بزرگنمايي:

آریا بانو - دارو‌های کاهش وزن موسوم به آگونیست‌های glp-1 به مصرف‌کنندگان آن‌ها کمک می‌کنند از چربی‌های بدن بکاهند و همراه با آن عوارض چاقی روی سلامت را کاهش دهند. در واقع این دارو‌ها می‌توانند آثار شگرفی بر سلامت و زندگی مصرف‌کنندگان آن‌ها داشته باشند.

تب سرمایه‌گذاری در صنعت دارو‌های لاغری بالا رفته است. پیش‌بینی می‌شود تا سال2030 میزان فروش سالانه دارو‌های کاهش وزن به 80میلیارد دلار بالغ خواهد شد و دو شرکت اصلی در این زمینه 90درصد بازار را در اختیار بگیرند. اشتهای سرمایه‌گذاران برای خرید سهام این دو شرکت در ماه‌های اخیر بسیار بالا بوده است.
دارو‌های کاهش وزن موسوم به آگونیست‌های glp-1 به مصرف‌کنندگان آن‌ها کمک می‌کنند از چربی‌های بدن بکاهند و همراه با آن عوارض چاقی روی سلامت را کاهش دهند. در واقع این دارو‌ها می‌توانند آثار شگرفی بر سلامت و زندگی مصرف‌کنندگان آن‌ها داشته باشند.
از ژوئن 2021، یعنی هنگامی که تزریق «ویگووی «(اولین داروی لاغری glp-1 در آمریکا) آغاز شد، ارزش بازار شرکت خدمات لاغری و تندرستی «دابلیو دابلیو» حدود 90درصد سقوط کرد. در 28فوریه بود که اپرا وینفری، مجری، نویسنده و فعال رسانه‌ای آمریکایی اعلام کرد از هیات‌مدیره این شرکت جدا خواهد شد و تمام سهام خود را می‌فروشد تا از بروز شائبه تعارض منافع به‌دلیل اینکه خود او هم مصرف کننده glp-1است، اجتناب کند.
در 28فوریه بود که اپرا وینفری، مجری، نویسنده و فعال رسانه‌ای آمریکایی اعلام کرد از هیات‌مدیره این شرکت جدا خواهد شد و تمام سهام خود را می‌فروشد تا از بروز شائبه تعارض منافع به‌دلیل اینکه خود او هم مصرف کننده glp-1است، اجتناب کند. براساس گزارش اکونومیست، همین حالا هم غول‌های صنایع غذایی مانند شرکت نستله در حال برنامه‌ریزی برای آینده‌ای هستند که در آن دارو‌ها تقاضا برای تنقلات شیرین را کاهش می‌دهند.
روسای شرکت‌های تولیدکننده کالا‌های مصرفی در تازه‌ترین صورت‌های مالی سه‌ماهه خود (مربوط به فصل چهارم 2023)، دوبرابر بیشتر از دوره قبلی، به موضوع دارو‌های کاهش وزن اشاره کرده‌اند.
با این حال، بزرگ‌ترین تاثیر این دارو‌ها تاکنون برای سازندگان آن‌ها بوده است. فروش داروی ضد چاقی «ویگووی» که توسط یک شرکت دانمارکی به نام «نوو نوردیسک» توسعه یافته است، از 876میلیون دلار در سال2022 به 4.5میلیارد دلار در سال2023 افزایش یافته است. این شرکت انتظار دارد امسال این میزان دوبرابر شود. همچنین داروی «زپ باند» در ماه نوامبر توسط «ایلای لی‌لی» غول داروسازی آمریکایی در ایالات متحده عرضه شد، انتظار می‌رود در اولین سال از عرضه کامل این دارو، فروشی برابر با 2.9میلیارد دلار داشته باشد.
طبق داده‌های بلومبرگ، پیش‌بینی می‌شود تا سال2030 میزان فروش سالانه دارو‌های کاهش وزن به 80میلیارد دلار بالغ خواهد شد. همچنین انتظار می‌رود «ایلای لی‌لی» و «نوو نوردیسک» بیش از 90درصد بازار را در اختیار بگیرند. اشتهای سرمایه‌گذاران برای خرید سهام این دو شرکت به اندازه رژیم‌گیرندگان برای محصولات آن، سیری‌ناپذیر بوده است.
طی سه سال گذشته، ارزش بازار «نوو نوردیسک» بیش از سه‌برابر بالا رفته و به رقم 560میلیارد دلار رسیده است و آن را به یکی از باارزش‌ترین شرکت‌های اروپایی بدل کرده است.
ارزش شرکت «ایلای لی‌لی» 740 میلیارد دلار است که بیش از دو برابر ارزش آن در آغاز سال2023 است. آن‌ها اکنون دو شرکت بزرگ داروسازی جهان از نظر ارزش بازار هستند. صحبت‌های هیجان‌انگیزی درباره اولین شرکت تریلیون دلاری این صنعت و دومین شرکت وجود دارد.
