آریا بانو - انگیزه – ازدواج راهی برای تداوم نسل و مایه آرامش زوجین است. از این رو،‌ خداوند در قرآن کریم در آیات بسیاری به این امر پسندیده سفارش کرده و حد و حدود آن را برای مسلمانان مشخص نموده است. در این مطلب به بررسی این آیات الهی می‌پردازیم.
آیات ازدواج در قرآن
همان‌طور که بیان شد، آیات بسیاری در قرآن به ازدواج اشاره کرده‌اند ولی بیان تمامی آن‌ها در این مطلب مقدور نیست. از این رو، در زیر به معرفی برخی از آیات قرآن خواهیم پرداخت که به موضوع ازدواج اختصاص دارند.
1- آرامش بخشیدن به زندگی با ازدواج
وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِّتَسْکُنُوا إِلَیْهَا وَجَعَلَ بَیْنَکُم مَّوَدَّهً وَرَحْمَهً إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ.
و از نشانه‌های خداوند این است که برای شما از جنس خودتان زوجی خلق کند تا در کنار او آرامش پیدا کنید و میان شما عشق و محبّت و مهربانی قرار داد که در این موضوع، نشانه‌هایی از خدا برای مردمی است که می‌اندیشند و اهل تفکرند.
سوره روم، آیه 21
2- ایجاد خویشاوندی و ازدواج
وَ هُوَ الَّذی خَلَقَ مِنَ الْمآءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً وَ کانَ رَبُّکَ قَدیراً.
و او کسی است که بشر را از آب خلق کرد و میان آنان خویشاوندی و پیوند ازدواج قرار داد و خدای تو بر هر چیزی توانا و قادر است.
سوره فرقان، آیه 54
3- ازدواج افراد تنگدست و فقیر
وَ أَنکِحُواْ الْأَیَامَی مِنکم وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکم وَ إِمَائکُم إِن یَکُونُواْ فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِه وَ اللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیم.
مردان و زنان بی‌همسر خود را ازدواج دهید. همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را اگر فقیر و تنگدست هستند، خداوند از فضل خود آنان را بی‌نیاز می‌کند. خداوند گشایش‌گر و آگاه است.
سوره نور آیه 32

4- ازدواج مجدد افراد با همسران سابق خود
وَ إِذَا طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ فَبَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعْضُلُوهُنَّ أَن یَنکِحْنَ أَزْوَاجَهُنَّ إِذَا تَرَاضَوْاْ بَیْنهَم بِالمْعْرُوف ذَالِکَ یُوعَظُ بِهِ مَن کاَنَ مِنکُمْ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْم الاَخِر ذَالِکم أَزْکیَ لَکم وَ أَطْهَر وَ اللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنتُمْ لَا تَعْلَمُون.
و زمانی که زنان را طلاق دادید و عدّه خود را به اتمام رساندند، مانع آن‌ها نشوید که با همسران (سابق) خود، ازدواج کنند! اگر در میان آنان، به طرز پسندیده‌ای تراضی برقرار شود. این دستوری است که فقط افرادی از شما که ایمان به خدا و روز قیامت دارند، از آن پند می‌گیرند (و به آن عمل می‌کنند). این (دستور)، برای رشد (خانواده‌های) شما مؤثرتر و برای شستن آلودگی‌ها مفیدتر است و خدا می‌داند و شما نمی‌دانید.
سوره بقره، آیه 232
5- خوش رفتاری با همسر در زمان طلاق
یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لَا یحَلُّ لَکُمْ أَن تَرِثُواْ النِّسَاءَ کَرْهًا وَ لَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُواْ به بعضِ مَا ءَاتَیْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَن یَأْتِینَ بِفَاحِشَهٍ مُّبَیِّنَه وَ عَاشرِوهُنَّ بالْمَعْرُوف فَإِن کَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسیَ أَن تَکْرَهُواْ شَیْا وَ یجَعَلَ اللَّهُ فِیهِ خَیرْاً کَثِیرًا.
‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید! برای شما حلال نیست که از زنان، از روی اکراه (و ایجاد ناراحتی برای آن‌ها)، ارث ببرید و آنان را تحت فشار قرار ندهید که قسمتی از آنچه را به آن‌ها داده‌اید (منظور مهریه است) را به دست آورید! مگر اینکه آن‌ها عمل زشت آشکاری انجام دهند و با آنان، به طور شایسته رفتار کنید و اگر از آن‌ها، (به جهتی) کراهت داشتید، (فوراً تصمیم به جدایی نگیرید!) چه بسا چیزی خوشایند شما نباشد و خداوند منفعت فراوانی در آن قرار داده باشد!
سوره نساء، آیه 19
6- لزوم رعایت عدالت در ازدواج
وَ إِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تُقْسِطُوا فِى الْیَتامى فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلَّا تَعْدِلُوا فَواحِدَهً أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ ذلِکَ أَدْنى أَلَّا تَعُولُوا.
و اگر مى ‏ترسید که در زمان ازدواج با دختران یتیم عدالت را رعایت نکنید، از ازدواج با آنان چشم پوشى کنید و با زنان پاک دیگر، ازدواج کنید. دو یا سه یا چهار همسر و اگر مى‌‏ترسید عدالت را درباره همسران متعدد رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید و یا از زنانى که گرفته‌اید، استفاده کنید. این کار از ظلم و ستم بهتر جلوگیرى مى‌‏کند.
سوره نساء، آیه 3
7- نیاز غریزی به ازدواج
وَ الَّذِینَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ «5» إِلَّا عَلى‌ أَزْواجِهِمْ أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَیْرُ مَلُومِینَ «6»
و کسانى که پاکدامن هستند. مگر در مواجهه با همسرانشان یا کنیزانى که به دست آورده ‌اند که در این صورت بر آنان نکوهشى نیست.
سوره مؤمنون، آیه 5 و 6
8- دادن مهریه به زنان برای ازدواج
وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ الْمُؤْمِنَاتِ … مُحْصِنِینَ غَیْرَ مُسَافِحِینَ وَلاَ مُتَّخِذِی أَخْدَانٍ
و بر شما حلال است ازدواج با زنان پاکدامن از مسلمان… به شرط آنکه مهرهایشان را به ایشان بدهید در حالى که خود پاکدامن باشید نه زناکار و نه آنکه زنان را در پنهانى دوست‏ خود بگیرید.
سوره مائده، آیه 5

9- تداوم نسل
وَاللّهُ جَعَلَ لَکُم مِّنْ أَنفُسِکُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَکُم مِّنْ أَزْوَاجِکُم بَنِینَ وَحَفَدَهً
و خدا براى شما از خودتان همسرانى قرار داد و از همسرانتان براى شما پسران و نوادگانى قرار داد.
سوره نحل، آیه 72
10- مسائل اعتقادی در ازدواج
وَلاَ تَنکِحُواْ الْمُشْرِکَاتِ حَتَّى یُؤْمِنَّ وَلأَمَهٌ مُّؤْمِنَهٌ خَیْرٌ مِّن مُّشْرِکَهٍ وَلَوْ أَعْجَبَتْکُمْ وَلاَ تُنکِحُواْ الْمُشِرِکِینَ حَتَّى یُؤْمِنُواْ وَلَعَبْدٌ مُّؤْمِنٌ خَیْرٌ مِّن مُّشْرِکٍ وَلَوْ أَعْجَبَکُمْ.
و با زنان مشرک ازدواج نکنید تا ایمان آورند. به راستی که کنیز با ایمان بهتر از زن مشرک است، هر چند [زیبایى] او شما را به شگفت بیاورد و به مردان مشرک زن ندهید تا ایمان بیاورند. به راستی که برده با ایمان بهتر از مرد آزاد مشرک است، هر چند شما را به شگفت بیاورد.
سوره بقره، آیه 221
11- دستور به فراهم کردن مقدمات ازدواج برای مجردها
وَأَنکِحُوا الأَیامىٰ مِنکُم
بى‌ همسران خود و غلامان و کنیزان درستکارتان را همسر دهید.
