بزرگنمايي:

آریا بانو - مامان؛بابا! من نگرانم
در حالیکه کودکان نه مشغله کاری دارند و نه مشکل مالی، اما عوامل بسیار زیادی وجود دارد که ممکن است در کودک استرس ایجاد کند. استرس می‌تواند هر فردی را که احساس ناامیدی می‌کند تحت تأثیر قرار دهد حتی کودکان....
استرس در کودکان
گاهى اوقات ما والدین تصور مى کنیم که استرس هاى درونى ما را کودکانمان به هیچ وجه ندارند. اما واقعیت این است که کودکان نیز احساسات مربوط به خود را دارند و به عبارتى مطابق با شرایط سنى شان از احساسات زیادى برخوردارند. آنها هم همانند بزرگسالان استرس را احساس مى کنند و چنانچه از نحوه برخورد با آن آگاهى کامل نداشته باشند، بدون شک دچار آسیبهایى خواهند شد.
نکته حائز اهمیت در این زمینه، داشتن آگاهى کافى براى والدین است. آنها باید به کودکان خود آموزش دهند که چگونه احساسات و عواطف خود را شناسایى و با والدین خود در میان بگذارند. با توجه به تجربیات پدر و مادر این امکان وجود دارد که از راه هاى سالم با این مشکل برخورد کنند. والدین با ارائه مهارتهاى سالم به فرزندان خود به آنها کمک مى کنند تا در طول زندگى با هر نوع استرس و فشارى روبرو شده و بتوانند بر آن غلبه کنند.
منشأ استرس کودکان
در حالیکه کودکان نه مشغله کاری دارند و نه مشکل مالی، پس چه عاملی می‌تواند موجب نگرانی آنها شود؟
در پاسخ باید گفت عوامل بسیار زیادی وجود دارد که ممکن است در کودک استرس ایجاد کند. استرس می‌تواند هر فردی را که احساس ناامیدی می‌کند تحت تأثیر قرار دهد حتی کودکان. پیش از رفتن به مدرسه جدایی از والدین و پس از آن فشارهای تحصیلی و اجتماعی بخصوص تطبیق دادن خود با شرایط موجود در کودک استرس ایجاد می‌کند.
بسیاری از کودکان بعد از ساعات مدرسه فرصتی برای بازی یا استراحت کردن ندارند. اگر کودکی از فعالیت فوق برنامه شکایت دارد و یا تمایلی به انجام دادن آنها ندارد، به این معناست که بیش از حد معمول برای او برنامه‌ریزی شده است که این مساله خود منشا استرس برای کودک می گردد.
کودکانی که تصاویر ناراحت‌ کننده در تلوزیون تماشا می‌کنند و یا اخبار مربوط به بلایای طبیعی، جنگ یا تروریسم را می‌شنوند ممکن است نگران امنیت خود یا افراد مورد علاقه خود شوند
استرس در کودکان ممکن است با عواملی بیش از آنچه در زندگی آنها اتفاق می‌افتد تشدید شود. آیا فرزندتان صحبت‌های شما درباره مشکلات کاری، نگرانی در مورد بیماری بستگان، و یا جر و بحث با همسرتان بر‌سر مسائل مالی را می‌شنود؟ والدین باید مراقب چگونگی صحبت کردن خود در حضور کودکان باشند زیرا آنها نگرانی پدر و مادر خود را احساس کرده و دچار استرس می‌شوند.
استرس در کودکان
اخبار جهان نیز می‌تواند موجب استرس شود. کودکانی که تصاویر ناراحت‌ کننده در تلوزیون تماشا می‌کنند و یا اخبار مربوط به بلایای طبیعی، جنگ یا تروریسم را می‌شنوند ممکن است نگران امنیت خود یا افراد مورد علاقه خود شوند. با کودکان در مورد آنچه می‌بینند یا می‌شنوند صحبت کرده و برنامه‌هایی را که تماشا می‌کنند کنترل کنید، به این ترتیب در درک بهتر آنچه در جریان است به او کمک می‌کنید.
عوامل مشکل سازی چون بیماری، مرگ عزیزان یا طلاق نیز مؤثر هستند. اگر این عوامل به فشارهای روزانه که کودک با آنها مواجه است اضافه شود استرس در او تشدید می‌شود. حتی مسالمت‌آمیز‌ترین طلاقها برای کودک تجربه‌ای دشوار است زیرا اصلی‌ترین سیستم امنیتی او یعنی خانواده دچار تغییری جدی می‌شود. والدینی که از یکدیگر جدا می‌شوند هرگز نباید کودک را وادار به انتخاب یکی از طرفین کنند و یا در حضور او از یکدیگر بدگویی کنند.