اما برای تحقق این انتظارات عالی، «ایلای لی‌لی» و «نوو نوردیسک» باید به اندازه کافی دارو تولید کنند تا تقاضای بازار را تامین کنند، مشتریان خود را گسترش دهند و از گروهی از رقبای دیگر دورنگه دارند.
آگونیست‌ها یا هم‌کنش‌های glp-1 به طرز شگفت‌انگیزی موثر و نسبتا ایمن هستند. این دارو‌ها که در ابتدا برای کمک به بیماران دیابتی برای تحریک تولید انسولین معرفی شدند، پاسخ بدن به غذاخوردن را تنظیم می‌کنند و احساس سیری ایجاد می‌کنند؛ به‌طوری‌که اشتها سرکوب می‌شود.
بیمارانی که آن‌ها را مصرف می‌کنند نسبت به افرادی که در برنامه‌های دیگر مدیریت وزن قرار دارند، وزن بیشتری از دست می‌دهند. در آزمایش‌های بالینی، کاربران «ویگووی» به‌طور متوسط حدود 15درصد از وزن بدن خود را کم می‌کنند. برای مصرف‌کنندگان داروی «زپ باند» این میزان حدود 20درصد بوده است.
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد glp-1 به شرایطی مانند وقفه تنفسی در خواب، بیماری مزمن کلیوی، بیماری آلزایمر و بیماری کبدچرب نیز کمک می‌کند
تقاضای فزاینده
با توجه به اینکه 2.7میلیارد نفر یا 38درصد از افراد بالای پنج سال چاق هستند یا اضافه‌وزن دارند، طبق اعلام فدراسیون جهانی چاقی، تقاضا برای این دارو‌ها نیز خیلی بالاست. از آنجا که تزریق‌ها باید به جای یک بار تزریق به صورت هفتگی انجام شوند، هرچقدر افراد بیشتری درمان را شروع کنند، تقاضای کلی برای این محصول سریع‌تر افزایش می‌یابد.
در حال حاضر این تقاضا به قدری سریع در حال افزایش است که «ایلای لی‌لی» و «نوو نوردیسک» برای پاسخ‌گویی به تقاضای فزاینده بازار با دشواری مواجه هستند. تولید دارو‌ها به دو جزء اصلی نیاز دارد: ماده موثره و «قلم‌های لاغری» که بیماران برای تزریق دارو از آن‌ها استفاده می‌کنند.
در حال حاضر یافتن هر دو مورد در بازار دشوار است. نه شرکت دانمارکی و نه رقیب آمریکایی‌اش توضیح نداده‌اند که چرا نمی‌توانند مواد شیمیایی بیشتری را در اختیار داشته باشند؛ اما به وضوح این یک مشکل است.
کمبود ماده سماگلوتاید که در واقع نقطه قوت «ویگووی» است، «نوو نو ردیسک» را مجبور کرده است که عرصه نسخه قرص «ویگووی» را به تعویق بیندازد. ساخت این قرص آسان‌تر است و استفاده از آن آثار ناخوشایند کمتری دارد؛ اما برای تولیدش نیاز به 20برابر ماده فعال دارد.
ساختن قلم‌های باریک به خودی خود برای ویگووی و زپ باند یک چالش بوده است. این قطعات در کارخانه‌های تخصصی ساخته می‌شوند. هر دو شرکت ایلای لی‌لی و نو و نوردیسک میلیارد‌ها دلار برای افزایش عرضه از طریق همکاری با تولیدکنندگان یا ایجاد ظرفیت انحصاری خود سرمایه‌گذاری می‌کنند.
در ماه نوامبر شرکت آمریکایی اعلام کرد قصد دارد 2.5میلیارد دلار برای ساخت یک کارخانه جدید در آلمان سرمایه‌گذاری کند. در همان ماه نوو نوردیسک اعلام کرد مبلغ 6میلیارد دلار برای توسعه ظرفیت تولید در محل سایت خود در دانمارک سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
در فوریه، شرکت مادر نوو نوردیسک با پرداخت 16.5میلیارد دلار برای «کاتالنت» یک تولیدکننده بزرگ آمریکایی موافقت کرد تا تولید را برای بازار بزرگ آمریکا تقویت کند. به‌رغم این سرمایه‌گذاری‌ها، تحلیلگران انتظار دارند تقاضا برای حداقل چند سال از عرضه پیشی بگیرد.
مشکل بیمه‌
ظرفیت محدود تولید از یک جهت مشکلات دیگر را از نظر‌ها پنهان کرده است. تاکنون تنها نیمی از 110میلیون آمریکایی که از چاقی رنج می‌برند از طریق بیمه درمانی خود می‌توانند به این دارو‌ها دسترسی داشته باشند. ایلای لی‌لی و نوو نوردیسک برای دستیابی به پیش‌بینی درآمد مطلوب، باید دارو‌های خود را در اختیار دامنه وسیع‌تری از بیماران قرار دهند.
