آریا بانو - اطلاعات / ـ خواهرت را اذیت نکن. اگر به همین کار ادامه بدهی باید بروی توی اتاقت بمانی.
ـ تو نمی‌توانی به من بگویی چه بکنم و چه نکنم؟
ـ بی ادب! من مادررپدرت هستم. برو به اتاقت!
این موقعیت‌ها برایتان آشناست؟ شما هم فکر می‌کنید فرزندتان حاضر جواب است؟ حاضر جوابی
پدر و
مادر را به شدت خشمگین می‌کند و باعث واکنش‌های شدیدآنها می‌شود چون آن را نشانه بی‌احترامی به خود می‌دانند و هر کاری می‌کنند تا آن را متوقف کنند.
والدین محرک‌های خودشان را دارند و حاضر جوابی یا توهین می‌تواند بسیار شوکه کننده و آسیب زننده به نظر برسد. این باعث خشم والدین می‌شود اما چیزی که آنها نمی‌دانند این است که رفتار تند کودک و حاضر جوابی او هرگز به معنای واقعی و با هدف توهین و بی‌احترامی اتفاق نمی‌افتد؛ کودکی که می‌گوید از مادرش متنفر است واقعا از او متنفر نیست اما او عصبانی است و خشم‌اش را به شکل نادرستی نشان نمی‌دهد.
واکنش نشان دادن به حاضر جوابی طبیعی است. اکثر والدین اما در برابر حاضر جوابی یا فریاد می‌زنند و یا غرولند می‌کنند و از ابزارهایی برای ترساندن و ارعاب استفاده می‌کنند. برخی از والدین احساس یک قربانی را دارند و سعی می‌کنند خود را بی گناه نشان بدهند. برخی هم آن را انکار می‌کنند و عده‌ای هم واکنشی دقیقا مشابه رفتار کودک نشان می‌دهند. گاهی هم از کودک خواسته می‌شود تا الگوی رفتاریش را شبیه یکی از بچه‌های مودب دوروبرش کند. واکنش‌های غیر موثر و اشتباه زیادی وجود دارد که والدین از آن به‌عنوان یک روش مناسب در برابر هر نوع بد رفتاری از جمله حاضر جوابی استفاده می‌کنند. به همین دلیل ضروری است که واکنش‌های موثر را در برابر بدرفتاری‌ها بشناسیم.
نادیده گرفتن خوب یا بد؟
ـ شما می‌توانید حاضر جوابی فرزندتان را نادیده بگیرید اما در عین حال برخواسته خودتان پافشاری کنید. اگر او جواب بدی به شما داد و در عین حال به اتاقش رفت و از اذیت کردن خواهرش دست برداشت در واقع شما به هدف خود رسیده‌اید و نیازی نیست که این گفت و شنود بد ادامه پیدا کند. نادیده گرفتن کلماتی که او موقع خشم بیان می‌کند باید به حساب خشم گذاشته شوند و نباید خیلی جدی به حساب بیایند. تا زمانی که او دیگران را تهدید نکرده است، خطری به وجود نیاورده و حرف دیگران را پذیراست می‌توانید از حاضر جوابی
چشم پوشی کنید.
ـ شما نباید آن دسته از رفتارهای بد از جمله حاضرجوابی‌هایی که به دیگران آسیب می‌زند و شامل تهدید دیگران است را نادیده بگیرید. شما و دیگران نباید احساس تهدید و
خشونت در برابر حاضر جوابی او داشته باشید. به عنوان یک والد باید نسبت به این رفتار حساس باشید. اگر چه وسط جروبحث و عصبانیت این کار عملا بی فایده است اما در موقعیتی که همه چیز آرام پیش می‌رود وظیفه شماست که به این مساله بپردازید و
حساسیت نشان بدهید.
پرداختن به حاضر جوابی
واکنش متقابل نشان دادن به حاضر جوابی کودک راه درست برخورد با آن نیست. چیزی که برای اصلاح رفتار اثر بخش است پرداختن به این نحوه رفتار است. اگر بتوانید این کار را بکنید در اصلاح رفتار او برای یک زندگی بهتر موفق‌تر خواهید بود.
