آریا بانو - برترین ها / کریستیان امانپور، خبرنگار سرشناس شبکه سی‌ان‌ان روز گذشته از ابتلای خود به سرطان تخمدان خبر داد. خانم امانپور که 63 سال سن دارد، پس از چهار هفته مرخصی، با حضور در برابر دوربین شبکه سی‌ان‌ان از جراحی عمده و موفقیت‌آمیز برای برداشتن تخمدان‌ها خبر داد.
به گفته خانم امانپور، در ادامه درمان باید چند ماه شیمی‌درمانی شود. خانم امانپور که پدرش ایرانی و مادرش بریتانیایی است، تا 11 سالگی در تهران بزرگ شده است. او به خاطر تهیه گزارش از مناطق بحرانی و جنگی در سراسر جهان از جمله جنگ اول خلیج فارس و جنگ بوسنی شناخته شده است.
در حال حاضر، کریستیان امانپور علاوه بر اجرا در شبکه سی‌ان‌ان، در شبکه پی بی اس آمریکا هم به عنوان مجری فعالیت می‌کند.
او گفت به این علت درباره بیماری‌اش اطلاع‌رسانی می‌کند تا بر اهمیت تشخیص زودهنگام این بیماری تاکید کند و از زنان خواست دانش خود را در این باره افزایش دهند.
به این بهانه قصد داریم درمورد این بیماری اطلاعاتی را به شما ارائه دهیم.
سرطان تخمدان چیست؟
سرطان تخمدان نوعی از سرطان است که با درگیر کردن یک یا هر دو تخمدان موجب تاثیر بر تخمک گذاری و هورمون‌های استروژن و پروژسترون می‌شود. سرطان تخمدان اغلب تا پیش از گسترش یافتن در لگن و حفره شکمی قابل شناسایی نیست؛ در این زمان که مرحله آخر پیشرفت سرطان است (late-Stage)، درمان سرطان تخمدان بسیار مشکل بوده و اغلب کشنده است. احتمال موفقیت در درمان سرطان تخمدان در مراحل اولیه (Early-Stage) بیشتر است.
انواع سرطان تخمدان
بیشتر سرطان‌های تخمدان، سرطان‌های تخمدان مخاطی هستند. این سرطان‌ها تومور‌های بدخیمی هستند که از سلول‌های سطحی تخمدان تشکیل شده اند. بعضی تومور‌های مخاطی کاملاً مشخص نیست که سرطانی باشند. این دسته از تومور‌ها پتانسیل بدخیمی کمی دارند و با سرعت کمتری رشد می‌کنند و از سایر انواع سرطان‌ها هم کم خطرتر هستند.
سرطان تخمدان برای خیلی‌ها ترسناک است. نرخ بقای نسبی پنج ساله برای سرطان تخمدان مخاطی، بسته به مرحله پیش روی سرطان از 89درصد تا 18درصد است. برای تومور‌های با پتانسیل بدخیمی پایین (LMP)، نرخ بقای نسبی پنج ساله از 99 درصد تا 77 درصد است. نرخ بقای نسبی به این معنی ست که احتمال زنده ماندن فرد بعد از تشخیص این نوع سرطان، در صورتی که در اثر عوامل دیگری مثل تصادف فوت نکند بین 18 تا 89 درصد است. حتما برای شما هم این سوال پیش آمده که بین 18 درصد تا 89 درصد فاصله زیادی ست. این فاصله‌ی زیاد با توجه به مرحله‌ی بیماری (که در اصطلاح پزشکی stage بیماری گفته می‌شود) می‌تواند تغییر کند.
