آریا بانو - اختلال جبری یک اختلال اضطرابی مزمن است که با اشتغال ذهنی مفرط در خصوص نظم و ترتیب و امور جزیی و همینطور کمال طلبی همراه است، تا حدی که به از دست دادن انعطاف پذیری، صراحت و کارایی می انجامد.
در وسواس جبری افکار وسواس گونه و استرس آور و ترس با وسواس های عملی همراه می شود. این وسواس های عملی کارهایی وسواس گونه هستند که فرد برای کوشش در راه کاهش وسواس های فکری خویش انجام می دهد. این کردارها تکراری و کلیشه ای و تا اندازه ای غیرارادی هستند.

اختلال شخصیت وسواسی جبری چیست؟
اختلال شخصیت وسواسی جبری نوعی اختلال شخصیتی است که با زیاده روی در کمال گرایی، نظم و پاکیزگی معلوم می شود. اشخاص مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی اجباری حس نیاز شدیدی به اعمال استانداردهای خویش در محیط بیرونی می کنند.
اختلال وسواس جبری جزء بیماریها ی طبقه وسواس و اختلال های مرتبط با آن میباشد که دارای دو بخش عمده شامل وسواس فکری و وسواس عملی می باشد.
در نوع وسواس فکری، افکار مزاحم و تکرارشونده در ذهن وجود دارد. گاهی شخص حتی سعی می کند چنین فکرهایی را از ذهنش بیرون کند برای این که می داند که آن مواردی که فکرش را مشغول کرده، جای نگرانی ندارد، ولی با وجود تلاش موفق نمی شود از شر آن ها خلاص گردد. گاهی این افکار وسواسی اسیب به افراد دیگر را شامل می شود و به صورت تصاویر یا تکانه در ذهن شخص ایجاد می شود. اعمال وسواسی جبری تکرار شونده و مزاحم ولی اجباری هستند.
ممکن است با زمینه افکار وسواسی توام باشد ولی گاهی هیچ ذهنیت فکری وجود ندارد و شخص بطور تکرارشونده و بدون فکر، عملی را انجام می دهد.
این بیماران خود را مکلف و موظف به انجام کاری می کنند و در صورت انجام ندادن آن عمل، دچار نگرانی میشوند به عنوان نمونه شخصی در خصوص شستن دست وسواس دارد و باید دست خویش را حداقل پنج دفعه زمانی که می خواهد چیزی را میل کند بشوید و چنانچه کم تر از آن شسته شود حس کثیفی در ناحیه دست می کند و دایم نگران است یا شخصی وسواس به قفل کردن در دارد و پس از قفل کردن در چندین دفعه چک می کند تا خیالش راحت شود.

همه ما ممکن است در دوره ایی کمی وسواسی به نظر بیا ییم. اما زمانی میگویم که فردی احتمالا دچار اختلال وسواسی جبری هست که:
1. افکار یا تصورات ناراحت کننده , علی رغم میلش, به ذهنش هجوم می آورند و سعی وی برای بیرون کردن آن ها از ذهنش بی اثر است.- افکار یا تصورات وسواسی.
2. احساس می کند که باید برخی از کار ها رو به صورت خاصی انجام دهد تا حس ارامش کند، به عنوان مثال مرتباً دست شستشو یا مرتباً چیز های گوناگون رو چک کردن به عنوان نمونه :آیا در منزل بسته است یا نه آیا اطو به برق است یا نه آیا زیر گاز روشن است یا نه- اقدامات جبری مرتبط با آن.

علل ابتلا به وسواس جبری
اگرچه علل ابتلا به وسواس جبری( OCD) کاملا شناخته شده نیست، ولی موردهای زیر تأثیر زیادی در ابتلا به این بیماری دارد:
- تغییرات جسمی و بدنی
- محیط
- کمبود سروتونین
- سابقه خانوادگی
- زندگی پر از استرس

علایم وسواس جبری
- شستشو و تمیزکردن
- شمارش
- بررسی و چک کردن 
- تقاضای اطمینان کردن 
- انجام مکرر کار و یا عملی
- نظم و ترتیب بخشیدن
عارضه های ابتلا به وسواس جبری
عوارضی و مشکلاتی که امکان دارد همراه ابتلا به وسواس فکری وجود داشته باشد، شامل:
- خطر خود‌کشی
- خطر اعتیاد به الکل و یا موادمخدر
- دیگر اختلالت اضطرابی
- بیماری افسردگی
- اختلال های خوردن
- عدم توانایی در انجام کارهای روزانه و یا مدرسه
- مشکل در برقرای ارتباط
- کاهش کیفیت زندگی

تشخیص و درمان اختلال شخصیت وسواس- جبری
اشخاص مبتلا به گرایش های وسواسی- جبری بیش از اشخاص مبتلا به دیگر اختلال های شخصیتی به دنبال درمان هستند. بیماران مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی جبری، در گفتگو، رفتاری شق و رق، رسمی و خشک دارند. نمی شود گفت که وضعیت عاطفی شان کند یا تخت است؛
بلکه شاید محدود توصیف خوبی از آن باشد. این ها در حرف زدن پیش دستی نمی کنند و خلقشان معمولاً جدّی است. امکان دارد از این که خودشان بر جریان گفتگو مسلط نیستند، نگران گردند. جواب های بسیار پر طول و تفصیلی به سوال ها می دهند.
مکانیسم های دفاعی مورد استفاده آنها عبارت است از دلیل تراشی، جداسازی، ذهنی سازی، وارونه سازی و ابطال.
روش درمان اختلال شخصیت وسواسی- جبری روان درمانی همراه با رفتار درمانی و تجویز دارو می باشد.

نکاتی برای خانواده و دوستان
- رفتار یک شخص مبتلا به بیماری وسواسی جبری( OCD) میتواند نا امید کننده باشد. به خاطر داشته باشید این شخص نمی خواهد مشکل زا باشد. آن ها تنها سعی دارند تا حد ممکن با شرایط کنار بیایند.
- ممکن است مدتی طول کشد تا شخصی بپذیرد نیازمند کمک است. آن ها را تشویق کنید در خصوص OCD مطالعه کنند و در خصوص آن با یک کارشناس صحبت کنند.
- اطلاعات خود را در خصوص OCD افزایش دهید.
- شما میتوانید به مواجهه درمانی با نشان دادن واکنش متفاوت به اعمال جبری بستگانتان کمک کنید.
- آن ها را تشویق کنید تا موقعیتهای ترس زا را متوقف کنند.
- به شرکت در اعمال جبری یا چک های گوناگون« نه» بگویید.
- به آنان اطمینان بخشی در خصوص اینکه همه چیز روبراه است نکنید.
- نگران نباشید که شخصی با اختلال وسواس افکار خشنونت گرایی عملاً آن را انجام دهد، این اتفاق بسیار نادر است.
- از آن ها سؤال کنید آیا شما میتوانید به هنگام ملاقات با پزشک عمومی، روانپزشک یا متخصصی دیگر همراه آن ها باشید.
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته