتار و ضعف جسمانی کودک پدیدار نخواهد شد.استرس چه درونی باشد و چه بیرونی، به طور اتوماتیک سیستم هشداردهنده بدن را به کار می اندازد و اندام هایی از بدن را به فعالیتی غیرعادی وامی دارد.
و اقعیت این است که بسیاری از علائم استرس دوران کودکی به قدری ظریف و حساس است که والدین و یا مربیان هرگز متوجه آن نمی شوند. بسیاری از کودکان که به ظاهر سالم و طبیعی هستند ممکن است ناراحتی عدیده ای داشته باشند که هیچ ربطی هم به یکدیگر نداشته باشد مثلاً کودکی که نمی تواند توپ را درست ببیند و یا سر کلاس درسی برای دیدن مطالبی که روی تخته سیاه نوشته شده به چشم هایش فشار می آورد با عنایت به این عدم توانایی ها دچار استرس می شود که اختلال در یادگیری او ایجاد می کند.
با اطلاعات اندکی که والدین و یا مربیان از بسیاری از حالات کودکان دارند می توانند حدس بزنند که مشکل تنگ کردن چشم کودک به هنگام نگاه کردن به تخته سیاه و یا تلویزیون با عینک حل می شود ولی اگر والدین و نزدیکان کودک توجه دقیق و عمیقی به خلق و خو و رفتار کودک داشته باشند عوامل بیرونی و درونی استرس را در وجود کودک به راحتی تشخیص می دهند. مثلاً کودکی که تا رسیدن پای تخته به چند میز و نیمکت می خورد ممکن است فاصله ها را تشخیص نمی دهد و یا قند خون اش پایین آمده و کودک انرژی لازم را برای دقت و یادگیری و تشخیص از دست داده است.بعضی وقت ها کودکی که قند خونش پایین است دچار اشکال در بینایی نیز می شود چنین کودکی برای بهتر دیدن آن چه که در اطرافش وجود دارد مدام به خودش فشار می آورد و به طور قطع دچار استرس می شود و این فشار موجب کاهش بیشتر قند در خون کودک می شود.
● رژیم غذایی و رفتارهای کودک
پژوهشگران و متخصصان امور تغذیه معتقدند که رژیم غذایی نقش بسیار مهمی در زندگی کودک دارد. برخی از مشکلات و بیماری های کودک را به خاطر عدم تغذیه صحیح می دانند چون بسیاری از کودکان آنچه را که لازم است بخورند نمی خورند و آن چیزهایی را که خوردنش مضر است بیشتر مصرف می کنند! پزشکان متخصص تغذیه می گویند میان رفتارهای کودک و وضعیت بیوشیمیایی بدنش رابطه ای انکارناپذیر وجود دارد و آزمایش های انجام یافته بر روی قند خون بچه ها نشان می دهد که 75 درصد بچه های «شیطان» (فزون جنبش) یا قند خونشان پایین است و یا مبتلا به نوعی آلرژی هستند. وجود چنین اختلالاتی از علائم استرس و فشار در کودکان است.