چاپ

آریا بانو - در میان بهترین اشعار حافظ شیرازی ، شعرهای زیبایی درباره موضوعات ناب مثل عشق و عرفان و خداشناسی می‌بینیم که تک بیت‌هایی با معنی مستقل نیز در آن‌ها دیده می‌شود. در این مطلب گلیچینی از تک بیتی حافظ را برای شما عزیزان گردآوری کرده‌ایم.
گلچین تک بیتی حافظ
تک بیتی عاشقانه از حافظ
شعرهای حافظ درباره عشق، از مشهورترین اشعار در باب این موضوع است که طرفداران زیادی در ایران و جهان دارد. با هم تعدادی از زیباترین تک بیتی‌های عاشقانه از حافظ را بخوانیم:
نگار من که به مکتب نرفت و خط ننوشت
به غمزه مسأله آموز صد مدرس شد
گر من از باغ تو یک میوه بچینم چه شود
پیش پایی به چراغ تو ببینم چه شود
عاشقی را که چنین باده شبگیر دهند
کافر عشق بود گر نشود باده پرست

آریا بانو

در هوایت بی قرارم روز و شب سر ز پایت بر ندارم روز و شب
من همان روز ز فرهاد طمع ببریدم
که عنان دل شیدا به کف شیرین داد
ای دل اندر بند زلفش از پریشانی منال
مرغ زیرک چون بدام افتد تحمل بایدش
مرا عهدیست با جانان که تا جان در بدن دارم
هواداران کویش را چو جان خویشتن دارم
حافظ صبور باش که در راه عاشقی
هر کس که جان نداد به جانان نمی‌رسد
حریم عشق را درگه بسی بالاتر از عقل است
کسی آن آستان بوسد که جان در آستین دارد
ستم از غمزه میاموز که در مذهب عشق
هر عمل اجری و هر کرده جزائی دارد
عاشقی مقدور هر عیاش نیست
غم کشیدن صنعت نقاش نیست
شهر خالی است ز عشاق مگر کز طرفی
دستی از غیب برون آید و کاری بکند
عشق دردانه‌ست و من غواص و دریا میکده
سر فرو بردم در آنجا تا کجا سر بر کنم
هرگز نمیرد آن که دلش زنده شد به عشق
ثبت است بر جریده عالم دوام ما
با مدعی مگوئید اسرار عشق و مستی
تا بی‌خبر بمیرد در درد خودپرستی

آریا بانو

چنین قفس نه سزای چو من خوش الحانیست روم به گلشن رضوان که مرغ آن چمنم
تک بیتی حافظ درباره فراق و دلتنگی
هرجا سخن از عشق باشد، فراق و دلتنگی هم معنا پیدا می‌کند. شاعر بزرگ ایران، حافظ نیز این غم را چشیده و چه زیبا درباره آن سروده است. با هم تعدادی از تک بیت‌های ناب وی را درباره فراق و دلتنگی بخوانیم:
اشک در چشمان من طوفان غم دارد به دل
خنده بر لب می‌زنم تا کس نداند راز دل
جام می و خون دل هر یک به کسی دادند
در دایره قسمت اوضاع چنین باشد
شراب تلخ می‌خواهم که مردافکن بود زورش
که تا یک دم بیاسایم ز دنیا و شر و شورش
صنما با غم عشق تو چه تدبیر کنم
تا به کی در غم تو ناله شبگیر کنم
از غم هجر مکن ناله و فریاد که دوش
زده‌ام فالی و فریادرسی می‌آید
شب صحبت غنیمت دان که بعد از روزگار ما
بسی گردش کند گردون بسی لیل و نهار آرد
من حاصل عمر خود ندارم جز غم
در عشق ز نیک و بد ندارم جز غم
رنج ما را که توان برد به یک گوشه چشم
شرط انصاف نباشد که مداوا نکنی
نی قصه‌ آن شمع چگل بتوان گفت
نی حال دل سوخته‌دل بتوان گفت
از جان طمع بریدن آسان بود ولیکن
از دوستان جانی مشکل توان بریدن

