آریا بانو - بیشتر اوقات مادران نگران این هستند که فرزندانشان شیر کافی نخورند. اما گاهی هم کودکان بیش از حد شیر می‌خورند. شاید برخی والدین احساس کنند مشکلی در رابطه با علت زیاد شیر خوردن نوزاد وجود نداشته باشد، اما پرخوری کودک ممکن است منجر به برخی از مشکلات و نگرانی‌های پزشکی از قبیل مشکلات مربوط به شکم شود.
در ادامه به طور مفصل علت زیاد شیر خوردن نوزاد و مواردی که باید احساس خطر کرد ، آورده شده است؛ پس با ما همراه شوید.
علت زیاد شیر خوردن نوزاد
الگوی شیرخوردن در نوزادان متفاوت است. معمولا نوزادان در 24 ساعت اول زندگی به قدری خواب آلود هستند که شیر زیادی نمی‌خورند. اما در ماه اول، در هر وعده به 74 تا 89 میلی لیتر شیر مادر تا حدود هشت تا دوازده بار در روز نیاز دارند؛ در مجموع برابر با 591 تا 710 میلی لیتر در 24 ساعت است. پس از ماه چهارم، دفعات شیر خوردن نوزاد کمتر شده و در شش ماهگی، کودک در هر 24 ساعت حدود پنج یا شش بار شیر می‌خورد. این تعداد دفعات نرمال است پس نگران نباشید.
اما نکته این است که بدانید گاهی علت زیاد شیر خوردن نوزاد می‌تواند علت‌های جدی مانند موارد زیر داشته باشد.
اعتیاد بیش از حد به شیر مادر وجود یک بیماری نواقص قلبی خسته شدن بیش از حد (یکی از نشانه‌های بیماری قلبی مادرزادی) در صورت مشاهده هر کدام از این نشانه‌ها حتما به متخصص مراجعه کنید.

نشانه های زیاد شیر خوردن نوزاد
زمانی که نوزادان بیش از حد شیر می‌خورند، عوارض مختلفی در آن‌ها ایجاد می‌شود که برخی از آن‌ها می‌توانند ناخوشایند و حتی کمی دردناک باشند. به محض اینکه مادر متوجه این علائم شد، باید بداند که کودک به طور غیر طبیعی شیر می‌نوشد و وضعیت را اصلاح کند. (در واقع این‌ها عوارضی هستند که نشان دهنده پرخوری نوزادند.)
این علائم عبارت هستند از:
1. ورم معده
وقتی بزرگسالان پرخوری می‌کنند و احساس پر شدن می‌کنند، معده آن‌ها معمولاً نفاخ می‌شود. باید بدانید که در نوزادان نیز این مشکل به همین شکل است. نفخ نوزادان علائم خاصی دارد که آشنایی با آن‌ها به شما کمک می‌کند مشکل را زودتر تشخیص داده و آن را درمان کنید. این نشانه‌ها عبارت هستند از:
قرمزشدن صورت گریه کردن و نا آرامی نوزاد بعد از شیر خوردن مشت کردن دست‌ها جمع کردن و بالابردن پا‌ها به داخل شکم اگر کودک یکی از این علائم را دارد، بهتر است به او کمک کنید تا آروغ بزند یا کاری کنید که باد معده‌ کودک راحت‌تر خارج شود.
2. کندی رشد
بله! عجیب است، اما حقیقت دارد که زمانی که کودک بیش از حد شیر مصرف می‌کند، رشد او گاهی می‌تواند کند شود. والدین به تنهایی نمی‌توانند نوسانات وزنی کودک را کنترل کنند و از روند رشد درست او مطمئن شوند. پس بهتر است کودک خود را نزد پزشک متخصص اطفال ببرید تا کودک شما زیر نظر او باشد تا در صورت بروز مشکل، دچار نگرانی‌های بی مورد نشوید.
نوزادان باید مرتبا در حال رشد باشند بنابراین وقتی رشد متوقف می‌شود، باید توسط یک متخصص بررسی شوند.
3. جمع کردن پا‌ها
هنگامی که نوزادان پرخوری می‌کنند و این موضوع باعث ایجاد ناراحتی در آن‌ها می‌شود، یکی از علائمی که تلاش می‌کنند تا ناراحتی خود را به دیگران نشان دهند این است که پا‌های خود را به سمت شکم می‌کشند. نوزادان، چون از انعطاف پذیری بالایی برخوردار هستند، حتی در بعضی مواقع ممکن است پا‌ها را تا سینه خود بالا بیاورند. تقریباً شبیه زمانی است که یک فرد بزرگسال دچار درد معده می‌شود و با دراز کشیدن و جمع کردن خود سعی در کنترل درد دارد. در این حال ممکن است کودک گریه هم بکند.

