آریا بانو - انواع ترس های کودکان در سنین مختلف و راهکارهای درمانی
بسیاری از والدین ترس در کودکانشان را تجربه کرده اند، اما گاهی آنها برای کنترل شرایط دچار مشکل می شوند. البته نوع شخصیت کودک در این موضوع بسیار تاثیرگذار است، برخی کودکان ذاتا شجاع هستند و برخی محافظه کار و محتاط به دنیا می آیند. بخشی از رشد کودکان همراه با ترس است که از بدو تولد آغاز می شود و تا مقطع خاصی از زندگی آنها ادامه دارد.
چه زمانی ترس در کودکان ایجاد می شود؟
کودکان در دوران زندگی کودکانه خود بازی، لذت و تفریحات فراوانی را تجربه می کنند؛ اما احساس ترس را هم ممکن است بسیار تجربه کنند. این موضوع طبیعی است که کودکان نسبت به اموری که مشاهده نکردند ترس داشته باشند، البته باید توجه کرد این هراس در دوره های سنی مختلف، با هم متفاوت خواهد بود که در برخی موارد طبیعی است.
از جمله موارد طبیعی ترس کودکان شامل؛ پرهیز از خطرات، ترس کودک از افراد غریبه به علت عدم شناخت، وابستگی به مادر و نزدیکی به او است.
علائم ترس در کودکان چیست؟
ترس بر سلامت جسمی و روانی کودکان بسیار تاثیر دارد، ترس در کودکان خصوصیاتی را ایجاد می کند که می تواند در زندگی آینده آنها تاثیر داشته باشد. ترس دارای علائم خاصی است که از جمله آنها می توان به خجالت، قدرت کم برای تصمیم گیری و گوشه گیری اشاره کرد. از جمله علائم دیگر ترس می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• درخواست کردن کمک
• عرق کردن
• جویدن ناخن
• داد و فریاد
• چنگ زدن به بدن
• فرار از موقیعت ترسناک
• ضربان قلب بالا
• داشتن احساس خستگی
• رنگ پریدگی صورت
• لکنت زبان 
• شب ادراری
• اختلالات گوارشی و خواب
• عصبانیت و خشم
• عدم کنترل ادرار
• احساس حسادت
• نفس تنگی و گرفتگی صدا

انواع ترس کودکان در سنین مختلف
دوره کودکی با وجود تفریحاتی که دارد زمان تجربه و کسب اطلاعات درباره محیط اطراف است. در این سن ترس از وسایل بزرگ و پر سر و صدا مثل قطار یا جاروبرقی افزایش می یابد، علاوه بر این بزرگ ترین ترس کودکان می تواند اضطراب جدا شدن والدین از آنها باشد. با بزرگ تر شدن کودک برخی از انواع ترس ها از بین می روند، اما برخی دیگر از ترس ها جایگزین موارد قبلی می شوند. 
کودکان سه تا چهار ساله ممکن است از صداهای بلند و یا تارکی بترسند، اما کودکان 5 ساله از آنها با تجربه تر هستند. آنها درباره اموری مانند قطار، حیوانات یا ماشین ها اطلاعات کسب کرده اند، اما امکان دارد از تاریکی و آسیب هایی که ممکن است ایجاد شود ترس داشته باشند، البته ترس از جدایی پدر و مادر ممکن است هنوز باقی بماند.
تعدادی از کودکان در برابر آسیب های بدنی شدید شجاعت بیشتر دارند، اما در برابر بریدگی و خراشیدگی می هراسند. یکی از ترس های جالب کودکان در این دوران؛ مربوط به سلامتی والدینشان و تنها ماندن آنها است.
ترس در مورد سایه ها در کودکان وجود دارد آنها گمان می کنند سایه ها شبیه به موجودات خیالی هستند، یا گاهی تصور می کنند هیولاها در خانه وجود دارند. او گاهی از اتفاقاتی که در زیر تختش می افتد وحشت دارد. کودک ممکن است نسبت به درگیر شدن کشور در یک جنگ هم اظهار ترس کند.
با رسیدن کودک به 8 تا 9 سالگی مقدار ترس هایش کاهش می یابد، اما او به دلیل نارسایی شخصیتی؛ نگران است توسط دیگران مورد تمسخر قرار بگیرد. با رسیدن کودک به سن ده سالگی این نگرانی او کاهش می یابد.
ترس در کودکان زیر سه سال
کودکان در این دوره ممکن است از موارد زیر بترسند:
ترس از صداهای بلند
به علت عدم تکامل سیستم شنوایی کودکان؛ آنها ممکن است از صداهای بلند و ناگهانی وحشت زده شوند و به گریه بیوفتند از جمله این صداها می توان به؛ رعدوبرق، دزدگیر خودرو، سیفون توالت و جارو برقی اشاره کرد.
ترس از افراد غریبه
همه کودکان توانایی تشخیص افراد غریبه را از والدین خودشان دارند، اضطراب جدایی در دوران 6 تا 8 ماهگی در کودک بروز می کند که می تواند سبب ترس از غریبه ها در کودکان تا سنین زیر 2 سال شود، البته این موضوع می تواند برای کودکان مفید باشد زیرا آنها می توانند با این ترس از غریبه ها دوری کنند و مانع از رفتن والدین خود شوند.