علائم و دلایل ابتلا به سرطان تخمدان
سرطان تخمدان در مراحل اولیه به ندرت باعث ایجاد علایم می‌شود و در مراحل پیشرفته ممکن است باعث ایجاد علائم کم و غیر اختصاصی نیز شود که اغلب ممکن است با بیماری‌های شایع‌تر و خوش‌خیم اشتباه شود. اکثر سرطان‌های تخمدان اپیتلیوم یا پوشش خارجی تخمدان را درگیر می‌کنند. علائم سرطان تخمدان ممکن است شبیه به بیماری‌های دیگری مانند سندرم پیش از قاعدگی (PMS)، سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا مشکلات موقت مثانه باشد. با این حال تفاوت اصلی سرطان تخمدان و سایر اختلالات ممکن است پایداری و بدتر شدن علائم باشد. علائم اولیه این بیماری به شرح زیر است:
درد درناحیه لگن، پایین شکم یا اندام‌های تحتانی کمر درد نفخ یا ورم شکم سوء هاضمه یا سوزش سر دل احساس سیری سریع هنگام خوردن تکرر ادرار و فوریت در ادرار درد در هنگام مقاربت تغییرات در عادات روده، مانند یبوست علائم پیشرفت سرطان حالت تهوع کاهش وزن تنگی نفس خستگی بی اشتهایی عوامل خطر فاکتورهای موثر در بروز سرطان تخمدان
مصرف روغن‌های مشتق از دانه های گیاهی، کاروتنوئیدها، ماهی و گوشت طیور، میوه و سبزی، رژیم غذای پرفیبر، استروژن‌های گیاهی، شیر کم‌چربی، کلسیم و ویتامین‌های A، C، D و E از منشاء طبیعی اثر محافظتی در برابر ابتلا به سرطان تخمدان داشته باشند. مصرف کره و مارگارین، نشاسته و کربوهیدرات، الکل و دخانیات ممکن است موجب افزایش خطر ابتلا شوند.
فعالیت فیزیکی و ورزش ممکن است مختصر اثر حفاظتی داشته باشند. ضمنا مواجهه شغلی با بعضی مواد از جمله بنزین و گازوئیل، حلال‌های معطر هیدروکربنی، آزبست، تالک و بعضی انواع حشره‌کش‌ها ممکن است در افزایش ریسک سرطان تخمدان در مشاغل خاصی نقش داشته باشند. در معرض نور آفتاب قرار گرفتن همراه با کاهش ریسک ابتلا به سرطان تخمدان است، اما ممکن است این اختلاف تحت تأثیر عواملی همچون محل جغرافیایی زندگی، نوع شغل و فعالیت فرد و یا سطوح ویتامین D و کلسیم در بدن این افراد باشد.
احتمالا چاقی بالاخص چاقی در ناحیه شکم و کمر،‌ به خصوص در دوران نوجوانی ممکن است همراه با افزایش خطر ابتلا به سرطان تخمدان باشد و سرطان تخمدان در زنان قد بلند شایع‌تر از زنان قدکوتاه است.

عومل کاهش‌دهنده ریسک سرطان تخمدان
تغییر شیوه زندگی شامل رژیم غذایی سالم، پرفیبر، پرمیوه و سبزی و مخصوصا هویج و گوجه‌فرنگی، اجتناب از چاقی، انجام فعالیت‌های منظم بدنی و اجتناب از دخانیات و هورمون درمانی طولانی مدت.
انجام جراحی سالپنواوفورکتومی به منظور پیشگیری: در زنانی‌که دچار جهش در ژن‌های BRCAI, II هستند تنها اقدام واقعا موثر ثابت شده برای پیشگیری برداشتن تخمدان‌‌ها و لوله‌ها (سالپنگواوفورکتومی) است و بخشی از آنها در زمان جراحی هم دچار سرطان نهفته تخمدان یا لوله هستند. (ولی البته انجام این جراحی احتمال بروز سرطان پریتونئال با بافت‌شناسی پاپیلاری سروز، سروز را از بین نمی‌برد) لازم به ذکر است که در زنان ناقل این موتاسیون‌ها پس از برداشتن تخمدان‌ها خطر سرطان پستان هم کم می‌شود. این زنان به علت منوپوز زودرس ممکن است دچار مشکلات ناشی از آن بالاخص کاهش لیبیدوو اختلال ارتباط جنسی شوند که تنها راه درمان آن HRT یا OCP است که خود احتمال خطر سرطان پستان را بالا می‌برند ولی اثرات مفید اووفورکتومی را کاملا خنثی نمی‌کنند در زنانی‌که اووفورکتومی نشده‌اند باید در مورد مصرف OCP محتاط باشیم.