4. سکسکه بیش از حد
سکسکه امری رایج در نوزادان است، به طوری که جنین در رحم نیز سکسکه می‌کند. این امر دلایل مختلفی دارد، اما گاهی سکسکه بیش از حد می‌شود. زیاد شیر دادن به نوزاد، باعث نفخ و تورم معده می‌شود؛ بزرگ شدن ناگهانی حفره شکم باعث کشیده شدن دیافراگم و اسپاسم می‌شود و در ادامه این مسئله باعث سکسکه در نوزاد می‌شود. سکسکه‌ نوزادان معمولاً فقط چند دقیقه طول می‌کشد، اما در موارد نادر ممکن است که روز‌ها ادامه پیدا کند که در این صورت باید به دکتر مراجعه کنید.
5. زود کثیف کردن پوشک
کودک به طور متوسط در طی 24 ساعت، باید حدود چهار تا پنج پوشک را مرطوب و خیس کند. این میزان می‌تواند گاهی تغییر کرده و تا 6 یا 7 بار هم برسد؛ اما اگر کودکی بیشتر از 8 پوشک را در روز کثیف کند، باید این سوال برای مادر پیش آید که چرا؟ دلیل این امر می‌تواند چیزی بسیار ساده باشد که به طور بالقوه می‌تواند برطرف شود؛ شاید کودک شیر زیادی می‌نوشد و در حال پرخوری است.
6. بادگلو زدن
دقیقا همانند بزرگسالان اگر نوزادان هم بیش از حد شیردهی شوند، احتمال بیشتری برای بروز مشکلات معده برایشان وجود دارد. شیرخواران، هنگام مکیدن شیر، هوای زیادی می‌بلعند و زدن به پشت آن‌ها به خالی شدن این هوا از درون معده کمک می‌کند. در واقع سیستم گوارش آن‌ها هنوز کامل نشده و برای تخلیه هوا از معده، به کمک والدین نیاز دارند. اما زمانی که کودک پرخوری می‌کند این اتفاق یا نمی‌افتد و یا بیشتر از حد معمول می‌افتد. این‌ها هر دو می‌توانند نشانه‌هایی از زیاد شیر خوردن کودک باشد.

7. افزایش وزن قابل توجه
واقعیت این است که اگر متوجه شدید که افزایش وزن کودک کمی بیش از حد نرمال است، محتمل‌ترین دلیلش این است که کودک بیش از حد نیازش تغذیه می‌شود. در صورت عدم کنترل چنین شرایطی، کودک در بزرگسالی منجر به مشکلات جدی و افزایش وزن و چاقی خواهد شد.
بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که وزن کودک را رصد کرده و شیردهی او را متناسب با نیازش ادامه دهید.
8. افزایش گاز معده
نوزادان صرفا نمی‌توانند به ما بگویند که چه زمانی نیاز به دفع باد شکم دارند؛ پس مادر بعد از شیر دادن به نوزاد باید او را بغل کند تا هوای داخل معده او خارج گردد. در کل بزرگسالان و کودکان، روزانه 14 تا 23 بار در روز گاز معده دفع می‌کنند. اما اگر تعداد دفعات در روز بیشتر از این میزان باشد، نشانه‌‌ای از وجود ناهماهنگی در کودک است. همچنین اگر حس کردید شکم کودک شما باد کرده است، بدانید که ممکن است هوا در روده‌اش باشد؛ بنابراین مالش دادن شکم و خم کردن پا‌های نوزاد روی شکمش، باعث جابجایی گاز و آرامش او می‌شود.

9. آب دهان بیشتر از حد طبیعی
مانند همه‌ آدم‌ها کودکان نیز با پرخوری دچار ریفلاکس معده می‌شوند. حداقل 40 درصد از نوزادان در واقع ریفلاکس دارند که همین امر موجب خس خس سینه نوزاد هم می‌شود. همین امر باعث می‌شود تا به طور نامعقول و بیش از حد، آب دهانشان بیرون بیاید. در صورت مشاهده این امر، کمی زیر سر و شانه نوزادتان را هنگام خواب بالا بیاورید؛ به شکلی که از ناحیه کمر حدود 30 درجه زاویه پیدا کند؛ همچنین شیر را کمتر، اما به دفعات به او بدهید. اگر باز هم این علائم تکرار شد به متخصص اطفال مراجعه کنید تا در صورت صلاح دید، دارو تجویز شود.
10. پوشک‌ های بیش از حد بد بو
بعد از 6 ماهگی، بیش از 4 بار مدفوع کردن در روز زیاد است؛ همچنین یک بار در روز برای کودکی که با شیر مادر تغذیه می‌کند هم کم است. به طور معمول مدفوع کودکی که با شیر مادر تغذیه می‌کند، بوی خیلی بدی نمی‌دهد، در حالی که تغذیه‌کنندگان با شیر خشک، معمولا مدفوع بدبویی دارند. هرچند زمانی که کودک غذا می‌خورد و پروتئین‌های با منابع متنوع دریافت می‌کند، موضوع فرق می‌کند. اما یکی از دلایل این امر هم می‌تواند پرخوری کودک باشد. اگر نوزاد بیشتر از حد لازم شیر بخورد، بعد از مدتی مدفوعش بوی بدی می‌گیرد. ب
بیش از هشت پوشک با مدفوع در هر 24 ساعت، یک آلارم هشدار است.

