چاپ

آریا بانو - ژئومورفولوژی از شاخه‌های جغرافیای طبیعی است و به شناسایی اشکال ناهمواری‌های زمین در جهت بهبود حیات انسان می‌پردازد. در واقع، ژئومورفولوژی علم مربوط به فرآیندهای طبیعی شکل گیری زمین است. اهمیت این دانش بیشتر از این جهت است که به وسیله آن می‌توان آینده زمین را پیش بینی کرد و یک راهکار درست و برنامه ریزی صحیح در برخود با آن طرح ریزی کرد. این دانش، نقش کاربردی زیادی در طرح‌های عمرانی، برنامه ریزی‌های ملی و منطقه‌ای، بررسی مخاطرات طبیعی، مکان گزینی سکونت گاه‌ها و …دارد. به همین خاطر، ژئومورفولوژی به عنوان دانشی مستقل در دانشگاه‌های جهان تدریس شود. در ادامه مطلب به بررسی جایگاه و بازارکار رشته ژئومورفولوژی در مقاطع مختلف می‌پردازیم.
تعریف رشته و توانایی‌های لازم برای تحصیل در این رشته
ژئومورفولوژی یک واژه‌ی یونانی است به معنی شناسایی شکل زمین (زمین :Geo، شکل شناسی، ریخت شناسی: Morphology). این رشته ارتباط بسیار نزدیکی با علم زمین شناسی دارد و درواقع تحت یافته‌های علم زمین شناسی است. این رشته از گرایش‌های جغرافیای طبیعی است.

انواع ژئومورفولوژی	ساختمانی	شناسایی طریقه شکلگیری پوسته زمینف از طریق ماهیت سنگها و طرز قرارگرفتن آنها و…
انواع ژئومورفولوژی	فرسایشی	مطالعه عوامل فرسایش زمین که بتعث ایجاذ ناهمواریها گشته است مانند آبهای جاری، یخچالهای طبیعی، باد و…. (به این نوع ژئومورفولوژی، ژئومورفولوژی دورهای هم گفته میشود)

وجود علاقه‌مندی به این رشته شرط لازم برای در تحصیل در آن است. کسانی که می‌خواهند در این رشته ادامه تحصیل دهند، باید در علومی مثل ریاضی، آمار و احتمالات و هندسه قوی بوده و درک خوبی از مسائل داشته باشند. سلامت چشم‌ها و دست وپا شرط ضروری برای تحصیل در این رشته است. و بهتر است فرد سلامت حس‌های شنوایی ، گفتاری و بویایی را هم دارا باشد.
گرایش‌های رشته ژئومورفولوژی
رشته موفولوژی یکی از گرایش‌های رشته جغرافیاست رشته جغرافیا از زیرمجموعه‌های رشته علوم انسانی است که در دو گرایش جغرافیا و جغرافیای سیاسی-نظامی در بیشتر دانشگاه‌های کشور تدریس می‌شود. و خود رشته جغرافیا هم به چند زیر گرایش تقسیم می‌شود.

جغرافیا عمومی	جغرافیای طبیعی	آب و هوا شناسی (اقلیم)
		ژئومورفولوژی
	جغرافیای انسانی	شهری
		روستایی
		جغرافیا و برنامه ریزی شهری
	کارتوکرافی
جغرافیای سیاسی-نظامی

این گرایش‌ها در دوره‌ی کارشناسی تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند، چون واحدهای تخصصی هرکدام از این گرایش‌ها کمتر از 10 واحد است. با توجه به کم بودن این تفاوت ها، بیشتر دانشگاه‌ها در دفترچه آزمون سراسری گرایش را ذکر نمی‌کنند و فقط شاخه‌های اصلی جغرافیا را که در دانشگاه تدریس می‌شود را ذکر می‌کنند. داوطلب هم نباید خیلی در دوره کارشناسی به گرایش توجه کند؛ چرا که در هیچ کدام از گرایش‌ها متخصص نمی‌شود و فقط اطلاعات کلی درباره آن را کسب خواهد کرد.