طرح مدیکر که یک برنامه ملی بیمه اجتماعی دولت آمریکاست، طبق قانون از پوشش بیمه‌ای دارو‌های کاهش وزن منع شده است. هزینه‌های بالای این دارو‌ها سبب شده است حتی بیمه‌های خصوصی هم ورود به این عرصه را به تعویق بیندازند.
حتی اگر تخفیف‌ها به این معنی باشد که آن‌ها معمولا حدود 60درصد از قیمت فهرست ویگووی در آمریکا یعنی رقمی در حدود 16هزار دلار در سال را می‌پردازند، بسیاری از شرکت‌های بیمه، تمایلی به پوشش هزینه داروی گران‌قیمتی که باید به‌طور نامحدود مصرف شود، ندارند. برای همراه کردن شرکت‌های بیمه، این دو شرکت آزمایش‌هایی را انجام می‌دهند تا اثبات کنند glp-1 چیزی بیش از یک داروی کمک به کاهش وزن است.
آزمایش شرکت نوو نوردیسک نشان داده است ویگووی خطر ابتلا به مشکلات قلبی عمده را تا 20درصد کاهش می‌دهد. همچنین ایلای لی‌لی در حال انجام آزمایشی عظیم با 15هزار شرکت‌کننده است که قرار است در سال2027 پایان یابد. این آزمایش تاثیر تیرزپاتید، ماده فعال در زپ باند بر سلامت کلی و طول عمر بزرگسالان چاق را مورد بررسی قرار می‌دهد.
همچنین شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد glp-1 به شرایطی مانند وقفه تنفسی در خواب، بیماری مزمن کلیوی، بیماری آلزایمر و بیماری کبدچرب نیز کمک می‌کند.
البته استفاده از دارو‌های glp-1 برای درمان این بیماری‌ها هنوز به تایید مراجع ذی‌صلاح نرسیده است. اما دیوید رازینگر از بانک سرمایه‌گذاری «لیرینک پارتنرز» عقیده دارد با نمایان شدن مزایای این دارو‌ها در زمینه سلامت، اجتناب از ارائه پوشش بیمه‌ای برای بیمه‌گران دشوارتر می‌شود.
چالش رقابت
شرکت ایلای لی‌لی و نوو نوردیسک ممکن است به مرور بر مشکلات ظرفیت و پوشش فائق آیند. در این صورت یک چالش سوم باقی می‌ماند، رقابت. بازار پر رونق، سیل افراد نامطلوب، از داروخانه‌های بزرگ گرفته تا استارت‌آپ‌های بیوتکنولوژی را به راه انداخته است.
بلومبرگ تخمین می‌زند که نزدیک به 100کاندیدا برای دارو‌های کاهش وزن در مراحل مختلف توسعه هستند. بیشتر تقلیدکنندگان در حال اصلاح رویکرد glp-1 برای ساخت دارو‌هایی هستند که با کاهش وزن بیشتر یا استفاده آسان‌تر از دارو‌های موجود پیشی می‌گیرند.
یک ایده برای افزایش اثربخشی ترکیب glp-1 با سایر آگونیست‌ها است. زپ باند در حال حاضر از یک هم‌کنش به نام gip همراه با glp-1 برای افزایش مصرف انرژی، کاهش تجمع چربی و کاهش حالت تهوع استفاده می‌کند. «وایکینگ تراپوتیک» یک شرکت بیوتکنولوژی آمریکایی، از کوکتل مشابهی استفاده می‌کند. در 27فوریه این شرکت داده‌های آزمایشی را به اشتراک گذاشت که نشان می‌داد داروی ضد چاقی آن به بیماران کمک می‌کند حتی در مقایسه با زپ باند وزن بیشتری کم کنند.
به دنبال انتشار این ادعا، قیمت سهام وایکینگ بیش از دوبرابر شد. دارویی که توسط شرکت «بورینگر اینگلهایم» یک شرکت داروسازی آلمانی و «زیلاند فارما» یک شرکت بیوتکنولوژی دانمارکی، درحال توسعه است، از هم‌کنش‌های دیگری به نام Glucagon در ترکیب با glp-1 برای کاهش وزن و مبارزه با بیماری‌های کبدی استفاده می‌کند.
رقبای دیگر، مانند فایزر، غول دارویی آمریکایی و «کارموت تراپوتیک» یک شرکت بیوتکنولوژی که در ماه دسامبر توسط Roche، یک غول بزرگ سوئیسی، به مبلغ 2.7میلیارد دلار خریداری شد، تلاش خود را بر روی از بین بردن نیاز به سوزن‌ها متمرکز کرده‌اند.
دارو‌های خوراکی علاوه بر ارزان‌تر بودن و تولید آسان‌تر، مانند بسیاری از دارو‌های تزریقی نیازی به یخچال ندارند. این باعث می‌شود که آن‌ها برای بیماران در کشور‌های فقیرتر که بسیاری از آن‌ها نیز با بحران چاقی روبه‌رو هستند، اما فاقد تجهیزات «زنجیره سرد» هستند، مناسب‌تر از انواع تزریقی هستند.