آریا بانو - خراسان / رئیس پلیس
مواد مخدر به خراسان می گوید که ناجا می تواند ظرف 20 تا 30 روز کل معتادان متجاهر را جمع آوری کند. اما این که چرا این کار انجام نمی شود دلایلی داردکه سردار کریمی درباره آن توضیح می دهد
در آخرین ثانیه‌ها،
دوربین موبایلش را روی تابلویی می‌گیرد که روی آن نوشته شده «کوچه شهید مسعود نشاطی»؛ تابلویی که چند سانتی‌متر بالاتر از آن هم تصویری از همان شهید نقش بسته، با چشمانی زیبا و چهره‌ای نشاط‌بخش. ای کاش این
فیلم فقط همین چند ثانیه پایانی را داشت و همه ثانیه‌های قبلی آن توهم و خیال بود ... .
چند روزی از انتشارش می‌گذرد؛ همان
فیلم کوچه نشاط در محله شوش
تهران را می‌گویم؛ و همان ثانیه‌های تلخ. از زن و مرد گرفته تا پیر و جوان، دور تا دور کوچه نشسته‌اند و سرگرم‌اند به دودکردن زندگی‌شان. مردم محله حق دارند که بپرسند «پس پلیس کجاست و چرا این معتادان را از کوچه‌ها و خیابان‌ها جمع نمی‌کند؟»
مردم حق دارند اما ناجا تنهاست
با رئیس پلیس مبارزه با موادمخدر ناجا گفت‌وگو می‌کنم و سردار «مجید کریمی» صحبت‌هایش با خراسان را این‌طور شروع می‌کند: «با پخش کلیپ‌هایی مثل کلیپ کوچه نشاط، همه مردم می‌گویند پس پلیس چه کار می‌کند؟ مردم حق دارند و مطالبه‌شان بجاست اما باور کنید ناجا واقعا در مبارزه با موادمخدر تنهاست، البته دستگاه قضایی با ما همکاری‌هایی می‌کند اما سایر دستگاه‌ها به وظایفشان عمل نمی‌کنند».
سردار کریمی قاطع و صریح وعده‌ای می‌دهد که شاید باورنکردنی باشد اما به گفته او پلیس توان انجامش را دارد. او می‌گوید: «طبق قانون، وظیفه جمع‌آوری معتادان متجاهر با پلیس است و باید آن‌ها را به کمپ‌های ترک
اعتیاد تحویل بدهد، ما هم این مسئولیت قانونی را کاملا پذیرفته‌ایم و اجرا می‌کنیم. من در همین گفت‌وگو با شما به‌صراحت اعلام می‌کنم که اگر ظرفیت نگهداری و درمان معتادان متجاهر وجود داشته باشد ما می‌توانیم حداکثر ظرف 20 تا 30 روز همه آن‌ها را در کل کشور جمع‌آوری کنیم، اما...».
پلیس هم از کمپ‌ها ناراضی است
حالا نوبت به گلایه‌های رئیس پلیس می‌رسد: «ما بارها این معتادان را جمع‌آوری کرده و تحویل کمپ‌ها داده‌ایم اما از زمان تحویل، ارتباط ما با این موضوع کلا قطع می‌شود. از این‌جا به بعد باید دستگاه‌های متولی بگویند که نگهداری و درمان این معتادان چه فرایندی دارد و آیا اصلا برنامه‌هایشان موفقیت‌آمیز است؟ آیا معتادان بعد از ترک اعتیاد، شغلی یاد می‌گیرند که خرج خانواده‌شان را بدهند؟ چرا باید این معتادان به سختی جمع‌آوری شوند، دولت و ستاد مبارزه با موادمخدر هم پول هنگفتی را برای نگهداری و ترک‌کردن آن‌ها به کمپ‌ها بدهند اما بعد از بیرون آمدن از کمپ دوباره به محله‌های آلوده برگردند؟»
بالاخره
اعتیاد جرم است یا بیماری؟
سردار کریمی درباره یک اختلاف‌نظر قدیمی هم نظری دارد و می‌گوید: اگر می‌گویند
معتاد مجرم است، ما اطاعت امر می‌کنیم؛ دستگاه قضایی حکم بدهد تا ما همه را جمع‌آوری کنیم و تحویل زندان‌ها بدهیم. اگر هم می‌گویند
معتاد بیمار است پس ظرفیت نگهداری آن‌ها را ایجاد کنند».
