بزرگنمايي:
آریا بانو - کودکان معمولاً در بیان احساسات‌شان بسیار صریح هستند. به عبارت بهتر، احساساتی مانند عشق، نفرت، غم، حسادت یا احساسات دیگر خود را به وضوح ابراز می‌کنند. با این حال، در برخی از موارد، کودکان روش‌های دیگری را برای ابراز حسادت خود در پیش می‌گیرند. حال سؤال اینجاست که آیا حسادت در کودکان می‌تواند روی شخصیت، رفتار و نگرش آن‌ها در آینده تأثیر بگذارد؟ آیا احساس حسادت به دیگران ممکن است به کودکتان یا اطرافیانش صدمه‌ای بزند؟ در پاسخ به این سؤالات، قصد داریم تا در این مقاله دلایل بروز حسادت در کودکان را بررسی کرده، علائم آن را تشریح کنیم و در ادامه نحوه مواجهه با چنین احساساتی در کودکان را بیان می‌کنیم.
در این مطلب می خوانید:
دلایل بروز حسادت در کودکان چیست؟
علائم حسادت در کودکان چیست؟
چگونه با احساس حسادت در کودکان مقابله کنیم؟
دلایل بروز حسادت در کودکان چیست؟
1. توجه و تشویق بیش از حد
همه والدین دوست دارند تا هر چند وقت یک بار از فرزندان تعریف کرده و آن‌ها را تشویق کنند. با این حال، تشویق بیش از حد کودک موجب می‌شود تا فرزندتان احساس برتری نسبت به دیگران داشته باشد. در چنین شرایطی، اگر فردی با عملکردی بهتر نسبت به خود ببیند، ممکن است احساس حسادت و ناامنی به او دست دهد.
2. مقایسه کردن
به طور معمول، والدین عادت دارند تا فرزند خود را با دیگر فرزندان‌شان یا با دوستان وی مقایسه کنند. این موضوع تا زمانی که به منظور بهبود عملکرد کودک انجام شود، روشی خوب بوده و برای او مفید است. با این حال، اگر بخواهید مقایسه کردن کودکتان با دیگران را به صورت کاملاً صریح و به منظور سرکوفت زدن به او انجام دهید، نتیجه‌ای برعکس خواهید گرفت. به بیان دیگر، مقایسه کردن به چنین روشی موجب کاهش اعتماد به نفس کودک شده و حس حسادت را در او به وجود می‌آورد.
3. نگرانی و حمایت بیش از حد
حمایت بیش از حد پدر و مادر از کودک موجب وابستگی آنان به والدین‌شان می‌شود. به عبارتی، زیاده‌روی در حمایت از کودکان موجب می‌شود تا آن‌ها به اندازه کافی استقلال نداشته و در مواقع لزوم دچار سردرگمی شوند. در چنین شرایطی، هنگام روبه‌رو شدن با کودکانی که دارای اعتماد به نفس بیشتر یا عملکردی بهتر نسبت به خودشان هستند، دچار احساس حسادت می‌شوند.
4. رقابت‌های ناسالم
ایجاد فضای رقابتی
سالم در بین
کودکان مهم بوده و برای بهبود عملکردشان بسیار مفید است. اما رقابت‌های ناسالم و در بسیاری از موارد غیر ضروری ممکن است تأثیر منفی بر شخصیت کودک داشته باشد و در نهایت منجر به ایجاد احساس حسادت در او گردد. برای مثال، ممکن است فردی را ببینید که به خوبی می‌رقصد و سپس از کودک خود انتظار داشته باشید که توانایی رقصی مشابه با او داشته باشد. در حالی که فرزندتان هیچ علاقه‌ای به رقص نداشته یا در حال حاضر توانایی‌های لازم را ندارد. در چنین شرایطی، با ایجاد یک فضای رقابتی ناسالم، ضمن از بین بردن اعتماد به نفس
فرزند خود، حس حسادت را در او ایجاد می‌کنید.