11. بدخلقی و پرخاشگری
بچه‌ها بنا به طبیعتشان گریه می‌کنند، اما مادر همیشه تشخیص می‌دهد که گریه و پرخاش کودک گاهی بیش از حد معمول است. باید توجه کرد که تحمل پایین و پرخاشگری سریع، در درجه اول به دلیل وجود درد در کودک است. اما اگر دلیلی برای بداخلاقی کودک مانند پوشک کثیف، بی خوابی و موارد دیگر پیدا نمی‌کنید، به میزان شیری که او می‌خورد نیز توجه کنید؛ گاهی پرخاشگری به دلیل زیاده‌روی در شیر خوردن است. از آنجایی که آن‌ها نمی‌توانند مشکلشان را به صورت شفاهی بیان کنند، گریه می‌کنند تا اینگونه ناراحتی خود را ابراز کنند.
12. بی خوابی نوزاد در شب
به طور متوسط نوزادان در حدود 8 تا 9 ساعت در روز و حدود 8 ساعت در شب می‌خوابند. البته اکثر نوزادان در ابتدا نمی‌توانند در طول شب بطور پیوسته در حدود 6 تا 8 ساعت بخوابند و معمولاً تا سن 3 ماهگی چندین بار در طول شب بیدار می‌شوند. پس وجود چنین مسائلی طبیعی است. اما نوزادانی که ساعت‌های متوالی بیدار هستند و گریه می‌کنند، دارای مشکلات جسمی هستند. یکی از دلایل این بی‌خوابی‌ها می‌تواند مصرف زیاد شیر و وجود دردی در بدنشان باشد.

13. مشکلات شکمی
در کنار این مشکل، علائم دیگر از قبیل گریه کردن بیش از حد معمول، شکم پف کرده، پوشک بیش از حد مرطوب یا با بوی ناخوشایند نیز دیده می‌شود؛ این یعنی کودک پرخوری می‌کند. پرخوری و مشکلات معده ناشی از گاز معده و کولیک، می‌تواند باعث شود تا نوزاد به‌ شدت گریه کند. یکی از گریه‌های تسلی‌ناپذیر و بی‌وقفه نوزادان به‌علت مشکلی به‌نام کولیک است. کولیک به این صورت تعریف می‌شود که نوزاد حداقل 3 ساعت در روز، 3 روز در هفته و 3 هفته‌ متوالی به‌شدت گریه کند و شما به‌هیچ‌وجه نتوانید او را آرام کنید.
14. گریه بیشتر از حد معمول
گریه کردن، تنها راهی است که نوزادتان می‌تواند به شما بفهماند که نیاز یا مشکلی دارد. همانطور که گریه نوزاد در خواب و گریه نوزاد هنگام شیر خوردن و مواقع دیگر معناهای مختلفی دارد. البته بعد از گذشت مدتی نوع گریه کودک خود را خواهید شناخت. اما گاهی هم این مشکل ناشی از پرخوری کودک و درد شکمی است؛ پس اگر می‌خواهید کودک خود را آرام کنید، یا او را در آغوش بگیرید و یا پای کودک خود را مانند حرکات دوچرخه سوار تکان داده و شکم او را خلاف عقربه‌های ساعت مالش دهید.

15. امتناع از شیر خوردن
اگر کودک شما میلی به شیر خوردن ندارد و یا هنگام تغذیه گریه می‌کند، می‌تواند دلیلی بر سیری او باشد. شما هرگز نباید سعی کنید به زور به نوزاد خود غذا بدهید. در این صورت کودک شما ممکن است همه یا مواردی از لیست بالا، مانند پوشک‌های خیس مکرر، مدفوع بدبو و گریه را تجربه کند. البته توجه داشته باشید که ممکن است دلیل جدی تری در عدم خوردن کودک وجود داشته باشد. به همین دلیل همیشه باید با پزشک متخصص اطفال خود مشورت کنید.
نکات مهم درباره‌ شیر دادن به کودک
معمولا تا سه ماهگی، 1 تا 3 ساعت وقفه در شیردهی نرمال است و مدت آن از 5 دقیقه تا 45 دقیقه متغیر است. یک رژیم غذایی سالم در دوران شیردهی، مهم‌ترین چیزی است که یک مادر به آن نیاز دارد. از خوردن غذا‌های ادویه‌ای و تند، چای و قهوه در شیردهی اجتناب کنید.
سخن پایانی
با خواندن این مقاله با علت زیاد شیر خوردن نوزاد آشنا شدید. در حالی که شیردهی در نگاه اول کار کاملاً ساده‌ای به نظر می‌رسد، اما دوران شیردهی می‌تواند به یک زمان بسیار استرس زا تبدیل شود. با رعایت نکات بالا و توجه به خود و نوزادتان می‌توانید این نگرانی‌ها را در این دوران کم کنید.
در آخر توصیه می‌کنیم مطلب « زمان و چگونگی از شیر گرفتن نوزاد » را نیز در انگیزه مطالعه کنید.