آمار معتادان بالاخره چند نفر است؟
آخرین سوالم از سردار کریمی، درباره آمار معتادان است؛ آماری که رئیس ستاد مبارزه با
مواد مخدر آن را 2.8 میلیون نفر اعلام کرده و گفته است که حدود 60 تا 100 هزار نفر آن‌ها معتادان متجاهرند. با این حال کارشناسان آسیب‌های اجتماعی آمار معتادان را خیلی بیشتر از این تخمین می‌زنند. سردار کریمی می‌گوید: مرجع اعلام آمار معتادان، ستاد مبارزه با
مواد مخدر ریاست‌جمهوری است وآخرین آمار اعلامی به ما از ستاد هم همان 2 میلیون و 802 هزار
معتاد است.
چرا کمپ‌ها موفق نیستند؟
اما این سوال را که چرا کمپ‌های ترک
اعتیاد نتوانسته‌اند کارآمد باشند، باید از کسی پرسید که در وسط ماجرا باشد. «کامران توسلی» یک مددکار اجتماعی است با سابقه طولانی
مدیریت این کمپ‌ها. او صحبت‌هایش را با اشاره به برخی اتفاقات تلخی که در کمپ‌ها رخ می‌دهد آغاز می‌کند؛ درگیری‌های شدید، آتش‌سوزی‌ها، فرارهای گروهی و حتی مرگ... .
مدیریت واحد نداریم
توسلی درباره دلایل ضعف کمپ‌ها می‌گوید: یکی از مشکلات کمپ‌ها این است که هم بهزیستی، هم دادگاه و هم ستاد مبارزه با موادمخدر درباره آن‌ها تصمیم‌گیرنده هستند و این موضوع کار را سخت کرده‌است، به همین دلیل تقاضا داریم کمپ‌ها یک متولی مشخص و
مدیریت واحد داشته باشد تا بدانیم تکلیف‌مان چیست.
پس از ترک نه شغل، نه حمایت
او ادامه می‌دهد: مشکل مهم‌تر این است که کمپ‌های ما مدل درمانی و حمایتی مشخصی ندارند. معتادان بعد از سم‌زدایی کاملا رها می‌شوند. نه از آموزش شغل و مهارت زندگی خبری هست نه برنامه‌ای برای حمایت از خانواده‌های آن‌ها. پس عجیب نیست دوباره به سمت
اعتیاد بروند. نیازهای درمان روحی آن‌ها هم نادیده گرفته می‌شود و مصداقش این‌که مددکاران کمپ‌ها اکثرشان فارغ‌التحصیلان جوانی هستند که تجربه کافی برای مواجهه با 300
معتاد حاضر در کمپ را ندارند.
راه حل وجود دارد
توسلی راه‌حل‌هایی را هم برای کاهش مشکلات درمان و بازپروری معتادان پیشنهاد می‌کند:
*باید معتادان در کمپ‌ها از نظر سن، نوع مصرف، شرایط خانوادگی و وضعیت روحی دسته‌بندی شوند و برنامه درمانی و حمایتی آن‌ها متفاوت باشد.
*بعد از پایان دوره سه‌ماهه درمان، حتما باید افرادی که دارای
خانواده و شغل هستند به آغوش
خانواده برگردند اما لازم است با حکم قضایی، تست اجباری هفتگی یا ماهانه داشته باشند تا در صورت رجوع به اعتیاد، دوباره روانه کمپ شوند.
*عده‌ای از معتادان متجاهر کارتن‌خواب هستند و احتمال بازگشت‌شان به
اعتیاد خیلی بیشتر است و نباید رها شوند. باید حرفه‌ای به آن‌ها آموخت و با راه‌اندازی کارگاه‌های کوچک برایشان شغل ایجاد کرد.
آن‌ها می‌توانند با حقوق‌های کمتر از حقوق متعارف، نیروی کاری مفیدی برای تولیدکنندگان باشند. ضمن آن‌که حمایت‌های دولتی مثل بخشودگی بیمه کارفرمایان آن‌ها هم مشوق خوبی خواهد بود.
*درمان نگهدارنده برخی از این معتادان با متادون، اقدام مهمی است که نباید از آن غفلت کرد. آن‌ها می‌توانند به جای حضور در محله‌های آلوده، داروی نگهدارنده را دریافت و در جامعه زندگی کنند.
تغییرات مدیریتی در
بهزیستی تلاش ما این بود که نظرات سازمان
بهزیستی به عنوان یکی از دستگاه‌های موثر در فعالیت کمپ‌ها را هم دریافت کنیم اما متوجه تغییرات جدید و خداحافظی «فرید براتی‌سده» مدیرکل پیشگیری و درمان
اعتیاد با این سازمان شدیم. پیگیری ما از روابط عمومی سازمان
بهزیستی برای هماهنگی مصاحبه با دکتر «محسن روشن‌پژوه» متولی جدید این حوزه نیز تا
ساعت 20 دیروز بی‌نتیجه ماند.