آریا بانو - بیگ بنگ / اگرچه تاکنون هزاران سیاره در راه شیری کشف شده، اما اکثر آن‌ها در محدودۀ چندین هزار سال نوری از زمین قرار دارند. با این حال، قطر کهکشان ما بیش از 100 هزار سال نوری است و این واقعیت بررسی توزیع کهکشانی سیارات را دچار مشکل می‌کند. اما اکنون، گروهی از محققان موفق شدند راهی برای غلبه بر این مشکل بیابند.
بر اساس پژوهشی که بتازگی منتشر شده، محققان به سرپرستی دانشگاه اوزاکا و ناسا موفق شدند با ترکیب رصدهای مختلف و مدل‌سازی تعیین کنند که احتمال تشکیل سیارات میزبان چگونه نسبت به فاصله‌ی آن‌ها از مرکز کهکشان تغییر می‌کند.
رصدها مبتنی بر پدیده‌ای به نام «میکرولنزینگ گرانشی» بودند که بر اساس آن اجرامی نظیر سیارات مانند لنز رفتار می‌کنند و نور ستارگان دوردست را خم کرده و تصویر آن‌ها را بزرگنمایی می‌کنند. با این روش می‌توان برای تشخیص سیارات سردی شبیه به “مشتری” و “نپتون” استفاده کرد که در سرتاسر راه شیری، از قرص کهکشانی گرفته تا برآمدگی کهکشانی(Galactic Bulge) یا ناحیه مرکزی کهکشان قرار دارند.
“دای‌سوکه سوزوکی”، نویسندۀ همکار در این مقاله عنوان کرد: «تکنیک میکرولنزینگ گرانشی امروزه تنها روشی است که از طریق آن می‌توان دربارۀ توزیع سیارات در راه شیری تحقیق کرد. اما تاکنون سیارات اندکی شناسایی شده‌اند چون اندازه‌گیری فاصله‌ی سیاراتی که بیش از 10 هزار سال نوری از خورشید فاصله دارند کار دشواری است.
برای حل این مشکل، دانشمندان به جای فاکتور توزیع، کمیتی را در نظر گرفتند که حرکت نسبی لنزها و فاصله‌ی منبع نوری در میکرولنزینگ سیاره‌ای را توصیف می‌کند. با مقایسۀ توزیع سیارات رصدشده در رویدادهای میکرولنزینگ و توزیع پیش‌بینی شده در مدل کهکشانی، پژوهشگران توانستند توزیع کهکشانی سیارات را حدس بزنند.
نتایج نشان می‌دهد که توزیع سیاره‌ای بستگی اندکی به فاصلۀ سیارات از مرکز کهکشان دارد. در عوض، سیارات سردی که در مدارهای دوردست حول ستارگان خود می‌گردند به نظر می‌رسد در سرتاسر راه شیری وجود دارند. یکی از این مکان‌ها برآمدگی کهکشانی است که نسبت به پیرامونش محیط کاملاً متفاوتی دارد و مدت زیادی بود که حضور سیارات در آن قطعی به نظر نمی‌رسید.
“نائوکی کوشیموتو”، سرپرست این پژوهش عنوان کرد: «ستارگان در ناحیه‌ی برآمدگی کهکشانی پیرترند و نسبت به ستارگان منظومه‌های پیرامون‌شان به یکدیگر نزدیکترند. این کشف که سیارات در هر دو محیط ستاره‌ای حضور دارند می‌تواند درک ما از چگونگی تشکیل سیارات و تاریخچه‌ی تشکیل آن‌ها در کهکشان راه شیری را بهبود بخشد.»
به نظر پژوهشگران، قدم بعدی باید شامل ادغام این نتایج با اندازه‌گیری‌های مبتنی بر اختلاف‌منظر میکرولنز یا درخشنگی لنزها باشد – دو کمیت مهم دیگر که با میکرولنزینگ سیاره‌ای مرتبط هستند. جزئیات بیشتر این پژوهش در Astrophysical Journal Letters منتشر شده است.