آریا بانو - آشنایی با پدیده ای به نام هیپنوتیزم درمانی
سال هاست که افراد عادی، هیپنوتیزم درمانی را با عنوان کاری ماوراء الطبیعه می شناسند و خیلی از افراد هم معتقدند که اصلا در علم روانشناسی چیزی با این عنوان وجود ندارد و اجرای چنین طرح درمانی بر روی بیماران با مشکل روانی، امکان پذیر نیست. اما ما می خواهیم به صورت کاملا علمی ببینیم که هیپنوتیزم درمانی چیست
هیپنوتیزم درمانی چیست؟
هیپنوتیزم درمانی یک روش علمی در دانش روان شناسی است؛ این علم باعث می شود تا افراد بتوانند در حالت خلسه بمانند و با ماندن در این حالت، تمرکز و هوشیاری شان را گسترده تر نمایند. در واقع تمام تمرکز هیپنوتیزم کننده در این کار این است که بتواند به بخش های ناهوشیار ذهن افراد دسترسی پیدا کند و با دسترسی به این بخش ، آگاهی و تمرکز فرد را تقویت بخشد. خیلی از مردم گمان می کنند که هیپنوتیزم درمانی، فرد را به خواب می برد اما این طور نیست. اتفاقا در شرایط هیپنوتیزم، فرد هوشیارتر و آگاه تر است.
هیپنوتیزم درمانی یک روش درمان بر پایه ی یافته های علمی است که به ناخودآگاه انسان دسترسی پیدا می کند. پس حالا متوجه شدیم که این روش درمانی نمی تواند رگ و ریشه ای ماوراء و طبیعه داشته باشد و در واقع یک ابزار برای آگاه تر کردن انسان است و اتفاقا می تواند در درمان برخی از بیماری های ذهنی و روانی، تاثیر بسیار مثبتی هم داشته باشد.

اصولا کار هیپنوتیزم درمانی را روانشناسان انجام می دهند اما هر روانشناسی نمی تواند این طرح درمان را اجرا کند، بلکه باید قبل از انجام این کار، دوره های تخصصی هیپنوتیزم درمانی را رفته و گواهینامه ی مرتبط با این تخصص را داشته باشد. یک نکته ی خیلی جالب درباره ی هیپنوتیزم این است که این طرح درمان تنها برای انسان ها نیست که کاربرد دارد، بلکه خیلی از حیوانات نیز به واسطه ی هیپنوتیزم، درمان می شوند.
در هیپنوتیزم تلاش می شود تا تمرکز فرد از محرک های دم دستی و اتفاقات اطرافش برداشته شده و تمامی قوای فکری او بر روی یک صدا و یا یک حرکت خاص، متمرکز شود. اصلا به همین دلیل است که همیشه فضایی که در آن هیپنوتیزم انجام می شود باید خالی از هر گونه سرو صدا باشد.

مراحل هیپنوتیزم درمانی شامل چه مواردی می شود؟
هیپنوتیزم درمانی انواع مختلفی دارد و هر نوع از هیپنوتیزم می تواند به روش خاصی انجام شود. مثلا برخی از افراد اعتقاد دارند که در هنگام انجام یک مدل از هیپنوتیزم، چشم ها باید بسته باشد و برخی معتقدند که چشم ها باید در نوع دیگر، باز باشد.
البته باز و بسته بودن چشم ها هیچ ربطی به اعتقاد فردی روانشناس ندارد و باید بر اساس انواع هیپنوتیزم ها و روش های انجام آن توصیه شود. اما یک سری موارد هستند که در تمامی انواع هیپنوتیزم ها یکسان انجام می شوند که ما در ادامه به تعریف هر کدام از این موارد، خواهیم پرداخت. هر هیپنوتیزم شامل 5 مرحله ی اصلی است ؛ پذیرش، تمرکز، تلقین، خود هیپنوتیزم و بازگشت.

