آریا بانو - حامی هنر زندگی / جر و بحث با کودک یکی از بزرگترین اشتباهات تربیتی والدین است. این روزها مسئله تربیت فرزندان موفق و رفتار صحیح با کودک از موضوعات اساسی است. گاهی فرزندتان رفتارهای ناسازگاری نشان می دهد و شما نمی دانید در این وضعیت چگونه رفتار کنید. برخی والدین وارد بازی جر و بحث با کودک می شوند تا او را کنترل کنند. اما این رفتارها ارتباط شما با کودک را بدتر خواهد کرد. در این مقاله به موضوع جر و بحث با کودک و راه کارهای جایگزین آن پرداخته شده است. 
چرا با کودک جر و بحث می کنید؟
برخی کودکان از طریق بگو مگو، والدین شان را کنترل می کنند. آن ها مدت ها درباره موضوعی بهانه گیری می کنند و آن قدر برای خواسته هایشان با شما جر و بحث می کنند تا تسلیم شوید. این یکی از ترفندهای کودکان برای تسلط بر والدین است. سعی کنید در این موقع با آوردن دلایل منطقی کودک را قانع نکنید. زیرا کودک اصلا دنبال استدلال نیست بلکه می خواهد شما را وارد بازی جر و بحث کند و از این طریق جلب توجه کند.
گاهی والدین برای القای خواسته های خودشان به کودک، مخصوصا زمانی که او حرف گوش نمی کند با او جر و بحث می کنند. آن ها هم چنین ممکن است از جر و بحث به عنوان ابزاری برای نه گفتن استفاده کنند. این گونه رفتارها آسیب زیادی بر تربیت کودک وارد می کند. بنابراین اگر آستانه تحمل تان پایین است و احساس خستگی می کنید، حداقل کار این است که فعلا بی توجهی کنید.
این را بدانید که نشان دادن اشتباهات کودک، اثبات خطای آنان و اجبار به معذرت خواهی دلیلی نمی شود تا ما وارد جنگ و دعوا با کودک شویم. حتما راه های بهتری هم وجود دارد. در این زمینه مشاوره کودک روش های تربیتی مخصوص کودک و رفتار مناسب با او را به شما آموزش می دهد.
دلایل جروبحث کودکان
اشتباهاتی که والدین در خصوص فرزندان انجام می دهند و منجر به مشاجره و بحث می شود، شامل موارد زیر هستند:
1-نشان دادن رفتار نادرست به کودک
برخی والدین با هدف اصلاح رفتارهای فرزندشان جنگ و دعوا راه می اندازند. اگر کودک شما رفتار زشتی انجام می دهد علت آن را پیدا کنید و از او با آرامش توضیح بخواهید. رفتارهای ناسازگار کودکان که مورد پسند نیست، ممکن است پشتش دلایل زیادی داشته باشد. گاهی این رفتارها به ترس و اضطراب یا مشکلات جسمانی آنان برمی گردد. مثلا ممکن است دلیل این که کودک شما از رفتن به رختخواب خودداری می کند ترس از تاریکی او باشد. بنابراین هر چه قدر در این مواقع با او دعوا و جر و بحث کنید که " برو تو اتاقت بخواب" فایده ای ندارد. ابتدا بهتر است با کمک از مشاور کودک ترس و اضطراب او برطرف شود.
2-رفتار نامناسب هنگام صحبت با فرزند
برخی اوقات وقتی می خواهید با کودک تان صحبت کنید ممکن است غیر عامدانه از راه دور با او حرف بزنید. در این مواقع کودک غالبا به حرف شما گوش نمی دهد و کار خودش را انجام می دهد. بهتر است فاصله خود را از او کم کنید. علاوه بر این یکی از اشتباهات دیگر والدین ایستاده حرف زدن با کودک است. کودک در چنین حالتی حس می کند که مکالمه یک طرفه است و شما حرف زور می زنید. بنابراین لجبازی بیشتری نشان می دهد، شما در این لحظه باید راه های برخورد با کودکان لجباز را آموخته باشید. سعی کنید هنگام صحبت با کودک مستقیما به چشمان او نگاه کنید و هم قدش شوید. اگر خواسته ای را مطرح می کنید از او بخواهید آن را تکرار کند.