تشخیص سرطان تخمدان
مواجه شدن با برخی علائم سرطان تخمدان به معنی ابتلا به بیماری نیست. تشخیص این بیماری نیازمند طیفی از آزمایش‌ها و پزشک متخصص است. برای تشخیص سرطان تخمدان، پزشک در ابتدا در مورد برخی علائم سؤال می‌پرسد:
علائم چه موقع شروع شدند
نسبت به درمان پایه چه واکنشی نشان داده‌اند
چه مدت فرد دارای آن‌هاست
چند بار رخ می‌دهند
بررسی سابقه پزشکی و خانوادگی فرد به‌خصوص ابتلا به سرطان تخمدان و سینه از مواردی است که پزشک نسبت به آن اقدام می‌کند. همچنین به‌منظور بررسی عفونت، التهاب و یا وجود مایع در شکم از آزمایش لگن استفاده می‌کند.
در صورت داشتن موارد زیر پزشک انجام آزمایش‌های بیشتر را تجویز می‌کند.
در حین آزمایش لگن با هر گونه ناهنجاری رو به رو شود.
علائم نشان دهنده ابتلای فرد به سرطان تخمدان باشد.
در سابقه پزشکی و خانوادگی، احتمال خطر زیادی برای ابتلا به بیماری وجود داشته باشد.
قبل و یا بعد از این آزمایش‌ها پزشک فرد را به متخصص انکولوژی زنان (پزشکی که در درمان سرطان‌های مرتبط با دستگاه تولید مثل تخصص دارد) ارجاع می‌دهد. آنکولوژیست به فرد در انتخاب بهترین روش درمانی به‌منظور درمان و کنترل بیماری کمک می‌کند.
راه‌های تشخیص زودهنگام
برای تشخیص هر چه زودتر این بیماری آزمایش‌های دوره ای را فراموش نکنید:
معاینه منظم سلامت زنان
در طول معاینه لگن، متخصص مراقبت‌های بهداشتی تخمدان‌ها و رحم را از نظر اندازه، شکل و قوام احساس می‌کند. معاینه لگن می‌تواند مفید باشد، زیرا در مراحل اولیه می‌تواند برخی سرطان‌های زن را پیدا کند، اما احساس بیشتر تومور‌های اولیه تخمدان دشوار یا حتی غیر ممکن است.
آزمایشات غربالگری برای سرطان تخمدان
آزمایشات غربالگری برای تشخیص بیماری مانند سرطان در افرادی که هیچ علائمی ندارند استفاده می‌شود. (به عنوان مثال، یک ماموگرافی اغلب می‌تواند سرطان پستان را در اولین مرحله تشخیص دهد، حتی قبل از اینکه دکتر سرطان را احساس کند.)

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که علائم یا نشانه‌هایی را که باعث نگرانی شما می‌شود، دارید به پزشک زنان مراجعه کنید. اگر نفخ شکم، احساس فشار یا درد در شکم و لگن بیش از چند هفته طول کشید، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید. اگر سابقه خانوادگی سرطان تخمدان یا سرطان سینه دارید، با پزشک خود در مورد خطر ابتلا به سرطان تخمدان صحبت کنید. پزشک شما ممکن است شما را به یک مشاور ژنتیکی راهنمایی کند تا درباره جهش‌های خاصی که احتمال ابتلا به سرطان‌های سینه و تخمدان را افزایش می‌دهند، را مورد بررسی قرار دهد.
درمان سرطان تخمدان
برای درمان این نوع سرطان از روش‌های مختلفی استفاده می‌شود که یکی از آن روش‌ها جراحی است. برای سرطان تخمدان جراحی 2 هدف اصلی دارد: مرحله بندی و رفع اشکال. اگر سرطان به درستی مرحله بندی و رفع اشکال نشده باشد، ممکن است بیمار بعداً مجبور شود بیشتر عمل جراحی کند.
روش دیگر، درمان سیستماتیک می‌باشد. در اغلب موارد، شیمی درمانی یک درمان سیستمیک است، به این معنی که دارو‌ها وارد جریان خون می‌شوند و تقریباً به تمام مناطق بدن می‌رسند. شیمی درمانی برای سرطان تخمدان معمولاً شامل جمع آوری دو نوع مختلف دارو است. به نظر می‌رسد دریافت ترکیبی از دارو‌ها به جای فقط یک دارو به عنوان اولین درمان برای سرطان تخمدان بهتر عمل می‌کند.