سوره نور، آیه 32
12- افرادی را که خداوند ازدواج با آنان را حرام کرده است
وَلاَ تَنکِحُواْ مَا نَکَحَ آبَاؤُکُم مِّنَ النِّسَاء إِلاَّ مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّهُ کَانَ فَاحِشَهً وَمَقْتًا وَسَاء سَبِیلاً • حُرِّمَتْ عَلَیْکُمْ أُمَّهَاتُکُمْ وَبَنَاتُکُمْ وَأَخَوَاتُکُمْ وَعَمَّاتُکُمْ وَخَالاَتُکُمْ وَبَنَاتُ الأَخِ وَبَنَاتُ الأُخْتِ وَأُمَّهَاتُکُمُ اللاَّتِی أَرْضَعْنَکُمْ وَأَخَوَاتُکُم مِّنَ الرَّضَاعَهِ وَأُمَّهَاتُ نِسَآئِکُمْ وَرَبَائِبُکُمُ اللاَّتِی فِی حُجُورِکُم مِّن نِّسَآئِکُمُ اللاَّتِی دَخَلْتُم بِهِنَّ فَإِن لَّمْ تَکُونُواْ دَخَلْتُم بِهِنَّ فَلاَ جُنَاحَ عَلَیْکُمْ وَحَلاَئِلُ أَبْنَائِکُمُ الَّذِینَ مِنْ أَصْلاَبِکُمْ وَأَن تَجْمَعُواْ بَیْنَ الأُخْتَیْنِ إَلاَّ مَا قَدْ سَلَفَ إِنَّ اللّهَ کَانَ غَفُورًا رَّحِیمًا • وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاء إِلاَّ مَا مَلَکَتْ أَیْمَانُکُمْ کِتَابَ اللّهِ عَلَیْکُمْ وَأُحِلَّ لَکُم مَّا وَرَاء ذَلِکُمْ أَن تَبْتَغُواْ بِأَمْوَالِکُم مُّحْصِنِینَ غَیْرَ مُسَافِحِینَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِیضَهً وَلاَ جُنَاحَ عَلَیْکُمْ فِیمَا تَرَاضَیْتُم بِهِ مِن بَعْدِ الْفَرِیضَهِ إِنَّ اللّهَ کَانَ عَلِیمًا حَکِیمًا
و با زنانى که پدرانتان به ازدواج خود درآورده‌اند نکاح مکنید مگر آنچه که پیشتر رخ داده است چرا که آن زشتکارى و مایه دشمنى و بد راهى بوده است. نکاح اینان بر شما حرام شده است. مادرانتان و دخترانتان و خواهرانتان و عمه‌هایتان و خاله‌هایتان و دختران برادر و دختران خواهر و مادرهایتان که به شما شیر داده‌اند و خواهران رضاعى شما و مادران زنانتان و دختران همسرانتان که (آنها دختران) در دامان شما پرورش یافته‌اند و با آن همسران همبستر شده‌اید پس اگر با آنها همبستر نشده‌اید بر شما گناهى نیست (که با دخترانشان ازدواج کنید) و زنان پسرانتان که از پشت‌ خودتان هستند و جمع دو خواهر با همدیگر مگر آنچه که در گذشته رخ داده باشد که خداوند آمرزنده مهربان است؛ و زنان شوهردار (نیز بر شما حرام شده است) به استثناى زنانى که مالک آنان شده‌اید (این) فریضه الهى است که بر شما مقرر گردیده است و غیر از این (زنان نامبرده شده) براى شما حلال است که (زنان دیگر را) به وسیله اموال خود طلب کنید در صورتى که پاکدامن باشید و زناکار نباشید و زنانى را که متعه کرده‌اید مهرشان را به عنوان فریضه‌اى به آنان بدهید و بر شما گناهى نیست که پس از مقرر با یکدیگر توافق کنید مسلما خداوند داناى حکیم است.