ترس کودکان سه تا چهار ساله
کودکان در سن پیش دبستانی از حیوانات، سگ، تاریکی و تغییرات می ترسند. ممکن است برخی کودکان در سن 2 تا 4 سالگی از دفع مدفوع بترسند و در نتیجه به یبوست دچار شوند.
ترس ها در سنین مخصوصی بروز می کنند اما اگر ترس سبب اختلال در عملکردهای عادی کودک شود نیازمند مداخله و درمان است. در کودکان سه ساله ترس از تاریکی بسیار شایع است، اما اگر این ترس در خواب او اشکال ایجاد کند و دائما بهانه گیری داشته باشد و می ترسد باید به متخصص مراجعه کرد. 
ترس در کودکان 8 ساله
کودک 8 ساله می تواند واقعیت را از تخیل به راحتی تمایز دهد، به نسبت این موضوع ترس او در برابر برخی اتفاقات کمتر شده است. کودکان در هر سنی که باشند؛ قوه تخیل بسیار قوی دارند و گاهی ممکن است از برخی حشرات، اشخاص تخیلی مثل جادوگر و روح ترس داشته باشند.
در واقع موقعیت هایی مانند؛ اتاق تاریک و در یک کمد باز می‌تواند قوه تخیل ذهن آنها را فعال کند. اما باید بدانید که یک کودک 8 ساله نباید دیگر از هیولای زیر تختش بترسد؛ این کودک از خطرات واقعی می‌ترسد. ترس از بلایای طبیعی، حضور افراد ناشناس در خانه، دزد و مرگ عزیزانش؛ می تواند یک کودک 8 ساله را بترساند و سبب آزار او شود. جالب است بدانید که کودکان هشت ساله معمولا از حضور در جمع، افت یا شکست تحصیلی هراس دارد.

ترس کودکان در سن 10 سالگی
ترس کودک می تواند برای والدین او نگرانی ایجاد کند به طوری که آنها مجبور می شوند برای درمان به متخصص و مشاور مراجعه کنند یا از روش های درمانی استفاده کنند. وجود ترس ها متناسب با سن کودک کاملا طبیعی است و والدین نباید نسبت به این موضوع نگرانی داشته باشند اما اگر این ترس تا دوسالگی ادامه داشته باشد باید برای درمان آن اقدام کرد. رایج ترین ترس ها که در دوران ده سالگی اتفاق می افتد شامل موراد زیر می باشند:
بیماری و از دنیا رفتن
کودکان بعد از سن 7 سالگی درباره مرگ سوالات زیادی دارند و تا 10 سالگی تقریبا به اطلاعات کاملی درباره این موضوع دست می یابند. این کودک به راحتی می تواند مسائل مربوط به مرگ را درک کند و حتی ممکن است تجربه داشته باشد که عزیزی را از دست دهد. در حقیقت کودک ده ساله به این درک رسیده که والدین او خدا نیستند و ممکن است روزی از دنیا بروند.
تراژدی‌های ناگهانی
کودک ده ساله می تواند حوادث، اتفاقات و خبرها را درک کند و حتی درباره آنها ظهار نظر کند، اما به دلیل عدم درک درست آنها درباره طوفان، زلزله، حملات جنگی، تصادف و اتومبیل ممکن است با شنیدن و یا دیدن تصاویر مربوط به آنها احساس ترس بر او غلبه کند.
ترس از حیوانات وحشتناک
حیواناتی مثل؛ مار، عنکبوت، شیر و... در تخیلات کودک نیستند؛ او می تواند به راحتی جانوران ترسناک را تشخیص دهد، بنابراین والدین باید تفاوت بین ترس واقعی و تخیلی کودک را تشخیص دهند.

چطور به کودکان کمک کنیم تا به ترس ناشی از تنهایی خود غلبه کنند؟
یکی از ترس هایی در کودکان شایع است ترس از تنهایی است. در ادامه توصیه هایی مطرح می شود که می توان با استفاده از آنها به کودک کمک کرد؛ بر ترس تنهایی خود غلبه کند:
به یاد داشته باشید بهترین راه از بین بردن ترس روبرو شدن با آنها است؛ اما این روبرویی باید به مرور زمان و بدون فشار اضافی صورت بگیرد. الگوی کودک خود باشید به او آموزش دهید که در شرایط بحرانی باید چگونه عمل کند و آرامشش را حفظ کند.
درباره تمام امور خیالی و واقعی برای او توضیح دهید؛ مثلا اگر کودک شما از رعد و برق می ترسد؛ چگونگی فرآیند این اتفاق را توضیح دهید. درباره وقایعی که ممکن است اتفاق بیوفتد برای او توضیح دهید و در این مورد با او صادق باشید، در صورتی که او نسبت به شما اعتماد داشته باشد؛ به الگو تبدیل می شوید و می تواند به مرور زمان با کمک شما بر ترس هایش غلبه کند.
در صورتی که خودتان نیز از موضوع هراس آور کودک می ترسید؛ این موضوع را برای او بازگو نکنید و خودتان آن را مدیریت کنید. در این صورت احساس امنیت و اطمینان را در کودکتان شکل می دهید. او باید بداند که شما آرام هستید و بر اوضاع تسلط دارید.
داستان هایی را درباره غلبه ترس برای کودک خود انتخاب کنید، زیرا کودکان مجذوب داستان هایی می شوند که شبیه به موقعیت خودشان است. آنها می توانند شخصیت داستان را به عنوان الگو انتخاب کنند، که همین موضوع در شکل دادن به شخصیتشان تاثیر زیادی خواهد گذاشت.
گردآوری: بخش کودکان بیتوته