آریا بانو - تروما روحی چیست و چه علائمی دارد؟
تروما یا روان زخم ، آسیب روحی ماندگاری است که در اثر تجربه وقایع ناراحت کننده برای شخص یا اطرافیان در او ایجاد شده و باعث احساس استرس و درماندگی در فرد میشود.
تروما از یک واژه یونانی به نام زخم گرفته شده است. در اصطلاح عاملیانه از تروما در رابطه با انواع حوادث دردناک استفاده می شود که نشان دهنده فشار روانی خاص واقعه برای فرد است. 
تروما (به انگلیسی : Trauma) یا روان زخم یا ضربه روحی و روانی، در نتیجه اتفاقی ناراحت کننده و استرس زا ایجاد شده و باعث از بین رفتن احساس امنیت در فرد می شود به طوری که احساس خطر و درماندگی کند. 
ترومای روانی میتواند فرد را درگیر احساسات و خاطرات ماندگار ناراحت کننده و اضطراب کند و باعث قطع ارتباط و عدم اعتماد و بی احساسی در فرد شود.
تروما میتواند جسمی یا روحی باشد، ما در این مقاله بیتوته میخواهیم در مورد تروما روحی صحبت کنید که فشار استرسی زیادی بر روح و روان فرد وارد میکند. 
اولین قدم برای درمان تروما، روانشناسی است ، شما نمیتوانید به راحتی و به تنهایی بر تروما غلبه کنید و زندگی جدیدی را آغاز کنید ، برای التیام زخم های روحی گذشته نیاز به کمک یک متخصص خواهید داشت. 
تروما چیست؟
موقعیتی که فرد را تحت فشار گذاشته و منزوی میکند حتی اگر صدمه جسمی نداشته باشد به عنوان ترومای روحی شناخته می شود. 
تجربه احساسی و ذهنی شما از رویدادهای ناراحت کننده شدت ترومای روحی را مشخص میکند یعنی هر چه احساس ترس و درماندگی بیشتری داشته باشید ، دچار آسیب بیشتری شده اید.
رویدادهایی مانند تصادف جدی، بیماری شدید ، بلایای طبیعی ، تجاوز ، خشونت جسمی یا روانی ، خشونت جنسی و تجربه تلخ از دست دادن عزیزان در صورتی که مکانیسم های محافظتی روانی را فعال کند میتواند تبدیل به تروما شود.
تروما در برخی موارد به طور مستقیم باعث ایجاد مشکلات روانی می شود یا این که فرد را در برابر آنها آسیب پذیر میکند.
با وجودی که تروما یکی از دلایل بالقوه اغلب مشکلات روانی است ولی به سختی قابل تشخیص است. برخی از مشکلات روانی به عنوان نتیجه مستقیم تروما یا روان زخم شناخته می شوند از جمله اختلال استرس بعد از سانحه یا PTSD
تعریف تروما در پزشکی
از نظر علم پزشکی تروما یک تهدید بزرگ مانند مرگ نزدیکان ، صدمات جسمی یا تهدید سلامت جسمی خود یا دیگران است. اتفاقی که منجر به ایجاد ناامیدی می شود و با ترس شدید ، درماندگی یا وحشت همراه است. حوادثی آسیب زا هستند که میتوانند باعث بروز شوک عمیق عاطفی شوند و واکنش بیش از حد سیستم استرس بیولوژیک را فعال کنند.
این حوادث علاوه بر شوک روحی روی سیستم پردازش مغز هم تاثیرگذار هستند و وانکش شدید استرسی مانع از پردازش مناسب اتفاقات در مغز فرد شده در نتیجه نمیتواند تجربیات ناراحت کننده را هضم کرده و از آن ها فاصله بگیرد.
علت تروما
- حوادث ناگهانی از جمله تصادف ، جراحت ، حمله خشونت آمیز و غیر منتظره به خصوص در کودکی
- استرس مداوم مثل زندگی در محله جنایتکاران ، مقابله با بیماری تهدید کننده زندگی ، تجریه مکرر حوادث ناگوار مانند خشومت خانگی یا بی توجهی در دوران کودکی
- جراحی به خصوص در 3 سال اول زندگی 
- مرگ ناگهانی یکی از نزدیکان
- قطع رابطه مهم یکی ازنزدیکان
- تجربیات تحقیر آمیز یا ناامیدکننده 
- شنیدن مدام اخبار مرتبط با آسیب های بلایای طبیعی یا حملات تروریستی
آسیب های دوران کودکی که باعث تروما می شوند
آسیب های دوران کودکی که منجر به احساس ناامنی در کودک شود میتواند منجر به تروما گردد از جمله :
- محیط ناامن و ناپایدار
- جدایی از والدین
- بیماری جدی در کودکی
- سو استفاده جنسی ، جسمی یا کلامی
- خشونت خانگی
- بی توجهی
تجربه تروما در کودکی منجر به اثرات شدید و بلند مدت می شود که حتی میتواند تا بزرگسالی ادامه داشته باشد و احساس ترس و درماندگی کودک به بزرگسالی اش منتقل شود. 