آریا بانو

نوبهار است در آن کوش که خوشدل باشی که بسی گل بدهد باز و تو در گل باشی
تک بیتی حافظ درباره دوست
دوست در شعرهای حافظ معانی مختلفی دارد. گاهی به عشق اشاره می‌کند، گاهی به خدا و گاهی هم به دوستان واقعی. در این جا برخی از تک بیت‌های حافظ که به صورت مستقیم به دوست واقعی اشاره دارد را برایتان آورده‌ایم. با هم بخوانیم:
اوقات خوش آن بود که با دوست بسر شد
باقی همه بی حاصلی و بی خبری بود
من از بیگانگان هرگز ننالم
که با من هرچه کرد آن آشنا کرد
ای صبا گر بگذری بر کوی مهرافشان دوست
یار ما را گو سلامی، دل همیشه یاد اوست
درخت دوستی بنشان که کام دل به بار آرد
نهال دشمنی برکن که رنج بی‌شمار آرد
در دلم بود که بی دوست نباشم هرگز
چه توان کرد که سعی من و دل باطل بود
دوست گو یار شو و هر دو جهان دشمن باش
بخت گو روی کن و روی زمین لشکر گیر
آن سفر کرده که صد قافله همره اوست
هر کجا هست خدایا به سلامت دارش

آریا بانو

تو بندگی چو گدایان به شرط مزد مکن که دوست خود روش بنده پروری داند
تک بیتی حافظ درباره خدا و مناجات
می‌گویند: حافظ به این دلیل حافظ لقب گرفته است که حافظ قرآن بوده است و این حالت معنوی نیز به وضوح در برخی شعرهایش دیده می‌شود. در زیر برخی از تک‌بیت‌های زیبای معنوی درباره خدا و دعا از این شاعر بزرگ را برایتان آورده‌ایم. با هم بخوانیم:
تو بندگی چون گدایان به شرط مزد مکن
که خواجه خود روش بنده پروری داند
حافظ وظیفه تو دعا گفتن است و بس
در بند آن مباش که نشیند یا شنید
دلا بسوز که سوز تو کارها بکند
دعای نیم شبی دفع صد بلا بکند
تک بیتی حافظ درباره انسانیت و نقد خود پسندی
حافظ از شاعرانی است که در زمینه معرفت و انسان شناسی نیز بسیار کار کرده است و در شعرش نیز به موضوعات انسانیت و نقد خودپسندی پرداخته است. در زیر به برخی از تک بیت‌های زیبا درباره این موضوع اشاره شده است:
بس تجربه کردیم در این دار مکافات
با درد کشان هر که در افتاد ور افتاد
همای گو مفکن سایه‌ شرف هرگز
در آن دیار که طوطی کم از زغن باشد
نیکنامی خواهی ای دل با بدان صحبت مدار
خودپسندی جان من برهان نادانی بود
بر این رواق زبر جد نوشته‌اند به زر
که جز نکویی اهل کرم نخواهد ماند
چون طهارت نبود کعبه و بتخانه یکی است
نبود خیر در آن خانه که عصمت نبود

آریا بانو

من اگر نیکم و گر بد تو برو خود را باش…
عیب می جمله بگفتی هنرش نیز بگوی
نفی حکمت مکن از بهر دل عامی چند
در هوا چند معلق زنی و جلوه کنی
ای کبوتر نگران باش که شاهین آمد
دلا دلالت خیرت کنم به راه نجات
مکن به فسق مباهات و زهد هم مفروش

آریا بانو

در بزرگی کی روا باشد که تشریفات را از فرشته بازگیری آنگهی بخشی به دیو
تک بیتی حافظ درباره خرد و بزرگی
حافظ تنها شاعر نبوده است، بلکه در قالب شعر، موعضه‌های بسیار زیبایی برای کسب خرد و بزرگی برای انسان‌ها دارد. در زیر به برخی از تک بیت‌های زیبا و پر محتوای او درباره این موضوع اشاره کرده‌ایم. با هم بخوانیم:
روز در کسب هنر کوش که می خوردن روز
دل چون آینه در زنگ ظلام اندازد
با خرابات نشینان ز کرامات ملاف
هر سخن جایی و هر نکته مقامی دارد
گوهر پاک بیاید که شود قابل فیض
ورنه هر سنگ و گلی لؤلؤ و مرجان نشود
ز مشکلات طریقت عنان متاب ای دل
که مرد راه نیندیشد از نشیب و فراز
مرا به کشتی باده در افکن ای ساقی
که گفته‌اند نکویی کن و در آب انداز
فلک به مردم نادان دهد زمام مراد
تو اهل دانش و فضلی همین گناهت بس
سخن آخر
در پایان امیدواریم از خواندن تک بیتی‌های زیبای حافظ نهایت لذت را برده باشید. برای ما در پایین همین صفحه بنویسید، از کدامیک از بیت‌های حافظ بیشتر خوشتان آمد؟ همچنین پیشنهاد می‌کنیم حتما مطلب « شعر شب یلدا از حافظ » که مخصوص جمع‌های خانوادگی است را نیز در انگیزه بخوانید.