آریا بانو - خراسان / پرونده‌ای درباره «میم‌ها»، یعنی همه فیلم‌ها و عکس‌هایی که در چند سال اخیر با رویکرد طنز به بهانه های مختلف در فضای‌مجازی دست‌به‌دست شده‌اند
در این چند وقت حتما ویدئوی «علی دایی» را دیده‌اید که بعد از بیان چند جمله خاص، از نام «عباس بوعذار» استفاده می‌کند که کلی شوخی و محتواهای طنز را همراه خود داشته است، یا تصویر پیرمرد خارجی که با یک فنجان در دستش جلوی رایانه نشسته و در تصویر بعدی با لبخند ملیحی به دوربین نگاه می‌کند و قابی برای نوشتن انواع حرف‌های بامزه شده است. اصلا چرا راه دور برویم؟ به عنوان نمونه‌ای دیگر، کیان ایرانی را به یاد دارید که در کنار مختار ایستاده و با او درد دل می‌کند؟ حتی اگر سریال «مختارنامه» را ندیده باشید در این چندسال آن‌قدر در شبکه‌های اجتماعی از تصویر این سکانس برای شوخی و طنز استفاده شده است که حتما آن را دیده‌اید. در این بین، آیا می‌دانید هرکدام از این عکس‌ها و فیلم‌ها از کجا آمده‌اند و اصلا چطور باب شوخی را باز کرده‌اند؟ در پرونده امروز سراغ همین عکس‌ها و فیلم‌هایی رفتیم که اصطلاحا به آن‌ها «میم» می‌گویند و به عکس‌ها و فیلم‌هایی سرک کشیدیم که در این چندسال، بساط خنده‌مان را فراهم کرده‌اند و از ماجرای ترندشدن و پربازدید شدن آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی نوشتیم.
پیرمرد خوش‌تیپ با لبخند ملیح
ماجرا چه بود؟ اگر اهل فضای مجازی باشید حتما این روزها تصویر این مرد را زیاد دیده‌اید. شخصی که تصویرش در صفحات مجازی برای نشان دادن ناکامی‌ها و اتفاقاتی که با پیش بینی اولیه تفاوت فاحش داشته‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شخص «آندرس آراتو» نام دارد. یک مهندس برق بازنشسته اهل مجارستان که در دوران بازنشستگی به مدلینگ روی آورده است. پیرمرد پرحاشیه مجازی در مصاحبه‌ای گفته است: «چندین سال پیش من عکسم را در اینترنت جست وجو کردم و نتیجه، من را به شدت شوکه کرد. کاربران فضای مجازی از لبخند من و چشمانم تصور کرده بودند که غمگین هستم و برای همین زیر عکس‌هایم مطالبی می‌نوشتند. این عکس را زمانی گرفتند که هنوز به عنوان مهندس برق، کار می‌کردم. یک عکاس حرفه‌ای بعد از آن که عکس‌هایم را در فیسبوک دیده بود با من تماس گرفت و گفت به دنبال کسی شبیه من است تا در عکس‌هایش به عنوان مدل استفاده کند. او صدها عکس گرفت. بعد از مدت کوتاهی متوجه شدم که مردم روی عکس‌هایم متن‌هایی را می‌نویسند. چون تصورشان این بود که عکس من، لبخندی همراه با ناراحتی است و اصطلاحا «خنده تلخی» بر لب دارم. حالا خنده تلخ این مهندس برق برای ما ایرانی‌ها شوخی‌های زیادی ساخته است.
«میم»یعنی چه و از کجا پیدا شد؟
شاید بپرسید که این اصطلاح میم از کجا آمده است؟ اولین بار، واژه «میم» یا اصطلاح انگلیسی‌اش یعنی meme توسط «داوکینز» در کتاب «ژن خودخواه» مطرح شد. او واژه میم را برای توصیف گسترش افکار، عقاید، پخش ایده‌ها و پدیده‌های فرهنگی به کار برد. این میم‌های اینترنتی ایده‌هایی هستند با اقتباس از یک واژه اصلی جالب توجه یا مهیج که یا به قصد این که تبدیل به یک میم شوند، ساخته شده‌اند، یا یک ایده‌ای هستند که به سادگی مشهور می‌شوند و سراسر جامعه اینترنتی گسترش می‌یابند و راه خود را به دیگر جوامع اینترنتی باز می‌کنند. به عبارتی میم‌ها(meme) ایده‌ها و مفاهیمی هستند، که با به اشتراک گذاری به صورت آنلاین و از شخصی به شخص دیگر گسترش پیدا می‌کنند.میم را همان فرهنگ تقلیدگرایی باید بدانیم. قدیم‌ها یادتان هست که تکیه کلام‌ها یا اصطلاحات بعضی فیلم و سریال‌های طنز دهه 70 و 80 بین مردم و به ویژه بچه‌ها پخش می‌شد؟ این اصطلاحات تا جایی پیش رفت که مثل ویروسی همه را آلوده می‌کرد و بعد هم تمام می‌شد و از ذهن‌ها می‌رفت. با آمدن تلفن همراه و فضای‌مجازی این رسانه‌ها علاوه بر این‌که جای گپ و گفت‌های شبانه و دورهمی را گرفته‌اند، کاربران فضای مجازی را با پدیده‌ای با عنوان کلیپ‌های وایرال مواجه ساختند. محتواهای بامزه داخلی یا خارجی که ناگهان در فضای‌مجازی منتشر می‌شود و همه کاربرانش را آلوده می‌کند و بعد از مدتی هم از یادها می‌رود. میم‌های اینترنتی می‌تواند تصویر، ویدئو، هشتگ، کلمه، عبارت یا حتی یک غلط املایی باشد.
کودک مبارز و ژست خنده‌دار

جملات متناقض پرویز
ماجرا چه بود؟ حتما تصویر مرد رکابی پوش و خسته‌ای را دیده‌اید که روی تخت نشسته و کاربران شبکه‌های اجتماعی روی آن، جملاتی نوشته‌اند که همه را می‌خنداند. می دانید این تصویر از کجا آمده است؟ انیمیشن‌های سوریلند را دیده‌اید؟ سروش رضایی، انیماتور و صداپیشه ایرانی است که با مجموعه آثارش به نام سوریلند با نگاهی طنز به مشکلات و ناهنجاری‌های جامعه پرداخته است. معروف‌ترین آثار او پرویز و پونه است که با استقبال خوبی همراه شده و میلیون‌ها بیننده دارد. بعد از انتشار این پویانمایی، کاربران شوخی‌های جالبی با یکی از تصاویر این انیمیشن کردند. آن جایی که مرد رکابی پوش روی تخت نشسته و معنی «اسیر شدیم» می‌دهد.
عباس بوعذار، نه میم داره و نه ه!

درددل مختار با کیان

چرا کشتیش؟ چرا؟

شوخی با آقا شهاب و واکنش‌هایش

نرو سمیه!

شاخ مجازی که بدون حرف زدن میلیونر شد

ماجراهای راک و مسافر هایش