• مرحله اول هیپنوتیزم : پذیرش
مهم ترین و اولین مرحله در هیپنوتیزم درمانی این است که فرد بخواهد تحت درمان هیپنوتیزم قرار بگیرد. چون هیپنوتیزم طرح درمانی نیست که بدون رضایت فرد بشود آن را انجام داد و کاری است که به همکاری خود فرد با شخص هیپنوتیزم کننده احتیاج است. این را هم باید بدانید که زمینه پذیرش هیپنوتیزم در افراد بسیار متفاوت است، مثلا یک فرد می تواند به راحتی و در عرض چند دقیقه هیپنوتیزم شود اما برخی از افراد هستند که خیلی سخت، تحت تاثیر این درمان قرار میگیرند.
• مرحله دوم هیپنوتیزم : تمرکز
شاید این قسمت یکی از مهم ترین شرایطی باشد که برای هیپنوتیزم درمانی نیاز است. برای اینکه یک شخص هیپنوتیزم شود، ابتدا باید کاملا تمرکز داشته باشد. پریشانی فکر، مهم ترین عامل بازدارنده هیپنوتیزم است. به همین دلیل است که معمولا از فرد خواسته می شود که در یک جای راحت بنشیند و یا دراز بکشد و عضلات خود را راحت و شل کرده و در محیطی آرام بتواند ذهن خود از هر دغدغه فکری آزاد کند. در این شرایط نفس های عمیق و منظم می تواند تاثیر بسیار زیادی بر روی کیفیت تمرکز بگذارد. در واقع فرد باید خودش را برای یک خواب عمیق اما هوشیارانه آماده کند.
• مرحله سوم هیپنوتیزم : تلقین
در این قسمت، تلقین نقش یک کمک کننده و محرک را دارد. خودتان هم می دانید که تلقین یک اتفاق، می تواند بر شدت آن اتفاق بیفزاید، از این رو پیشنهاد می شود که فرد به خودش تلقین کند که به خواب رفته ، این کار می تواند کیفیت کار هیپنوتیزم درمانی را تا حد بسیار زیادی بالا ببرد.
تلقین هایی که به عنوان محرک در هیپنوتیزم درمانی استفاده می شوند، عموما می توانند هم دیداری و هم شنیداری باشند. مثلا نگاه کردن به شمع و چشم دوختن به آن و یا گوش سپردن به تیک تاک ساعت، از جمله تلقین های دیداری و شنیداری می باشد. در فرآیند تلقین، هیپنوتیزور هم نقش بسیار مهمی را ایفا می کند و آرام و شمرده، فرد را به خواب دعوت می کند.

• مرحله چهارم هیپنوتیزم : فرآیند هیپنوتیزم
وقتی شما به خواب هیپنوتیزم فرو رفته اید، هیپنوتیزور از شما می پرسد که آیا خوابید یا خیر؛ در صورت تایید ، فرآیند هیپنوتیزم و درمان آغاز می شود. شما در این مرحله به ناخودآگاه و سطح عمیق تری از هوشیاری خود دسترسی دارید و اینجاست که روانشناس می تواند با شما ارتباط بگیرد؛ این ارتباط غالبا به صورت سوال و جواب اجرا می شود و او سوال هایی را از شما می پرسد که در حالت معمول و هوشیاری طبیعی، توانایی پاسخگویی به آن ها وجود ندارد. هیپنوتیزم درمانی یک امر کاملا تخصصی است و فرآیندی که در این مرحله انجام می شود، تمام به تشخیص و تجویز هیپنوتیزور اجرا می گردد.
• مرحله پنجم هیپنوتیزم : بازگشت
شما باید برگردید، اما بازگشت از هیپنوتیزم درمانی نیز به یکباره اتفاق نخواهد افتاد و نیاز به مراحل تلقین و هوشیار سازی ذهن دارد که یک هیپنوتیزم کننده ی خوب می تواند به خوبی از پس این ماجرا برآید.

هیپنوتیزم درمانی برای درمان چه بیماری هایی انجام می شود؟
سوال خوبیست؛ در اکثر مواقع، روانشناسان از این روش کمک میگیرند تا بتوانند مشکل فرد را ریشه یابی کنند و متوجه شوند که اصلا چه چیزی در ناخودآگاه شخص توانسته این مشکل را به وجود آورد.
چرا که در اکثر بیماری های ذهنی و روانی، بیمار هیچ درکی از عامل بیماری ندارد و نمی تواند آن را ریشه یابی کند. از این رو، بیماری های روانی مانند استرس، اضطراب، فوبیا، حل مشکلات هیجانی و عاطفی و ... و غیره، از مهم ترین اختلالاتی هستند که با کمک هیپنوتیزم درمانی برطرف می شوند.
اما یک موضوع بسیار جالب درباره هیپنوتیزم این است که این طرح درمان، گاهی اوقات برای درمان یک سری بیماری های جسمی نیز کاربرد دارد. مثلا برای مادرانی که در حال زایمان طبیعی هستند، این درمان می تواند تا حدودی کاهنده درد باشد. یا مثلا برای کاهش عوارض شیمی درمانی و سرطان، بهبود بیماری ‌های گوارشی، بیماری ‌های قلب و عروق، ترک اعتیاد، درمان چاقی و لاغری و غیره، هیپنوتیزم درمانی می تواند یک عامل کاهنده درد باشد که روند بهبود و درمان بیماری را تا حد قابل توجهی سرعت می بخشد.
گردآوری : بخش روانشناسی بیتوته