علائم و نشانه‌ها
همیشه تشخیص اینکه کودکان چه موقع دچار فشار روحی هستند کار ساده‌ای نیست اما تغییرات رفتاری در کوتاه مدت مانند تغییرات در خلق و خو، ادا درآوردن، تغییر در الگوهای خواب یا شب ادراری می‌تواند نشانه‌هایی از وجود استرس در کودک باشد. بعضی از کودکان دچار مشکلات فیزیکی مانند دل درد یا سردرد می‌شوند، بعضی در تمرکز و انجام تکالیف درسی مشکل دارند و بعضی دیگر گوشه گیر شده و بیشتر وقت خود در تنهایی سپری می‌کنند.
در کودکان کم سن و سال‌ تر استرس ممکن است موجب پیدایش عادات جدید رفتاری شود مانند مکیدن انگشت، پیچاندن موهای خود یا انگشت کردن در بینی. کودکان بزرگتر ممکن است دروغ بگویند، موجب آزار و اذیت دیگران شوند یا پرخاشگری کنند.
حتی مسالمت‌آمیز‌ترین طلاقها برای کودک تجربه‌ای دشوار است زیرا اصلی‌ترین سیستم امنیتی او یعنی خانواده دچار تغییری جدی می‌شود
چگونه می‌توان به کودکان در کاهش استرس کمک کرد؟
والدین ممکن است نتوانند از بروز احساساتى مثل خشم، عصبانیت، ناراحتى در فرزندان خود جلوگیرى کنند اما مى توانند ابزار و راه کارهایى را که براى غلبه بر این احساسات وجود دارد، به فرزندان خود معرفى و یا در اختیار آنان قرار دهند.
صداى خود را بالا نبرید
وقتى متوجه عصبانیت و ناراحتى فرزندتان شدید، سعى نکنید با صداى بلند از او سؤالى کنید یا با گفتن کلماتى مثل: خوب، حالا مگه چى شده؟ دنیا که به آخر نرسیده آن را متهم جلوه دهید.
استرس در کودکان
به سخنان فرزند خود خوب گوش دهید
به آرامى از فرزند خود سؤال کنید چه موضوعى باعث ناراحتى اش شده است و سعى کنید فقط شنونده باشید. با علاقه و صبر و حوصله به سخنان او گوش دهید و از هرگونه پیشنهاد، داورى، نصیحت و امر و نهى پرهیز کنید.
با اداى کلمات و جملاتى سعى کنید به فرزندتان القا کنید که متوجه احساس اش شده اید و با او کاملاً هم عقیده هستید.
احساس آنها را نامگذارى کنید
اکثر کودکان هنوز نامى براى احساسات خود ندارند. اگر فرزند شما احساس خشم و ناراحتى کرد با استفاده از کلمات به تشخیص احساس او کمک و او را در نامگذارى احساسش یارى کنید.
چنانچه آنها به احساس خود و نام آن آگاه باشند، نحوه بیان بهترى خواهند داشت و بهتر مى توانند با شما رابطه برقرار کنند.
علاوه بر همه این موارد:
استراحت کافی، تغذیه مناسب و البته تربیت درست میتوانند از عوامل مؤثر باشند. برای فرزند خود وقت کافی در نظر بگیرید. مهم نیست آنها میخواهند با شما صحبت کنند و یا فقط در کنار شما باشند، این فرصت را به آنها بدهید.
با گفت و گو در مورد آنچه ممکن است دلیل استرس باشد به فرزند خود کمک کنید تا بر استرس خود غلبه کند. به کمک یکدیگر راه حلهای مناسبی پیدا کنید مانند: کاهش فعالیت‌های بعد از مدرسه، گذراندن وقت بیشتر با خانواده یا معلم و انجام فعالیت‌های ورزشی.
همچنین می‌توانید کودک را از قبل برای روبه‌رو شدن با موقعیت‌های تنش‌زا آماده سازید. مثلا اجازه دهید بداند که قرار است به دکتر برود و با او در مورد آنچه ممکن است اتفاق بیفتد صحبت کنید. به یاد داشته باشید که کودکان کم سن و سال تر نیازی به آماده سازی ندارند زیرا این عمل می‌تواند موجب اضطراب بیشتر آنها شود.
اگر فرزند شما احساس خشم و ناراحتى کرد با استفاده از کلمات به تشخیص احساس او کمک و او را در نامگذارى احساسش یارى کنید
و نکات آخر اینکه:
* می توانید به فرزند خود توصیه کنید تا برای خارج شدن از شرایط استرس زا ، قدم بزند و یا حتی اگر دوست داشته باشد می تواند مطلبی را بنویسد.
* اجازه دهید که استرس را از خودش دور نماید.
* زمانیکه آرام گرفت ، با او صحبت کنید تا بفهمید چه راه حل مناسبی برای مشکلش می توانید پیدا کنید.
* سعی کنید در تمام وقت به او احساسی مثبت القاء نمایید و بگویید که کمتر مشکلی است که قابل حل نباشد و تمام اینها موقتی است.
فرآوری: مریم عطاریان
گروه خانواده ایرانی تبیان
منبع:
همشهری آنلاین