بزرگنمايي:
آریا بانو-
ششمین دور از مذاکرات هسته ای بین اعضای کمیسیون مشترک برجام از روز شنبه 22 خرداد با محوریت لغو تحریم های آمریکا و بازگشت احتمالی این کشور به توافق هسته ای در وین ازسر گرفته شد؛ نشستی که همانند ادوار گذشته، «انریکه مورا» معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا مدیریت آن را عهده دار است.
نشست جاری و قبلی از نگاه مذاکره کنندگان
مورا به عنوان معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات وین پس از برگزاری پنجمین نشست کمیسیون مشترک برجام، اعلام کرده بود که کاملا مطمئن است توافقی در این ارتباط حاصل خواهد شد، اما نمی‌تواند زمان دستیابی به توافق را پیش‌بینی کند.
در ارتباط با رویکرد «میخائیل اولیانوف» سرپرست هیات مذاکراه کننده روسیه در قبال مذاکرات اما دو دیدگاه متفاوت را شاهد هستیم. اولیانوف در جریان نشست قبلی وین در صفحه توئیترش نوشت که دور جاری (دور پنجم) این مذاکرات احتمالا باید دور پایانی باشد و فعلا برنامه ای برای دور ششم مذکرات در کار نیست.
اما نگاه وی گویی تغییر یافته است و اولیانوف در پایان نشست روز نخست دور ششم مذاکرات (شنبه 22 خرداد) گفت که ما برای تمیز کردن متن کنونی و برداشتن پرانتزهای دور موضوعات ثانویه به دو هفته دیگر زمان نیاز داریم. ما باید روی نحوه و چگونگی اجرای توافق تمرکز کنیم.
«هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان نیز در آستانه برگزاری ششمین دور مذاکرات احیای برجام در وین با تاکید بر ضرورت انعطاف‌پذیری دو طرف گفت که می‌کوشیم این آخرین دور مذاکرات اتمی باشد. او افزود: با این وجود تضمینی در این زمینه وجود ندارد.
مقامات جمهوری اسلامی ایران نیز دیدگاه مشابهی دارند. آنها هر چند احیای برجام را در این نشست دور از ذهن نمی دانند اما معتقدند که گفت وگوها به دلیل پیچیدگی ممکن است که بیشتر از انتظارات زمان ببرد. «علی ربیعی» سخنگوی دولت سه‌شنبه 11 خرداد در جمع خبرنگاران گفت که «ما بسیار امیدواریم که تا پیش از انتقال تصدی دولت بتوانیم احیای کامل برجام را اعلام کنیم.»
«سیدعباس عراقچی» مذاکره کننده ارشد کشورمان در وین پس از نشست روز شنبه کمیسیون مشترک گفت: به شخصه فکر نمی‌کنم که ظرف هفته جاری ما بتوانیم به جمع بندی نهایی برسیم و تصور من این است که حداقل یک بار دیگر ما باید جمع بندی مذاکرات را به پایتخت‌ها منتقل کنیم. لذا من در این دوره مذاکراتی هم فکر نمی‌کنم ما به جمع بندی نهایی برسیم.
از نگاه ناظران، وجود مسایل فنی، حقوقی و سیاسی در کنار راستی آزمایی از اقدامات آمریکا تنها بخشی از این پیچیدگی ها است که حل وفصل آن بی تردید زمان بر خواهد بود.
آخرین تحولات برجامی در آستانه دور ششم
لغو برخی تحریم ها از سوی کاخ سفید و در مقابل، پافشاری تیم بایدن بر ماندگاری شماری دیگر از تحریم ها، باعث شده که باوجود پیشرفت در مذاکرات، احیای برجام دشوار به نظر برسد.
«آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا روز سه‌شنبه 18 خرداد در گزارش خود به کمیته سنا گفت که پیش‌بینی می‌کند حتی اگر تهران و واشنگتن به توافق هسته‌ای بازگردند، صد ها تحریم آمریکا علیه تهران پابرجا خواهد ماند. صدها تحریمی که بلینکن از آن دم می زند، همان تحریم های مرتبط با «کاتسا» است که به گزارش اخیر پایگاه خبری «میدل ایست نیوز» تاکنون 700 تحریم از لیست 1600 موردی لغو شده و مابقی هنوز به قوت خود باقی هستند.
روز پنجشنبه 20 خرداد یعنی دو روز مانده به آغاز ششمین دور مذاکرات وین، وزارت خزانه‌داری آمریکا با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد، سه مقام سابق ایران را از فهرست تحریم‌های خود خارج کرده است؛ افرادی با نام های «احمد قلعه‌بانی» مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، «فرزاد بازرگان» مدیرعامل شرکت هنگ‌کنگ ایران ترید و «محمد معینی» مدیر بازرگانی شرکت نفت ایران اینترترید.
روزنامه «وال‌استریت ژورنال» در این زمینه تاکید کرد که خروج این افراد و شرکت‌ها از فهرست تحریم‌ها، نه یک اقدام عادی، بلکه ارسال سیگنالی از سوی واشنگتن به تهران مبنی بر تعهد آمریکا به رفع تحریم ها در صورت تغییر رفتار جمهوری اسلامی است؛ موضوعی که با واکنش دستگاه دیپلماسی ایران مواجه شد.
«سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه به خارج ساختن اسامی سه مقام سابق جمهوری اسلامی از فهرست تحریم‌های آمریکا واکنش نشان داد و در توییتی نوشت: «خروج گزینشی اسامی از فهرست تحریم‌شدگان، نه به گفت‌وگوهای برجام مربوط است و نه پیامی از حسن نیت تلقی می‌شود.»
صرف نظر از اینکه رفع تحریم این سه نفر سیگنال مثبت برای مذاکرات وین باشد یا خیر اما مواضع رژیم صهیونیستی و اظهارات اخیر «دونالد ترامپ» رییس‌جمهوری قبلی آمریکا نشان از پیشرفت مذاکرات دارد.
«بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر رژیم صهیونیستی روز سه‌شنبه 11 خردادماه با بیان اینکه تل آویو به مقابله با برنامه هسته‌ای ایران حتی به قیمت اختلاف با آمریکا، ادامه خواهد داد، گفت: «اگر لازم باشد انتخاب کنیم، که امیدوارم چنین اتفاقی نیفتد، بین اصطکاک و اختلاف با دوستمان آمریکا و حذف خطر تهدید موجودیت، [اولویت] حذف تهدید موجودیتی غلبه خواهد کرد.»
ترامپ نیز چند روز پیش طی سخنرانی در کنفرانس سالانه حزب جمهوری‌خواه ایالت کارولینای شمالی، سیاست خارجی دولت جو بایدن را شرم‌آور خواند و اظهار کرد: «بایدن بزدلانه تحریم‌های ایران را برداشته است... در حال حاضر مقام‌های ایرانی درخواست پول می‌کنند اما در زمان ریاست‌جمهوری من هرگز پول نخواستند.»
با نگاهی به این موضع گیری ها، قدم های رو به جلو در وین آشکار می شود اما اینکه این قدم ها چه زمانی به مقصد خواهد رسید، هنوز مشخص نیست و باید منتظر روزهای آتی از دور ششم مذاکرات تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ایران بود.