وقتی در موقعیت آرام‌تری قرار گرفتید با کودک درباره اینکه چرا طرز رفتارش را
دوست نداشته‌اید حرف بزنید:
ـ اگر او خواسته شما را با وجود واکنش بد و حاضر جوابی انجام داده است از او بخاطر انجام کار تشکر کنید. اما از این فرصت برای آموزش رفتار مثبت استفاده کنید. قرار نیست یک مکالمه طولانی و جدی داشته باشید فقط کافی است به این مساله بپردازید و یادش بدهید که گاهی واکنش‌های نادرست در موقعیت خشم طبیعی هستند اما این واکنش‌ها و رفتارهای تند نباید تبدیل به عادت رفتاری شوند چون راه‌های مسالمت‌آمیز بهتری وجود دارد.
ـ اگر حاضر جوابی او با تندی و بد رفتاری‌هایش شدید هستند شما باید وقت بیشتری صرف کنید تا این رفتارها را اصلاح کنید. او باید بداند که چنین رفتارهایی عواقب ناخوشایندی دارند و قابل تحمل نیستند. برای شروع لازم است بفهمید دلایل خشم او چه هستند. از او بخواهید که دلایل ناراحتی‌اش را بنویسد یا اگر خیلی کوچک است آنها را نقاشی کند.
اگر لازم است در برابر بد رفتاری جدی او واکنش نشان بدهید این کار باید با رویکردی مثبت و موثر انجام شود. واکنش شما باید مبتنی بر ایجاد یک رابطه خوب با
فرزند باشد نه یک واکنش عاطفی که معمولا در موقعیت‌های غیر منتظره نشان می‌دهید. اگر بتوانید واکنش‌های مناسب و موثر نشان بدهید رویکرد شما موثر و مثبت خواهد بود. مثلا در برابر کودکی که بیش از حد حاضر جوابی می‌کند و در عین حال خواسته‌هایتان را برآورده نمی‌کند می‌توانید اینگونه عمل کنید:
ایجاد محدودیت:
«من نمی‌توانم جوابت را مثل خودت بدهم. چون این کار در شأن من نیست. با این حال این کارت باعث می‌شود امروز عصر از تماشای برنامه مورد علاقه‌ات محروم شوی. اگر به کارت ادامه بدهی مجبور می‌شوم تبلت ات را برای چند شب بگیرم.» در این نوع واکنش شما بدون اینکه از کوره در بروید حرف و واکنش خودتان را نشان داده‌اید. معمولا
کودکان در برابر چنین جوابی به حاضر جوابی‌های بیشتر ادامه نمی‌دهند.
حل کردن مشکل:
«من می‌دانم که خیلی عصبانی هستی و دلت می‌خواهد تلویزیون تماشا کنی و بعدا به
حمام بروی. خب من به تو این فرصت را می‌دهم که بعد از تماشای برنامه به
حمام بروی. اما این به معنای آن نیست که رفتار تو درست بوده است. دفعه بعد به جای حاضر جوابی دلیل ناراحتی‌ات را بگو تا مشکل را حل کنیم». همه چیز خیلی بهتر پیش می‌رود اگر بتوانید مشکل و مساله موجود را بشناسید و با درک شرایط فرزندتان واکنش نشان بدهید. مساله فقط این نیست که فرزندتان حاضر جواب نباشد شما هم باید به همان اندازه موقعیتی که فرزندتان در آن قرار دارد و احساساتش را بشناسید.
توجه به رفتار خوب
«تو باید یاد بگیری در زمان عصبانیت خودت را کنترل کنی. معلم به ما گفته که تو در مدرسه خیلی خوش رفتار هستی. ما خوشحال می‌شویم همین رفتار را در خانه هم داشته باشی.» شما از کودک انتقاد کرده‌اید اما از او به خاطر عملکرد خوب‌اش قدردانی کرده‌اید. این روش موثرتر از زمانی است که شما فقط به بدی‌های او می‌پردازید و هیچ اشاره‌ای به خوبی‌ها نمی‌کنید.
اکنون باید متوجه این نکته شده باشید که بسیاری از رفتارهای نامناسب و نادرست
کودکان بخاطر انحراف رفتاری کودک نیست. بسیاری از بد رفتاری‌ها بخاطر شناخت محدود
کودکان از نحوه رفتار درست است. هر چیزی که به کودک یاد بدهید او پذیرای آن خواهد بود. برای اصلاح یک رفتار ابتدا دلیل آن را بفهمید، بدون واکنش‌های تند احساسی و با تامل بیشتری به اصلاح رفتار کودک توجه کنید.