آریا بانو

بیشتر بخوانید: بازار کار رشته علوم سیاسی، هدف و گرایش های این رشته
گرایش‌های رشته ژئومورفولوژی در مقطع کارشناسی ارشد
در مقطع کارشناسی ارشد، ژئومورفولوژی به چند زیر شاخه تقسیم می‌شود:
برنامه ریزی محیطی هیدروژئومورفولوژی که دانشگاه‌های مختلف یک یا هر دو گرایش را دارند
گرایش‌های مقطع دکترا ژئومورفولوژی
مقطع دکترا ژئومورفولوژی در دو گرایش هیدروژئومورفولوژی و مورفولوژی برنامه ریزی محیطی در برخی از دانشگاه‌های ایران تدریس می‌شوند. دانشگاه‌های تبریز، تهران، خوارزمی تهران، دانشگاه زاهدان، شهید بهشتی و محقق اردبیلی دکترا این رشته را دارا هستند.
بازارکار رشته ژئومورفولوژی
فارغ‌التحصیل رشته ژئومورفولوژی باتوجه به سواد و مهارت‌های کسب کرده خود، می‌تواند در ارگان‌های دولتی و خصوصی مشغول به کار شود.
بازارکار ژئومورفولوژی در مقطع کارشناسی
یک دانش آموخته دوره کارشناسی ژئومورفولوژی توانایی فعالیت در بخش‌های زیر را دارد:
در جهاد کشاورزی موسسه تحقیقات آبخیزداری جهاد سازندگی : که لایه‌های سطحی زمین را برای کنتل فرسایش مطالعه می‌کنند سازمان زمین شناسی وزارت مسکن و شهرسازی بنیاد مسکن سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور سازمان محیط زیست تدریس در مدارس راهنمای توریسم

آریا بانو

بازارکار ژئومورفولوژی در مقطع کارشناسی ارشد
با مدرک کارشناسی ارشد، فارغ‌التحصیل رشته ژئومورفولوژی با توجه به تخصص و مهارت خود می‌تواند در جاهای مختلفی فعالیت کند. از جمله:
نقشه کشی : با ایجاد صفحات و راهنماهای سفر، مرمت نقشه‌های قدیمی و اسناد تاریخی رایزنی محیطی: به عنوان مشاور در امر مسائلی همچون مدیریت زباله، آلودگی آب و زمین و… کارمند محیط زیست فعالیت در شرکت‌های مدیریت زباله فعالیت در گروه‌های حفاظت از محیط زیست فعالیت در شرکت‌های ساخت و ساز برنامه ریز شهری تدریس در مدارس فعالیت در موسسات تحقیقات آبخیزداری فعالیت در جهاد سازندگی فعالیت در وزارت جهاد کشاورزی فعالیت در سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور فعالیت در سازمان زمین شناسی فعالیت در وزارت نفت فعالیت در سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح فعالیت در وزارت مسکن و شهرسازی بیشتر بخوانید: بازار کار رشته تاریخ + همه چیز درباره این رشته
با اینکه تقاضا برای جذب فارغ التحصیل همه گرایش‌های رشته جغرافیا در ارگان‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی بسیار کم است ولی اگر فرد علاقه و انگیزه داشته باشد، و مهارت‌های تخصصی رشته خود را کسب کند، می‌تواند وارد بازار کار شود.
بازارکار ژئومورفولوژی در مقطع دکتری
فارغ التحصیلان مقطع دکتری رشته ژئومورفولوژی علاوه بر موارد ذکر شده، می‌توانند به عنوان سیاستگذار و پژوهشگر در سازمان‌های یاد شده به فعالیت مشغول شوند یا به فعالیت علمی در قالب تدریس دانشگاه، موسسات آموزش عالی و … بپردازند.
لیست دروس ژئومورفولوژی در مقاطع مختلف
دروس مقطع کارشناسی ژئومورفولوژی

دروس تخصصی	· ژئومورفولوژی مناطق خشک ایران · ژئومورفولوژی اقلیمی · هیدرولوژی · ژئومورفولوژی پیشرفته ایران · ژئومورفولوژی شهری · تکنیک ترسیم نقشه های ژئومورفولوژی · مدیریت منابع آب ایران · ژئومورفولوژی ساحلی ایران · هیدرولوژی کاربردی · کاربر دسیستم اطلاعات جغرافیایی در(GIS) ژئومورفولوژی · فرسایش · ژئومورفولوژی کاربردی · کاربرد ژئومورفولوژی در برنامه ریزی محیطی · تغییرات محیطی و تکنیک های ارزیابی آن · کارهای میدانی و آزمایشگاهی در ژئومورفولوژی · پروژه
دروس اصلی	· جغرافیای جمعیت ایران · آب و هوای ایران · ژئومورفولوژی ایران · جغرافیای اقتصادی ایران · جغرافیای روستایی ایران · جغرافیای شهری ایران · جغرافیای سیاسی ایران
دروس پایه	· نقشه خوانی (تئوری) · مبانی زمین شناسی · فلسفه جغرافیا و سیر تکوین علم جغرافیا · ریاضیات مقدماتی · زمین در فضا · سیاست و فضا · مبانی محیط زیست · مبانی سنجش از دور · مبانی هیدرولوژی · آمار و احتمالات · مبانی جغرافیای جمعیت · مبانی ژئومورفولوژی · مبانی جغرافیای اقتصادی · مبانی آب و هواشناسی 1 · مبانی جغرافیای سیاسی · جغرافیای خاکها · مبانی جغرافیای فرهنگی · مبانی جغرافیای گردشگری · مبانی جغرافیای روستایی · نقشه برداری · فناوری اطلاعات (IT) · مبانی آب و هواشناسی 2 · روش تحقیق نظری · مبانی سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) · کارتوگرافی و تهیه نقشه های موضوعی · مبانی جغرافیای شهری · اصول و روش های برنامه ریزی منطقه ای · مخاطرات طبیعی · مخاطرات انسانی · اصول و روش های آمایش سرزمین
دروس اختیاری	· منابع آب ایران · متون جغرافیایی به انگلیسی · ژئومورفولوژی دینامیک