3-برچسب زدن به کودک
والدین ممکن است از سرعصبانیت شخصیت کودک خود را زیر سوال ببرند و حرف هایی به او بزنند که آسیب جدی به روح و سلامت روان وی وارد کند. مثلا گفتن" تو یک بچه احمقی" یا " تو دختر بددهن و گستاخی، هیچ کس دوستت نداره" و... باعث می شود کودک بپذیرد که او همچین صفتی دارد و در او نهادینه شده است. طبیعی است که به تدریج رفتارهای پرخاشگرانه و لجبازی بیش تری بروز می دهد تا جایی که از دستش سرسام می گیرید و مجبور می شوید دعوا راه بیاندازید.حواستان باشد که در هر موردی رفتار کودک را گوشرد کنید نه این که شخصیت او را زیر سوال ببرید.

4-مقایسه های نابجا
اگر از آن دسته والدینی هستید که مدام رفتارهای کودک خود را با سایر بچه ها مقایسه می کنید، بدانید که سرانجامی جز دعوا و مشجره ندارد. هر چند پدر و مادر با هدف بهبود رفتار کودک او را مقایسه می کنند اما این کار عزت نفس و اعتماد به نفس کودک را کاهش می دهد. کودک احساس خود کم بینی و حقارت می کند و از والدینش متنفر می شود زیرا فکر می کند که آن ها بقیه بچه ها را به او ترجیح می دهند. گفتن جملاتی مانند" از دختر همسایه یاد بگیر چقدر باهوشه، خوب درس می خونه اما تو اصلا درس خون نیستی" ضربه شدیدی به روان کودک می زند و حسادت او را تشدید می کند. در نهایت این مقایسه های نابجا زمینه بحث و مشاجره زیاد شما با کودک را افزایش می دهد.
5-تنبیه های نامناسب
تنبیه بدنی یکی از انواع تنبیه های نامناسب است که نزد روانشناسان منسوخ شده است. علاوه بر این این نوع تنبیه هیچ گونه تغییری در جهت اصلاح رفتار ایجاد نمی کند. تنبیه فقط کودک را از شما می ترساند و باعث می شود تا زمانی به حرفتان گوش دهد که زور بالای سرش باشد اما به محض این که منبع قدرت کنار رفت، دوباره همان رفتار را انجام دهد. کودکانی که مدام تنبیه فیزیکی می شوند احساس بی ارزشی و در نهایت رفتار پرخاش جویانه نشان می دهند. این کودکان همین رفتار را یاد می گیرند و با بقیه انجام می دهند. تنبیه بدنی به رابطه عاطفی شما با کودک صدمه وارد می کند و وقتی بزرگتر می شود منجر به کینه و خشم نسبت به شما می گردد.
6-زیر قول خود زدن
والدینی که برای اصلاح رفتار کودک به او وعده و وعید می دهند و بعد آن را انجام نمی دهند، احساس خشم از پدر و مادر و نفرت در کودک ایجاد می کنند. اگر توان انجام کاری را ندارید و نمی توانید خواسته کودک را برآورده کنید، به او قولی ندهید. این کار فرزند شما را هم بی اعتماد می کند و او دیگر برای حرف هایتان ارزش و حرمتی قائل نمی شود. این رفتار تا بزرگسالی برای کودک می ماند و هر زمان شما امید چیزی را به او بدهید دیگر توجه نشان نمی دهد.
7-تمسخر و طعنه زدن به کودک
هیچ چیز به اندازه تمسخر رفتارهای کودک جنگ و دعوا راه نمی اندازد. والدینی که رفتارهای اشتباه کودک خود را مسخره می کنند و به او نیش و کنایه می زندد، نه تنها کودک متوجه مشکلش نمی شود بلکه آتش خشم در او برافروخته می شود. بنابراین به جای آن رفتار مناسب را به کودک نشان دهید تا وارد جر و بحث با او نشوید. 
