بزرگنمايي:

آریا بانو - باشگاه خبرنگاران / بازنمایی که این روزها در جامعه از رفتار نوجوانان می شود، آن ها را خشونت طلب، پرخاشگر و سرکش نشان می دهد، اما در بررسی های اجتماعی و روانشناسی هیچ گاه مشت نمونه خروار نیست.
با گسترش رسانه ها و ارتباطات اجتماعی هر روز یک مسئله در فضای مجازی و گفت و گوهای روزمره پررنگ می شود. ویدئوی دعوا و قمه کشی دختران که در روزهای اخیر بسیار در جامعه بحث برانگیز شده را می توان نمونه ای از تغییر رفتار و الگوهای اجتماعی دانست.
وقتی در فضای حقیقی و مجازی اتفاقات نامتعارف مورد توجه قرار می گیرند، دیگر مسئله فقط مختص یک نفر یا گروه نیست، بلکه گستره تاثیرگذاری آن در جامعه اثرات منفی می تواند داشته باشد و حتی مسیر زندگی افراد را تغییر بدهد.
مجازات و زندان زمینه اصلاح نوجوانان را فراهم نمی کند
هدی محمدی کارشناس مطالعات فرهنگی در گفت و گو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، یکی از آسیب های این مسئله را آسیب فردی برشمرد و گفت: دیده شدن یک فیلم، شوخی با این مسئله و دست به دست شدن آن به آینده نوجوان آسیب می رساند. به دلیل اینکه ما فردای این نوجوان را نمی دانیم و حق نداریم به خاطر اینکه امروز مرتکب عملی شده فردای او را نابود کنیم.
محمدی ادامه داد: اولین اتفاق اشتباهی که در این مسئله مشاهده می شود، تجاوز به حریم شخصی و حقوق این نوجوان است. فرد نوجوان چون به سن بزرگسالی نرسیده نمی توان برای او مجازات و حکم تعیین کرد و هویت او را شکل گرفته خواند.
این کارشناس مطالعات فرهنگی بیان کرد: بازنمایی بزهکار داشتن از نوجوان به معنای طرد کردن اوست و هرگز نمی توان گفت که امکان اصلاح آن وجود ندارد.
وی با اشاره به اینکه بازنمایی زیاد این مسئله در فضای مجازی به دلیل دارا بودن اصل شگفتی در رسانه است گفت: این دیده شدن اصلا به این معنا نیست که یک نوجوان نماینده همه طیف آن ها است. اگر یک فرد را به نمایندگی از دهه هشتادی ها بشناسیم دچار اشتباه شده ایم.
محمدی بیان کرد: باید این مسئله را در نظر گرفت که همه نوجوانان در مرحله شکل گیری هویت هستند، این موضوع عرصه های متفاوتی را طی می کند. اهمیت گروه همسالان را در این موضوع می توانیم به خوبی مشاهده کنیم، از این نظر که فرد نوجوان تمایل دارد فرد همسن خود را تایید کند.
وی به موضوعی که از جانب آسیب شناسان به والدین تاکید می شود، اشاره کرد و گفت: نه گفتن به فرزندان بابت هر مسئله ای می تواند آسیب زا باشد. والدین نباید از اینکه فرزند نوجوانشان تحت تاثیر دوستانش است بترسند، بلکه باید با مدیریت روابط به سلامت دوستی های نوجوانان توجه کنند.
این کارشناس مطالعات فرهنگی گفت: هر نسلی قابلیت این را دارد که گفتمان منحصر به خود را داشته باشد، البته تمایزی که نوجوانان امروز با نسل پیش از خود به سبب رشد یافتنشان با تکنولوژی و ارتباطات جمعی بوده قابل تامل است؛ اما دلیل بر یکسان بودن همه آنان نیست. اینکه دائم سعی می شود نوجوان امروز دیگری و غریبه به شمار بیاید، سبب ضعیف شدن نسل نوجوان می شود.
محمدی اظهار کرد: در همه نسل ها استثناء وجود داشته است، اما متاسفانه کسانی که از نوجوانی عبور می کنند این مرحله را به فراموشی می سپارند و همین موجب می شود که کسی نوجوان را درک نکند و نوجوان به دنبال تغییر خود برود.
وی در ادامه تصریح کرد: تعمیم براساس فرد خطای شناختی است. برای بررسی مسئله خشونت نوجوانان به ویژه در نسل امروزی مطالعه رفتار نوجوان مهم است. تحلیل هایی که کاربران در فضای مجازی یا افراد در جامعه بیان می کنند نمی تواند پایه درستی برای ریشه یابی این مسئله باشد. پدیده های اجتماعی مثل بیماری هستند پس باید برای هر فرد فرصت تحقیق و بررسی گذاشت تا مشکل را پیدا کرد.
نقش رسانه ها و فضای مجازی در رفتارهای پرخاشگرایانه
همچنین امان الله قرایی مقدم، آسیب شناس اجتماعی با اشاره به عوامل متعددی که در جامعه برای بروز این پدیده ها مطرح هستند به مواردی از قبیل نوع تربیت و پرورش فرد و سبک زندگی خانواده اشاره کرد و گفت: فشار های روحی و روانی مثل ناکامی در رسیدن به آرزوهای بدیهی و به حق، سبب سرخوردگی، یاس و نا امیدی می شود و جامعه را به سمت پرخاشگری می برد.
قرایی مقدم بیان کرد: فضای مجازی و رسانه ها همه در بروز رفتارهای نامتعارف و پرخاشگرانه دخیل هستند و بر نحوه رفتار همه افراد و به طور ویژه نوجوانان تاثیر می گذارند.
وی بیان کرد: شکل گیری هویت افراد در جوامع امروزی از هویت عقلانی، شهودی و اجتماعی به سمت هویت مادی و فردی پیش رفته است، به همین دلیل مردم بی تفاوت نسبت به اتفاقات و دعواها و بروز این گونه مسائل در جامعه هستند. مصلحت گرایی افراد را نسبت به هم بی تفاوت و بی احساسی را در بین آن ها رواج می دهد.
این آسیب شناس اجتماعی بر این موضوع که یک نوجوان را نمی توان نماینده همه آن ها دانست تاکید کرد و گفت: یک سری ارزش های دینی، سنتی، فرهنگی و عقلانی در جامعه ما کمرنگ شده و برای این اصلاح رفتارها باید به ریشه این مسائل رجوع کرد و به آن ها توجه داشت.
وی بیان کرد: پخش شدن گسترده این فیلم های نامتعارف اجتماعی تاثیرات مخربی دارد، البته به فضای خانوادگی و اجتماعی زندگی افرد هم بستگی دارد و میزان اثرگذاری آن متفاوت است. عصبانیت جزئی از زندگی ما است و در تمامی وجوه زندگی قابل مشاهده است که رفتارهای نوجوانان ثمره عصبانیت، خشونت و پرخاشگری در رفتار بزرگسالان است.
حال اگر در نوجوانان رفتارهای پرخاشگرانه و گاها مغایر با بقیه همسالان شان مشاهده می شود، هیچ گاه نمی توان همه آن ها را دارای این ویژگی دانست. آسیب پذیری نوجوانان مخصوصا با گسترش ارتباطات بسیار بیشتر و عمیق تر است و این مسئله متولیان فرهنگی و اجتماعی را موظف می کند تا با بررسی های علمی، دغدغه های نوجوانان را درک و بستر مناسب رشد فردی و اجتماعی آن ها را فراهم کنند.