درکل دانشجوی رشته ژئومورفولوژی 139 واحد را برای فارغ‌التحصیلی باید پشت سر بگذارد که از این بین، 24 واحد دروس عمومی هستند. 60 واحد دروس پایه. 14 واحد دروس اصلی، 35 واحد دروس تخصصی و 6 واحد دروس اختیاری (اختیاری تخصصی).

آریا بانو

لیست دروس ژئومورفولوژی در مقطع کارشناسی ارشد
در زیر لیست دروس گرایش‌های هیدروژئومورفولوژی و مرفولوژی با گرایش برنامه برنامه ریزی محیطی آورده شده است.

هیدروژئومورفولوژی	زئومورفولوژی، برنامه ریزی محیطی
· اندیشه های نظری در جغرافیا و ژئومورفولوژی · روشها و تکنیکها در ژئومورفولوژی · آب شناسی سطوح زیر زمینی · هیدرومتئولوژی · آمار و مدلسازی در ژئومورفولوژی · کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در ژئومورفولوژی · تهیه و تفسیر نقشه های ژئومورفولوژی · کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در ژئومورفولوژی · آب شناسی سطوح ارضی · هیدروژئومورفولوژی ایران · اثرات زیست محیطی توسعه منابع آب · مدیریت منابع آب با تاکید بر ایران · آب شناسی کارست · پایان نامه	· اندیشه های نظری در جغرافیا و زئومورفولوژی · روشها و تکنیکها در ژئومورفولوژی · ژئومورفولوژی جریانی · تحلیل های رقومی و پردازش تصاویر ماهواره ای در ژئومورفولوژی · محیطهای کواترنری و ارزیابی زیست محیطی · واحدهای ژئومورفولوژی ایران با تاکید بر توانهای محیطی · آمار و مدلسازی در ژئومورفولوژی · کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در ژئومورفولوژی · تهیه و تفسیر نقشه های ژئومورفولوژی · ژئومورفولوژی کارست · مخاطرات زمینی و مدیریت محیط · اثرات زیست محیطی توسعه منابع آب · خاک و منابع ارضی · پایان نامه
مجموعا 32 واحد	مجموعا 32 واحد

بیشتر بخوانید: آشنایی با رشته علوم تربیتی و بازار کار علوم تربیتی
دروس مقطع دکترا ژئومورفولوژی گرایش برنامه ریزی محیطی
ژئومورفولوژی و ارزیابی محوطه‌های توریستی روش شناسی در قلمرو ژئومورفولوژی ژئومرفولوژی و مدیریت مناطق خشک و بیابانی ژئومورفولوژی کواترنر ایران ژئومورفولوژی شهری با تاکید برایران مدل‌های فرسایش و مدیریت آن رساله

آریا بانو

جمع بندی
هما‌ن‌طور که گفته شد، ژئومورفولوژی یکی از زیرشاخه‌های علوم انسانی است و از گرایش‌های جغرافیا محسوب می‌شود. این رشته در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در بیشتر دانشگاه‌های ایران تدریس می‌شود؛ اما هنوز جایگاه واقعی خود را نیافته است و با وجود کاربردی بودن ماهیت آن، بازارکار آنچنانی ندارد. البته کسانی که با هدف و انگیزه وارد رشته می‌شوند و برنامه خاصی پیش رو دارند، به طور قطع شغل مناسب خود را خواهند یافت. امید است با توسعه و پیشرفت کشور این رشته هم جایگاه متناسب خود را بیابد و فارغ‌التحصیلان این رشته بتوانند در جایگاه شغلی متناسب با تحصیلات خود مشغول شوند. در پایان پیشنهاد می‌کنیم، مطالب مربوط به معرفی رشته‌های روانشناسی و مدیریت مالی را در سایت انگیزه مطالعه کنید.