سوره نساء آیه 22 تا 24

13- عدم توانایی مالی برای ازدواج
وَ مَنْ لَمْ یَسْتَطِعْ مِنْکُمْ طَوْلاً أَنْ یَنْکِحَ الْمُحْصَناتِ الْمُؤْمِناتِ فَمِنْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ مِنْ فَتَیاتِکُمُ الْمُؤْمِناتِ… ذلِکَ لِمَنْ خَشِیَ الْعَنَتَ مِنْکُمْ… یُرِیدُ اللَّهُ أَنْ یُخَفِّفَ عَنْکُمْ وَ خُلِقَ الْإِنْسانُ ضَعِیفاً
و هر کس از شما از نظر مالى نمى‌تواند زنان (آزاد) پاکدامن با ایمان را به همسرى (خود) درآورد پس با دختران جوانسال با ایمان شما که مالک آنان هستید (ازدواج کند) و خدا به ایمان شما داناتر است… این (پیشنهاد زناشویی با کنیزان) براى کسى از شماست که از آلایش گناه بیم دارد. خدا مى‌خواهد تا بر شما ببخشاید و کسانى که از خواسته‌هاى نفسانى پیروى مى‌کنند مى‌خواهند شما دستخوش انحرافى بزرگ شوید.
سوره نساء آیه 25 و آیه 28
14- ازدواج در زمان عده
وَلَا تَعْزِمُوا عُقْدَهَ النِّکَاحِ حَتَّىٰ یَبْلُغَ الْکِتَابُ أَجَلَهُ ۚ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ مَا فِی أَنْفُسِکُمْ فَاحْذَرُوهُ
و در مورد آنچه شما به صورت سربسته از آنان (در عده وفات) خواستگاری کرده و به عقد زناشویى تصمیم نگیرید تا زمان مقرر به پایان برسد و بدانید که خداوند آنچه را در دل دارید مى‌داند. پس از (مخالفت) او بترسید و بدانید که خداوند آمرزنده و بردبار است.
سوره بقره آیه 235
15- ازدواج زن پس از مرگ همسر
والَّذینَ یُتَوَفَّونَ مِنکُم ویَذَرونَ اَزوجًا وصِیَّهً لاَزوجِهِم مَتعًا اِلَی الحَولِ… فَإِنْ خَرَجْنَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَیْکُمْ فِی مَا فَعَلْنَ فِیَ أَنفُسِهِنَّ مِن مَّعْرُوفٍ
و افرادی از شما که می‌میرند و همسرانى بر جاى مى‌گذارند. باید براى همسران خود وصیت کنند که آنان را تا یک سال بهره‌مند سازند و (از خانه شوهر) بیرون نکنند. پس اگر بیرون بروند در آنچه آنان به طور پسندیده درباره خود انجام دهند، گناهى بر شما نیست و خداوند توانا و حکیم است.
سوره بقره آیه 240
16- ازدواج با زناکار حرام است
الزَّانِی لَا یَنْکِحُ إِلَّا زَانِیَهً أَوْ مُشْرِکَهً وَالزَّانِیَهُ لَا یَنْکِحُهَا إِلَّا زَانٍ أَوْ مُشْرِکٌ ۚ وَحُرِّمَ ذَٰلِکَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ
مرد زناکار جز با زن زناکار یا مشرک ازدواج نکند و زن زناکار جز مرد زناکار یا مشرک را به زنى نگیرد و بر مؤمنان این (موضوع) حرام شده است.
سوره نور آیه 3
17- ازدواج بدون مهریه
لَا جُنَاحَ عَلَیْکُمْ إِنْ طَلَّقْتُمُ النِّسَاءَ مَا لَمْ تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضُوا لَهُنَّ فَرِیضَهً
اگر زنان را مادامى که با آنان نزدیکى نکرده و بر ایشان مهرى (نیز) معین نکرده‌اید طلاق گویید بر شما گناهى نیست.
سوره بقره آیه 236

اهمیت ازدواج در اسلام
اسلام دین عقلانیت است و تمامی احکام آن نیز بر پایه عقلانیت استوار است. یکی از این احکام که خداوند نیز بسیار به آن سفارش داشته، ازدواج است. خداوند در آیات مختلف قرآن به فواید و احکام وابسته به ازدواج اشاره کرده است و ازدواج را یکی از مهم‌ترین مراحل زندگی بشر می‌داند و آن را عاملی برای آرامش زوجین معرفی می‌کند. جالب است بدانید ازدواج در اسلام مستحب است ولی خداوند ازدواج را برای فردی که بدون ازدواج به گناه می‌افتد، واجب کرده است.
آیا شما درباره ازدواج در قرآن نظری دارید؟ از آیات قرآن درباره ازدواج چه برداشتی کردید؟ لطفاً نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.