آریا بانو - خراسان /در چند روز اخیر در صفحه حوادث روزنامهخراسان، شاهد پروندههای متعددی بودیم که فرد بدون برنامه قبلی و بهخاطر عصبانیت لحظهای مرتکب قتل شده بود؛ از اشتباهات رایج در این مواقع گفتیم
کنترل خشم در لحظه عصبانیت بهقدری دشوار است که حتی افراد آگاه و آموزشدیده هم گاهی در مهارش دچار لغزش میشوند. دلیلش این است که خشم، برخلاف بسیاری از هیجانها، بسیار سریع، پرقدرت و جسمانی است. همزمان مغز منطقی ما یعنی لوب پیشپیشانی که مسئول تصمیمگیری، منطق و ارزیابی پیامدهاست، بهنوعی موقتاً کنار گذاشته میشود. در واقع، در لحظه خشم ما کمتر فکر میکنیم و بیشتر واکنش نشان میدهیم. در ادامه به چند پرونده اخیر چاپ شده در صفحه حوادث روزنامه خراسان اشاره میکنیم و اینکه در این مواقع باید چه کرد؟
3 ماجرای قتل بهخاطر خشم لحظهای
نوجوان دهه هشتادی که پسر هم محلهای خودش را به خاطر ارتباط مجازی با خواهر14سالهاش به قتل رسانده است، درباره این که چرا تصمیم به قتل گرفتی، میگوید: «خودم نفهمیدم! آن قدر با دیدن آن تصاویر عصبانی شدم که دیگر به چیزی فکر نکردم. صبح به سراغش رفتم و او را درکنار خیابان دیدم که به سمت محل کارش می رفت. به او گفتم چرا مزاحم ناموس مردم شدی؟ گفت : به تو ربطی ندارد! گفتم آن دختر، خواهرم است! ودیگر ضربات کارد را زدم!...». همچنین در پرونده «جنایت گانگستری فقط برای یک گوسفند»، طی یک درگیری مسلحانه که به خاطر یک راس گوسفند رخ داد، جوان 27سالهای کشته شد. پرونده دیگر هم مربوط به آدمکشی مستاجر برای نپرداختن اجارهبها بود.
بازار 
رایجترین اشتباهات مرسوم در زمان خشم
1 واکنشهای انفجاری| در لحظههای خشم شدید، یکی از شایعترین اشتباهات، بروز رفتارهای آسیبرسان است که میتواند به خود فرد یا دیگران صدمه بزند. این رفتارها به دو شکل اصلی ظاهر میشوند: آسیب جسمی مانند پرتاب اشیا، کوبیدن درها، ضربهزدن با چاقو یا ... به دیگران یا حتی خودزنی و آسیب کلامی مانند فریاد زدن، توهین، تحقیر و استفاده از الفاظ نامناسب. این واکنشها معمولاً نتیجه تحریک بیش از حد سیستم عصبی و کاهش کنترل قشر پیشپیشانی مغز است که مسئول تصمیمگیری و کنترل هیجانات است. وقتی این کنترل کاهش مییابد، فرد نمیتواند رفتارهای خود را به خوبی مهار کند و واکنشهای انفجاری بروز میدهد. چنین رفتارهایی نه تنها مشکلات جسمی و روانی ایجاد میکنند، بلکه باعث اشتباهات غیرقابل جبران مانند قتل، تخریب روابط اجتماعی و احساس پشیمانی پس از آرامشدن فرد میشوند. از نظر روانشناسی، این واکنشها نشانه نداشتن مهارت در تنظیم هیجان و مهار تکانهها هستند. تمرینهای تنفس عمیق، خودآگاهی نسبت به نشانههای شروع خشم و یادگیری روشهای جایگزین مانند بیان کلامی احساسات یا فاصله گرفتن موقت، میتواند به کاهش این رفتارهای مخرب کمک کند.
2تصمیمگیریهای لحظهای| در اوج خشم، مغز ما تمایل دارد تصمیمات سریع و قاطع بگیرد. این تصمیمها معمولاً بر پایه منطق نیستند، بلکه بر پایه هیجان شدید آن لحظه گرفته میشوند. مثلاً ممکن است وسط مشاجره ناگهان بگوییم: «دیگه هیچوقت باهات حرف نمیزنم!» یا حتی تصمیمهای مهمتری بگیریم مثل ترک شغل، قهر با یکی از عزیزان یا انجام یک اقدام ناگهانی و پرخطر. در لحظه خشم، بهترین کار «تصمیم نگرفتن» است؛ فقط تأخیر دادن، فقط چند ساعت یا حتی چند دقیقه، میتواند تفاوتی بزرگ در کیفیت تصمیمهای ما ایجاد کند.
3 تحریف واقعیت در لحظه خشم| در لحظه خشم، ذهن ما تمایل دارد اتفاقات را بزرگتر و بدتر از آنچه واقعاً هستند، نشان دهد. وقتی عصبانی هستیم، معمولاً دید مثبت نسبت به طرف مقابل از بین میرود و فکر میکنیم او عمداً قصد آسیب رساندن یا ناراحت کردن ما را دارد، در حالی که ممکن است یک سوءتفاهم یا اشتباه ناخواسته باشد. این بزرگنمایی و نبود دید مثبت باعث میشود خشم شدت بیشتری پیدا کند و واکنشهای تند و غیرمنطقی نشان دهیم که رابطه را تخریب میکند.