5. کنترل و سخت‌گیری بیش از حد
برخی از والدین در کنترل و سخت‌گیری نسبت به فرزندشان زیاده‌روی کرده و از او نیز انتظار دارند تا قوانین تعیین‌شده را بدون آگاهی از دلایل آن‌ها به خوبی رعایت کند. در این صورت احساس نارضایتی و حسادت در
کودکان به وجود می‌آید. در واقع،
کودکان در این شرایط نسبت به هم‌سالان و سایر دوستان خود احساس محدودیت‌های بیش از حد داشته و به آن‌ها حسودی می‌کنند.
6. مهارت‌های علمی و توانایی‌های دیگر
همان‌طور که می‌دانید، همه بچه‌ها توانایی‌های یکسانی ندارند. برخی از آن‌ها ممکن است در
ورزش عالی باشند، برخی دیگر توانایی‌های تحصیلی عالی داشته باشند. به طور معمول،
کودکان نسبت به سایر افرادی که برای مثال هر دو توانایی را به صورت یکجا دارند، احساس حسادت می‌کنند.
7. حسادت به خواهر یا برادر
کودکان بزرگ‌تر غالباً به خواهر یا برادر کوچک‌تر از خودشان حسادت می‌کنند. در واقع، با تولد
فرزند کوچک‌تر والدین معمولاً بیشتر تمرکز خود را روی بچه کوچک‌تر گذاشته و توجه کمتری به دیگر فرزندان می‌کنند. همین امر نیز موجب ایجاد حسادت در
کودکان بزرگ‌تر می‌شود.
علائم حسادت در
کودکان چیست؟
علائم رفتاری مربوط به بروز احساس حسادت در
کودکان عبارتند از:
1. نشان دادن احساس مالکیت بیش از حد نسبت به همه چیز
احساس حسادت در کودک معمولاً موجب می‌شود تا او حس مالکیت بیش از حدی نسبت به همه چیز نشان دهد. این احساس مالکیت به موارد مادی محدود نبوده و شامل والدین، خواهر یا برادر نیز می‌شود. به عبارت دیگر، فرزندتان در هنگام حسادت سعی می‌کند تا در خانه خود را مالک همه چیز و همه کس نشان دهد یا ممکن است نخواهد چیزی از وسایل خود را به دیگران دهد. چنین احساسی در موارد شدیدتر ممکن است موجب افسردگی کودک نیز شود.
2. مقایسه کردن خود با دیگران
کودک حسود در برخی مواقع شروع به مقایسه خود با دیگر افراد می‌کند. برای مثال، او مهارت‌ها، وسایل مورد استفاده یا سایر چیزهای متعلق به خود را با
کودکان دیگر مقایسه می‌کند. سپس اگر احساس کمبود نسبت به آن‌ها داشته باشد، ممکن است نارضایتی خود را از این مسئله نشان داده و پرخاشگری کند.
3. تلاش برای جلب توجه والدین
کودکان در مواقع حسادت معمولاً تمام تلاش خود را برای جلب توجه والدین‌شان به کار می‌گیرند. در برخی مواقع نیز این کار را با بروز عصبانیت، پرخاشگری یا بدرفتاری انجام می‌دهند! به همین دلیل، می‌توان گفت که گاهی اوقات
کودکان برای جلب توجه والدین‌شان کارهایی انجام می‌دهند که ممکن است موجب عصبانیت آنان شوند؛ در حالی که تمامی این تلاش‌ها معمولاً برای جلب توجه و ناشی از حسادت‌شان است.
4. بروز رفتارهای پرخاشگرانه
احساس حسادت در کودک ممکن است او را به سمت بروز رفتارهای پرخاشگرانه سوق دهد. برخی از
کودکان در هنگام حسادت شروع به بدرفتاری با خواهر، برادر یا دوستان خود می‌کنند. در موارد خاص برخی از
کودکان نیز از روی حسادت سعی می‌کنند تا به
کودکان دیگر صدمه بزنند.
5. احساس ناامنی کودک
کودکان هنگام حسادت نسبت به سایر افراد احساس ناامنی می‌کنند. برای مثال، با تولد
فرزند جدید در خانواده، کودک ممکن است نسبت به جایگاه خود در میان
خانواده احساس ناامنی داشته و به دنبال دریافت
عشق از جانب والدین یا جلب توجه‌‌شان باشد.