راه کارهای موثر برای جلوگیری از جر و بحث با کودک
جر و بحث و دعوا با کودک قبل از هر چیزی به نحوه فرزندپروری و رابطه با کودک برمی گردد. با اتخاذ روش های درست رفتار با کودک می توانید از هر گونه مشاجره با کودک پیشگیری کنید. برخی روش های درست تربیتی موارد زیر را در برمیگیرد:
1-استفاده از لحظات با هم بودن
اعتماد به نفس کودک شما تحت تاثیر کیفیت اوقاتی است که شما با او صرف می کنید. نه مقدار زیادی این زمان. در زندگی های بسیار شلوغ این زمانه اکثر افراد در فکر کارهای بعدی عقب افتاده و مشغله های روزمره هستند. در حالی که با فرزندشان صحبت می کنند صد درصد حواسشان متوجه او نیست. خیلی ها وانمود می کنند که گوش می دهند. اما اکثر اوقات هم تلاش فرزندان را که سعی می کنند با والدین ارتباط برقرار کنند، نادیده گرفته می‌شود. اگر اوقات مفیدی را هر روزه به کودک اختصاص ندهید کم کم ناهنجاری‌های رفتاری در او بروز خواهد کرد. از نظر کودک اگر به او عکس العمل حتی منفی نشان دهید. بهتر از آن است که به او بی توجهی کنید.
مهم است که به درستی احساسات کودک خود را درک کنید و این گونه مسئله را نبینید. آیا احساسات او درست هستند یا غلط. وقتی کودک می گوید مامان تو هیچ وقت به من توجه نداری. فقط احساسش را بیان کرده است. در این مواقع بهتر است به احساسش ارزش دهید. بگویید بله احساس می کنم خیلی وقت است که با هم بازی نکرده ایم. این را بدانید که عمل بهتر از حرف است. آمار نشان می‌دهد که ما هر روز صدها درخواست از فرزندمان می کنیم عجیبی است که آن‌ها گوششان از حرفها پر است. پس به جای آنکه مرتب اظهار گله‌مندی کنید از خود بپرسید الان چه رفتار موثری می توانم داشته باشم.
2-کمک به کودک برای داشتن احساس توانمندی
اگر این راه را شما نشان ندهید خودشان راه های نامناسبی برای کسب احساس قدرت پیدا می‌کنند. راه های مناسب عبارتند از: از آنها مشورت بخواهید، به آنها اجازه انتخاب دهید، بگذارید در محاسبه حساب و کتاب‌های مخارج کمکتان کند، بعضی وقتا پخت و پز یا خرید را به عهده آنها بگذارید. یک کودک دو ساله می تواند در شستن ظروف کوچک یا سبزیجات کمک کند یا کفشها را جابجا کند. اغلب خودتان همه کارها را انجام می دهید چون برای تان بی دردسر تر است ولی نتیجه اش آن است که آنها احساس ارزشمندی را درک نمیکنند.
بگذارید تا نتایج طبیعی کارها را تجربه کند. از خود بپرسید اگر من در این مورد دخالت نمی کردم چه میشد؟ وقتی در هر مسئله ای حتی مواردی که نیازی به شما نیست دخالت می کنید. کودک را از تجربه کسب کردن و دیدن نتایج طبیعی اعمالش محروم می کنید. وقتی می گذارید نتایج کارها به تجربه کودک بیفزاید، دیگر با نقد و نصیحت زیاد روابط تان را با او خراب نمی کنید. مثلاً اگر فرزندتان ناهارش را فراموش می‌کند شما آن را یادآوری نمی کنید. تا خودش راه درست را پیدا کند و اهمیت به خاطر سپردن آن را درک کند.