کودکی که مبتلا به تروما شده ممکن است تغییراتی در رفتار و واکنش هایش ایجاد شود از جمله :
- شب ادراری
- گوشه گیر شدن
- احساس گناه در حادثه ای که اتفاق افتاده
- اختلالات خواب و کابوس
- ترس از تاریکی
- احساس بی پناهی

علایم روحی تروما
واکنش افراد به تروما شامل طیف گسترده واکنش های جسمی و احساسی است که میتواند خفیف یا شدید باشد از جمله :
- شوک ، انکار و ناباوری
- مشکل در تمرکز و گیجی 
- تحریک پذیری و عصبانیت و نوسانات شدید خلقی
- ترس و اضطراب
- احساس گناه ، شرم و سرزنشگری
- انزوا و کناره گیری از دیگران
- احساس ناامیدی
- قطع ارتباط احساسی با دیگران
- افسردگی
- اضطراب
- مصرف مواد مخدر
علایم جسمی تروما
- کابوس و بی خوابی
- به راحتی شوکه شدن 
- خستگی
- مشکل تمرکز
- تپش قلب
- تحریک و سرگیجه
- درد جسمی
- تنش عضلانی 
- تعریق
- اختلالات گوارش
- احساس پرش
انواع تروما
• تروما حاد : ناشی از یک رویداد تنش زای شدید
• تروما مزمن : قرار گرفتن مکرر و طولانی در برابر رویدادهای استرس زا از جمله کودک آزاری ، قلدری و خشونت خانگی
• تروما پیچیده : قرار گرفتن در معرض چند رویداد آسیب زا
• تروما جانبی : به عنوان ترومای ثانویه هم شناخته می شود و ضربه روحی به دلیل تماس نزدیک با فردی که رویدادی اسیب زا را تجربه کرده است ، بروز میکند. معمولا اعضای خانواده ، متخصصین بهداشت روان و کسانی که از فردی که رویدادی آسیب زا را تجربه میکنند ، مراقبت میکنند در معرض تروما جانبی قرار میگیرند.

چه زمانی باید برای درمان تروما اقدام کنید
بهبود تروما معمولا یک روند زمان بر است ولی اگر با وجود گذشت چند ماه علایمتان کاهش پیدا نکرد باید به یک متخصص برای کمک و درمان مراجعه نمایید :
- مشکل در عملکرد چه در خانه چه محل کار
- ترس شدید و اضطراب
- افسردگی
- عدم توانایی در برقراری روابط نزدیک و رضایت بخش
- تجربه خاطرات وحشتناک ، فلاش بک ها و کابوس ها
- اجتناب بسیار زیاد از چیزی که شما را به یاد تروما می اندازد
- بی احساس شدن و منزوی شدن نسبت به دیگران
- مصرف الکل و مود مخدر برای بهتر شدن 
هر روانشناسی قادر به درمان تروما نیست و برای درمان نیاز به یافتن یک متخصص ترومای باتجربه دارید که ممکن است مدتی طول بکشد. 
راهکارهایی برای بهبود تروما
علایم تروما ممکن است چند روز تا چند ماه طول بکشید و به تدریج با پردازش درست اتفاق ناراحت کننده به تدریج از بین برود ولی ممکن است همچنان خاطرات دردناکی شما را دچار مشکل کند. 
برای بهبود شرایط و کنار آمدن با غم و اندوه میتوانید از راهکارهای زیر استفاده کنید :
کمک اطرافیان برای بهبود تروما
معمولا اطرافیان فردی که دچار تروما شده نقش حمایتی بسیار مهمی در بهبود شرایط او ایفا میکنند. پاسخ هر فردی به ضربه های روحی متفاوت و نیازمند صبوری و فهم بالای اطرافیان است. از پیشتیبانی عملی برای کمک به عزیزانتان استفاده کنید مثلا در انجام کارهای خانه به او کمک کنید یا برای حرفهایش گوشی شنوا شوید. او را مجبور به حرف زدن نکنید ولی به او اطمینان کنید که هر گاه بخواهد درد درل کند در دسترس او هستید.
