آریا بانو - باشگاه خبرنگاران / کاهش جمعیت و فرزندآوری، یکی از دغدغه‌های مهم اجتماعی است که تمامی سازمان‌ها باید برای این منظور اقدامات جدی انجام دهند.
ناهید دیناروند روانشناس و پژوهشگر حوزه جمعیت، در یک گفت و گوی رادیویی، در رابطه با الگو‌های آینده پژوهی جمعیت ایران اظهار کرد: امروز، یکی از محور‌های اصلی موضوع جمعیت که مهم تلقی می‌شود آینده پژوهی جمعیت است که بیشتر به فرآیند و تلاش سیستماتیک توجه می‌کند که می‌توان آن را برای نگاه به آینده و در افق 10 یا 20 ساله و یا حتی 100 ساله تعریف کرد امّا هرچه فرآیند طولانی مدت باشد درصد خطا‌ها هم محسوس‌تر است.
وی بیان کرد: ما در آینده پژوهی، بحث فرآیندها، روند‌ها و سناریو‌ها را داریم که بتوانیم مسائل جمعیتی را از سناریو‌های خوش بینانه و بدبینانه و متوسط, تجزیه و تحلیل کنیم و متوجه شویم که با این نرخ و رویکرد، در آینده چه اتفاق‌هایی برای ما خواهد افتاد و با رویداد‌های متفاوت هم می توان این موضوع را تئوریزه کرد و در خصوص آن صحبت کرد که به دنبال این موضوع, حتی با تصاویر و اشکال جمعیتی هم می‌توان نگاهمان را به مردم انتقال دهیم.
این روانشناس و پژوهشگر جمعیت گفت: موضوع دیگری که در حوزه جمعیت, می‌توان به صورت عمل گرا به آن نگاه کرد اقدامات است. بدین معنی که در حوزه جمعیت، چه راهبرد‌ها و الزامات سیاستی را باید طراحی کرد که بتوان در آینده، از چالش‌ها و بحران‌هایی که وجود دارد به راحتی عبور کرد.

دیناروند تصریح کرد: چشم انداز ما در 20 سال آینده موضوع جمعیت بدون توجه به ازدواج است که متاسفانه در حال حاضر، جوانان ما رغبت کمتری به این موضوع مهم دارند و من این چالش را فقدان آگاهی و آموزش مهارت‌های ارتباطی و زندگی و تعهد و مسئولیت پذیری می‌دانم هرچند که مسئله ازدواج چند بعدی است، چرا که مسائل فردی، اجتماعی و اقتصادی با این موضوع ارتباط دارند و در حقیقت در آن دخیل هستند، اما آن چه که باعث تحول و تسهیلات ازدواج می‌شود آموزش و مهارت‌های ارتباطی و مسئولیت و تعهدپذیری به اشتیاق به ازدواج است. چون زندگی و ازدواج کردن یک تعهد است و فرد باید این را بیاموزد و وقتی آن را آموخت به شیوه صحیح رفتار کند و آن وقت است که جوانان می‌توانند زندگی خوب و همراه با آرامشی را به وجود آورند.
وی در رابطه با آسیب‌های تک فرزندی ادامه داد: آسیب‌های تک فرزندی را می‌توان از چند بعد مورد بررسی قرار داد که یکی بعد عاطفی و روانشناختی است که به خود تک فرزند آسیب وارد می‌شود و دوم، آسیب‌هایی است که در طولانی مدت, به والدین تک فرزند وارد می‌شود و همچنین می‌توان به آسیب‌های اجتماعی اشاره کرد.
این روانشناس و پژوهشگر حوزه جمعیت افزود: آسیبی که این موضوع به خود تک فرزند وارد می‌کند این است که به دلیل این که تمام همّ و غم پدر و مادر، همین تک فرزندشان است, به طور مرتب با ذره بین، هم از لحاظ جسمی و هم از لحاظ روحی، او را مورد بررسی قرار می‌دهند و همین موضوع باعث سلب شدن استقلال و سلامت روانی فرزند شده؛ به طوری که او دچار تنهایی و افسردگی و اضطراب می‌شود.
وی اظهار کرد: والدین باید بدانند که چالش رشد روانی تک فرزند در کنار سایر کودکان است نه در کنار بزرگسال، چرا که وقتی الگو‌های رفتاری یک تک فرزند، پدر، مادر، پدربزرگ و مادربزرگ می‌شوند به دلیل اینکه آن ها بزرگسال هستند و فرزندشان نمی‌تواند با آن‌ها رقابت کند، در نتیجه او هم نمی‌تواند حس بخشش و ایثار را که می‌تواند در بازی‌های کودکانه با خواهر و برادر خود تجربه کند، بیاموزد و همین موضوع باعث انزوا و گوشه گیری او می‌شود و متاسفانه، گذشت و رقابت در وجود او شکل نمی‌گیرد و وقتی چنین فردی وارد اجتماع شود مسلما فرد بسیار پرتوقعی خواهد بود و همه چیز را می خواهد، در حالی که برای رسیدن به آن ها تلاش نمی کند. 
دیناروند بیان کرد: در طول زندگی, به چنین فردی که تک فرزند است, آموزش داده نمی‌شود که برای به دست آوردن چیز‌های موردنظر خود تلاش کند و نیاز او هم در ذهنش جرقه نمی‌زند، چرا که زودتر از آن، پدر و مادرش، آن نیاز را برای او فراهم و برآورده می‌کنند و چنین فردی زیاده خواه و خود رأی و خودخواه می‌شود، چون نمی‌تواند در زندگی خود ایثار و گذشت داشته باشد.
این روانشناس و پژوهشگر جمعیت تصریح کرد: با توجه به هزینه های بالای مسائل جمعیتی, دولت به تنهایی نمی‌تواند تمام راهکار‌ها را متقبل شود و در این میان، ارگان‌هایی مثل صدا و سیما و رسانه‌ها می توانند به منظور تغییر سبک زندگی که مصرفی شده است, فرهنگسازی کنند و در این میان, آموزش و پرورش هم نقش مهمی برای این منظور دارد که به سیاست گذران متخصص این حوزه توصیه می‌شود در کتاب‌های درسی تغییرات اساسی به وجود آورند؛ به طوری که در این تغییرات, حس مسئولیت ایجاد شود و از همان دوران مهدکودک و ابتدایی، باید مهارت‌های ده گانه زندگی آموزش داده شود تا وقتی که بچه ها بزرگتر می‌شوند هم این مهارت‌ها را آموخته باشند و هم در این خصوص توانمند شوند.
دیناروند در پایان خاطرنشان کرد: سازمان‌های مردم نهاد هم نقش مهمی در حوزه مسائل جمعیتی دارند و در حال حاضر هم شاهد هستیم که آن‌ها در زمینه آموزش و تغییر سبک زندگی مردم در حال فعالیت هستند و کار‌های خوبی انجام می‌دهند که باید این جدیت و پشتکار خود را ادامه دهند تا جامعه‌ ما از لحاظ آموزشی و سبک زندگی، به آن توانمندی برسد که در آینده پژوهی جمعیت انتظار داریم.