3-جر و بحث با کودک |آشنا کردن کودک با قانون خانه
بسیاری از مواقع رسیدن به نتایج امور آنقدر طولانی است که نمی توان آنها را به سادگی تجربه کرد. در این گونه موارد دریافت عواقب منفی راهکاری مناسب است. در چنین حالتی نتیجه که کودک از کار خود می بیند باید با نوع عملکرد و مرتبط باشد. مثلاً اگر او فراموش کرد کتاب داستان اش را از منزل دوستانش بیاورد و شما یک هفته به او کم محلی می کنید. این موضوع فقط باعث رنجش خاطر است و به جای ماندن یک خاطره تلخ برای او میشود. اما اگر کتابش را برگردانید و به او بدهید و فقط به اندازه قیمت کتاب، ماهانه هفتگی او را کم کنید. با قانونمندی خانه آشنا می‌شود. بدون آنکه کدورتی پیش آید است.
ممکن است فرزندتان شما را در یک موقعیت خاص مثلاً با اظهار خشم یا حرفهای غیر دوستانه بیازماید. در این حالت بهتر است اتاق را ترک کنید یا به او بگویید اگر تکرار کند شما به اتاق دیگری می روید. البته با حالت عصبانیت و خشم خارج از کنترل محل را ترک نکنید.
4-جدا کردن رفتارها از شخصیت کودک
هرگز به کودک نگویید که تو بدی. زیرا اعتماد به نفسش را خراب میکند به او بفهمانید که شما از خود او بدتان می آید بلکه خیلی هم دوستش دارید فقط از آن رفتار نا خرسند هستید" تو بد نیستی بلکه آن رفتار بد است". برای این که کودک اعتماد به نفس داشته باشد باید بداند که بدون هیچ قید و شرطی دوستش دارید. بدون توجه به این که چه می کند به هر حال دوستش دارید. او را مدام به دریغ کردن عشقتان و اظهار اینکه دوستت ندارم تهدید نکنید.
هرگاه نسبت به عملکرد خود تردید داشتید از خود بپرسید آیا قانونمندی و قیود من به افزایش اعتماد به نفس کودکان کمک می کند؟ هم زمان مهربان و محکم باشید. مثلا به او بگویید تا یک ربع دیگر تو را سوار اتومبیل می کنم و به مدرسه می برم. لباس را میتوانید تا آن موقع بپوشی. شما در عین حال که سر وقت به حرف تان عمل می کنید از اینکه احتمالاً لباسش را نپوشیده عصبانی نشوید. چون این کار را در اتومبیل هم می تواند انجام دهد. همیشه ببینید که درخواست تان از کودک از روی عشق است یا خشم؟5-جر و بحث با کودک | مهم بودن عاقبت اندیشی
بیشتر افراد می‌خواهند خیلی فوری همه امور را تحت کنترل درآورند و دنبال راه‌هایی برای رسیدن به این هدف باشند. در نتیجه فرزندان احساس می کنند تحت فشار و زور هستند. اما هر قدر نکات بیشتری را از آنها انتظار دارید خودتان هم باید در رفتارهای تان ملاحظه بیشتری داشته باشید. مثلا اگر عصبانی شوید و کودک را تنبیه بدنی کنید او از رفتار شما خواهد آموخت که برای به دست آوردن آنچه می‌خواهد باید متوسل به زور شود.
صریح و شفاف صحبت کنید. اگر نظرتان این است که در فروشگاه نباید برایش آبنبات خرید شود این مسئله را با اخذ یا بگو مگو یا عصبانیت اظهار نکنید. به سادگی آن را با خوش رویی بگویید و به آن نیز عمل کنید. اگر دو پهلو صحبت نکنید و نظرتان را ساده و شفاف می گویید کودکتان می آموزد که به شما احترام بیشتری بگذارد. 
6-دوست بودن با او
بکوشید ترس او را از بین ببرید. مستقیم یا غیرمستقیم به فرزندتان اطمینان دهید که هرگاه دچار دردسر شده و یا تردید داشته باشد شما حضور داشته و دستش را خواهید گرفت. باید به او اطمینان دهید که هیچگاه به شک و تردید ها و یا تفکر بچه گانه نخواهید خندید و نه تنها در آن موقعیت تنهایش نخواهید گذاشت، بلکه به قوت بخشیدن به افکارش نیز کمک خواهید کرد.