چگونه با احساس حسادت در
کودکان مقابله کنیم؟
1. اهمیت دادن به کودک
حسادت مسئله‌ای سطحی نیست و ریشه در احساسات درونی کودک دارد. برای رفع چنین احساسی بهتر است با فرزندتان صحبت کنید، به نگرانی‌ها و دلایل بروز حسادت در او
گوش کنید. در واقع،
گوش دادن به ترس‌ها، نگرانی‌ها و دغدغه‌های کودک به او کمک می‌کند تا بر احساس حسادت خود غلبه کند.
2. تبدیل احساسات منفی به مثبت
هدایت افکار منفی کودک در جهتی مثبت به او کمک می‌کند تا توانایی مقابله با احساس حسادت خود را داشته باشد. برای مثال، اگر کودکتان فکر می‌کند که خواهر، برادر یا دوستانش در تحصیل بهتر از او هستند، سعی کنید تا به جای تشدید احساسات بد در فرزندتان، او را به سخت‌کوشی و مطالعه بیشتر تشویق کنید.
3. مهربانی با فرزندان
کودکان حسود معمولاً رفتارهای منفی و پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهند. در چنین شرایطی، نباید
فرزند خود را سرزنش یا تنبیه کنید. به عنوان والدین کودک خود باید درک کنید که فرزندتان در شرایط روحی دشواری قرار گرفته و برای مقابله با احساس حسادت خود نیاز به حمایت، دلسوزی و مهربانی از جانب شما دارد.
4. توضیح اهمیت اشتراک‌گذاری
کودکان باید درباره اهمیت مشارکت و اشتراک‌گذاری لوازم خود با دیگران آگاهی داشته باشند. در واقع، در این صورت کودک یاد می‌گیرد تا در مواقع لزوم وسایل متعلق به خود را با دیگر دوستانش به اشتراک گذاشته و با آن‌ها
دوست باشد. در نهایت هم احساساتی منفی مانند حسادت نسبت به آن‌ها نخواهد داشت.
5. خودداری از مقایسه کردن
همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، مقایسه کردن موجب ایجاد افکار منفی در کودک شده و حس بی‌ارزش بودن به او می‌دهد. بنابراین توجه داشته باشد که کودک خود را با خواهر، برادر یا دوستانش مقایسه نکنید. در عوض سعی کنید تا نقاط قوت، استعدادها و توانایی‌های فرزندتان را شناسایی کرده و مهارت‌های او را بهبود بخشید.
6. خودداری از تحسین بیش از حد
تحسین و تشویق
کودکان ناشی از علاقه زیاد به آنان است. با این حال باید از تشویق بیش از حد و بدون دلیل
کودکان خود اجتناب کنید. در واقع، انجام این کار در مواقعی که عملکرد دیگر افراد به وضوح بهتر از عملکرد
فرزند شما است، تنها موجب ایجاد احساسات منفی و حسادت در او می‌شود.
7. القاء کردن رفتارهای مثبت
تا حد امکان سعی کنید از تمامی رفتارهایی اجتناب کنید که موجب بر انگیخته شدن احساس حسادت در کودکتان می‌شوند. همچنین سعی کنید تا از همان سنین ابتدایی کودکتان، رفتارهایی مانند
عشق ورزیدن، اشتراک‌گذاری متعلقات با دوستان و اهمیت دادن به دیگران را در او پرورش دهید. به علاوه، آموزش رفتارهای درست در هنگام حسادت به
کودکان موجب می‌شوند تا آن‌ها راحت‌تر با احساسات حسادت نسبت به دوستان خود کنار بیایند.
جمع‌بندی
در این مقاله دلایل بروز حسادت در
کودکان را مورد بررسی قرار داده و نحوه مواجهه والدین با چنین احساساتی در کودکان‌شان را تشریح کردیم. نظر شما در مورد رفتارهای درست برای مقابله با حسادت در
کودکان چیست؟ تجربیات و پیشنهادات خود را با ما در میان بگذارید.
در پایان، برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش‌های مقابله با حسادت یا رفتار با افراد حسود مطالعه مطالب « 10 راه دوری از حسادت؛ چگونه حسود نباشیم؟ » و « 14 روش مؤثر برای برخورد با افراد حسود » را به شما توصیه می‌کنیم.