او را برای خروج از انزوا و فعالیت های اجتماعی و ورزش تشویق کنید. از هرگونه قضاوت درباره او اجتناب کنید و سعی کنید احساساتش را درک کنید. تحریک پذیری یا عصبانیت او را به خودتان نسبت ندهید و درک کنید که این رفتارهای ناخوشایند یا گوشه گیری عزیز شما مربوط به تجربیات تلخ او است و ارتباطی با شخص شما ندارد. 

بهبود تروما با ورزش کردن
تروما حالت طبیعی روحی شما را از بین می برد و در حالت ترس و اضطراب نگه میدارد. ورزش کردن میتواند با ترشح اندورفین و سوزاندن آدرنالین سیستم عصبی را ترمیم کنید. ورزش های موزن که دست و پای شما را همزمان درگیر میکند بهترین گزینه برای شا است از جمله راه رفتن ، شنا ، فیتنس ، ورزش های رزمی ، بدنسازی ، بسکتبال یا رقصیدن . 
زمان ورزش کردن به جای این که روی افکار خود تمرکز کنید روی درست انجام دادن حرکات تمرکزکنید تا فکرتان درگیری کمتری با افکار ناراحت کننده داشته باشید. 
برای بهبود تروما منزوی نشوید
مسلما ناراحتی و استرسی که بر شما فشار می آورد شما را به سمت منزوی شدن پیش می برد. با این که از نظر احساسی دلتان میخواهد از دیگران جدا شوید ولی باید بدانید که انزوا اوضاع روحی شما را وخیم تر میکند. معاشرت با دیگران و حفظ ارتباطات رو در رو برای بهبود روحیه شما بسیار مفید است بنابراین از گذراندن وقت در تنهایی اجتناب کنید. 
هنگام ارتباط با دیگران برای پیشگیری از تشدید تروما درباره ترومای خود صحبت نکنید ، همین که در جمع قرار میگیرید و درباره مسائل متفرقه صحبت میکنید و مورد پذیرش دیگران قرار میگیرید روحیه شما را بهبود می بخشد. 
یک پشتیبان برای خودتان پیدا کنید
اگر احساس میکنید صحبت کردن درباره تروما میتواند برایتان مفید باشد یک فرد قابل اطمینان پیدا کنید و در مورد مشکلاتتان با او صحبت کنید. کسی که بتواند بدون قضاوت به حرفهای شما گوش بدهد.
برای بهبود تروما در فعالیت های اجتماعی شرکت کنید
شرکت فعالیت های اجتماعی که هیچ ارتباطی با اتفاق آسیب زای شما ندارند میتواند به بهبود روحیه شما کمک کند. مثلا برقراری ارتباط با دوستان قدیمی یا شرکت در فعالیت های داوطلبانه یا پیدا کردن دوستان جدید. 

در گروههای حمایتی شرکت کنید
یکی از بهترین جاها برای صحبت کردن درباره تروما و شنیدن احساسات دیگران و نحوه برخورد با مشکلاتشان گروههای حمایتی است که بازماندگان حوادث ناگوار را کنار هم جمع می کند تا تجربیاتشان را به اشتراک بگذارند و احساسات ناخوشایندشان را بدون قضاوت تخلیه کنند.
استفاده از ورودی های حسی آرام بخش
شاید منظره ، حیوان ، مزه یا بوی خاصی باعث آرامش شما می شود. نوازش حیوانات یا گوش دادن به موسیقی یا تماشای فیلم های کمدی و رمانتیک یا رقصیدن چطور ؟ هر کسی نسبت به ورودی های حسی خاصی احساس خوشایند پیدا میکند و استرس و ناراحتی اش تسکین میابد . شما باید ورودی حسی خوشایند متناسب با خودتان را پیدا کرده و از آن ها استفاده کنید. 
حفظ سلامت با رژیم غذایی متعادل
داشتن جسمی سالم به شما کمک میکند بتوانید راحت تر با مشکلات روحی کنار بیایید. مصرف وعده های غذایی سالم و متعادل در طول روز به شما کمک میکند سطح انرژی را بالا نگه دارید. از مصرف بی رویه غذاهای سرخ کردنی ، فست فودها و شیرینی ها اجتناب کنید و مواد غذایی سالم از جمله ماهی ، مغزیجات ، سویا و دانه کتان را جایگزین آن ها کنید.
گردآوری : بخش روانشناسی بیتوته