او باید به یقین برسد که می‌تواند روی شما حساب کند و شما قادرید تمام ترس و هراس هایش را از بین ببرید و راه های غلبه بر ترس را آموخته اید. به فرزندتان بگویید که هر وقت می خواهد و علی رغم هر اشتباهی که مرتکب شده است، نزد شما بیاید. به او قول دهید که قبل از هرگونه قضاوت راجع به کارهایش خود را به جای او گذاشته و تا حد نیاز و امکان به او کمک خواهید کرد. به او بگویید که شما پدر یا مادرش هستید و هر اتفاق بیفتد و تحت هر شرایطی باز هم در کنارش خواهید ماند.
7-جر و بحث با کودک |افراط نکردن در ایجاد نظم و انضباط
هدف نظم این است که کودک بیاموزد بدون شما هم می تواند درست عمل کند و از اشتباهاتش درس بگیرد. هر روش تربیتی نیاز به زمان آموزشی دارد که به کودک نشان دهید کار را چطور می توان به شکل دیگری انجام داد. هر بار که کودک شما میشنود شما به خود می گویید من نمی توانم آن را انجام دهم، درباره ظاهر توانایی‌های خود دچار تردید می‌شود. وقتی والدین خودباوری داشته باشند احتمال بیشتری وجود دارد که کودک شان هم مانند آنان رفتار کند.
8-داشتن ارتباط کلامی مناسب با او
با فرزندتان ارتباط کلامی مناسب داشته باشید. به آن معنا که با رعایت جایگاه شما به عنوان پدر یا مادر سعی کنید با فرزندتان حداقل دقایقی از شبانه روز را در خلوت با هم صحبت کنید. از نقطه نظرات هم با خبر شوید. سعی کنید در این محاورات از مشکلات و دغدغه های احتمالی فرزندتان باخبر شوید. برای آنها حتماً راه حلی بیابید و به راحتی از کنار آن عبور نکنید. سعی کنید قبل از اینکه فرزندتان از شما درخواست کمک کند خودتان به کمک وی بروید. نگذارید هرگز برای رفع مشکلش به غریبه ها رو بزند حتی اگر دوست وی باشد. شناسایی این موقعیت ها تنها در صورتی امکان پذیر است که شما رابطه کلامی مناسبی را با فرزندتان داشته باشید و مهارت کلامی میان فردی را آموخته باشید.
9-جر و بحث با کودک |عمل کردن با ثبات
ثبات داشتن در رابطه با کودک یکی از اصول مهم فرزند داری است. اما ممکن است در پیروی از آن در موقعیت های روزانه با مشکل موجه شوید. اگر هنگامی که کودک کاری را انجام می دهد به او لبخند بزنید لکن در زمان دیگری همان کار یا شبیه آن را انجام دهد به او سخت بگیرید. به شدت کودک دچار گیجی و پریشانی می شود. چرا این عمل در یک زمان خطای بزرگی بود و در زمان دیگر خنده دار. وقتی که اجازه می دهید حالات خلقی شما واکنش هایتان را نسبت به کودک تحت تاثیر قرار دهد، قرار گرفتن در این بی ثباتی راحت می شود.
پس مراقب باشید زمانی کودک خود را به علت رفتار مثبت که انجام داده تشویق نمایید. به علت رفتار منفی تنبیه نکنید. نه اینکه ملاک تشویق یا تنبیه شما حالات خلقی شما باشد روزی شاد و پر حوصله و روز دیگر به دلایل گوناگون خسته و بی حوصله هستید. قبل از هر چیز لازم است حواستان به ناتوانی در کنترل هیجانات خود باشد.
سخن آخر در زمینه جر و بحث با کودک
فرزندپروری و تربیت کودک مسئله ای اساسی در زندگی امروز است که چالش های فراوانی دارد. اگر می خواهید وارد جر و بحث با کودک نشوید و با آرامش او را بزرگ کنید، نیاز به آموزش برخی مهارت ها دارید.