آریا بانو - عشق و دلبستگی با خودش احساسات و باورهای مثبت به همراه می‌آورد، به رشد فرد و رسیدن به آرزوهایش کمک می‌کند، فرصت همکاری برای حل مشکلات پیش می‌آورد و … در مقابل، وابستگی فرد را همیشه در نگرانی، ترس و بی‌قراری نگه می‌دارد.
شناخت تفاوت دلبستگی و وابستگی: دستیابی به عشق و استقلال
همیشه در زندگی مفاهیم بسیاری وجود دارند که با هم اشتباه گرفته می‌شوند و حتی گاهی خود ما ترجیح می‌دهیم عامدانه آن‌ها را با هم اشتباه بگیریم.
برای مثال شاید بسیاری از افراد تفاوت دلبستگی و وابستگی را به خوبی ندانند و حتی فکر کنند این دو مفهوم با هم یکی هستند. اما در حقیقت وابستگی عاطفی به یک شخص کاملاً با دلبستگی و عشق تفاوت دارد.
خصوصاً وقتی وابستگی عمیق و شدید می‌شود، بهتر می‌توان تفاوت‌ها را درک کرد. هر چند معمولاً فرد و شخصیت وابسته به درستی نمی‌داند فرق بین دلبستگی و وابستگی چیست و ترجیح می‌دهد باور کند احساسی که با آن روبرو است تنها عشق و دوست داشتن است.
اما چطور می‎‌توان تفاوت دلبستگی و وابستگی را درک کرد؟ اصلاً آیا تفاوت زیادی بین این دو مفهوم وجود دارد؟ این‌ها سؤالاتی است که سعی داریم در این مطلب به آن‌ها پاسخ دهیم.
آگاهی از تفاوت دلبستگی و وابستگی می‌تواند یک قدم بزرگ برای رهایی از زندانی باشد که بسیاری از ما برای خود ساخته‌ایم. در ادامه با همراهی یکدیگر این زندان را بهتر خواهیم شناخت و جوابی جامع برای سؤال پرتکرار “تفاوت دلبستگی با وابستگی چیست؟” پیدا خواهیم کرد.
آشنایی با مفهوم وابستگی و دلبستگی
پیش از این که تفاوت دلبستگی و وابستگی در روانشناسی را مورد بررسی قرار دهیم، لازم است تعریفی درست از این مفاهیم داشته باشیم. در ادامه به طور جداگانه آن‌ها را توضیح خواهیم داد:با مفهوم دلبستگی و وابستگی
1. تعریف وابستگی
وابستگی از نیاز سرچشمه می‌گیرد. عبارت معروف “بدون تو نمی‌توانم زندگی کنم” در واقع مصداق بارزی از این نیاز و وابستگی محسوب می‌شود.
فرد وابسته احساس می‌کند بدون طرف مقابلش نمی‌تواند در زندگی دوام بیاورد و خوشبختی و خوشحالی‌اش را در گرو حضور و حمایت دیگری می‌داند.
چنین فردی همیشه نیازمند توجه، مورد تأیید بودن و حمایت شدن از طرف شریک عاطفی خود است. در واقع این افراد از درون احساس خالی بودن دارند و این جای خالی را یک فرد دیگر برایشان پر می‌کند.
اینجا همان نقطه تفاوت دلبستگی و وابستگی است.
2. تعریف دلبستگی
افراد عاشق و دلبسته، خود را از عشق سرشار می‌کنند و تعریف مشخصی از ارزشمندی دارند. در واقع این افراد، بالعکس افراد وابسته، برای این که احساس کنند ارزشمند و دوست داشتنی هستند، نیازی به دیگری ندارند و این احساس را در خودشان پیدا می‌کنند.
دلبستگی به دنبال خود صمیمیت، احترام و دوست داشتن بی‌قید و شرط می‌آورد و از همه مهم‌تر فرد عاشق می‌تواند از پس نیازهای خود بر بیاید، شریک عاطفی خود را اسیر خواسته‌های خود نمی‌کند و کنترل و مسئولیت زندگی خود را به دست می‌گیرد.

تفاوت دلبستگی و وابستگی در چه مواردی است؟
مطمئناً تا همین‌جا نیز متوجه شده‌اید که فرق وابستگی و دلبستگی بسیار است. البته در بسیاری از مواقع وابستگی ناسالم، ناخودآگاه و با توجه به ترس‌ها و مسائلی که به کودکی فرد برمی‌گردد، ایجاد می‌شود.
از این رو شخص وابسته خود نیز متوجه این مشکل نمی‌شود و فکر می‌کند تنها دلبسته شده است. نشانه‌ها و موارد زیر کمک می‌کنند تا همه ما یک بار دیگر کیفیت روابط خود را مورد بررسی قرار دهیم و اگر لازم است، برای رهایی از وابستگی، همین امروز قدمی صحیح برداریم.
1. در دلبستگی، بر خلاف وابستگی از ارتباط طرف مقابل با دیگران احساس خطر نمی‌کنید
این مورد را می‌توان یکی از بارزترین موارد تفاوت دلبستگی و وابستگی دانست. یکی از اِلمان‌های مهم عشق و دلبستگی، اعتماد و حس امنیت است.
فرد وابسته ارزشمندی خود را با توجه به نحوه رفتار دیگران تعریف می‌کند. به همین خاطر ارتباط شریک عاطفی‌اش با دیگری، به راحتی می‌تواند آرامش ذهنی ‌اش را به هم بزند و حتی منجر به احساس خطر و حسادت شود.
2. دلبستگی یعنی زندگی کنی و به دیگری نیز اجازه زندگی کردن بدهی
یک فرق دلبستگی و وابستگی این است که در دلبستگی و عشق فشار و کنترل زیاد وجود ندارد. هر دو نفر خودشان کنترل زندگی‌شان را بر عهده دارند و دیگری را اسیر نمی‌کنند.
اما یک فرد وابسته برای از دست ندادن طرف مقابل و مورد تأیید بودن مجبور است همیشه تظاهر کند و در واقع خودش نباشد. از طرفی به شخص مقابل نیز فشار وارد می‌کند تا به شکلی خاص رفتار کند.
در واقع تفاوت دلبستگی و وابستگی این است که در عشق و دلبستگی پذیرش همراه حمایت وجود دارد. اما وقتی حرف وابستگی به میان بیاید، فرد برای پذیرفته شدن مدام در حال تغییر دادن خود، مطابق با استانداردها و ترجیحات طرف مقابل است.
3. فرد دلبسته خوشحال و راضی است، فرد وابسته درمانده، احساساتی و هیجان‌زده است
یکی از موارد دیگر تفاوت وابستگی و دلبستگی، به احساس فرد نسبت به خودش و رابطه برمی‌گردد. فرد دلبسته در گیر و دار یک عشق واقعی است. به همین دلیل احساس شایستگی و اعتماد به نفس بالا دارد.
او می‌تواند در چنین رابطه‌ای، تمام ترس‌ها و تردیدهای گذشته‌اش را دور بریزد و از رابطه‌ای که در آن قرار دارد لذت ببرد. اما برای یک فرد وابسته، هیچ‌گاه رضایت خاطر وجود ندارد و همیشه بی‌قرار و نگران است.
این نمونه‌ای از تفاوت دلبستگی و وابستگی به شمار می‌رود که به راحتی در حالات و رفتار افراد پیداست.
4. در دلبستگی، هر دو با هم مسائل را حل می‌کنید، در وابستگی هیچ‌گاه نظرتان را بیان نمی‌کنید
هنگامی که دو نفر در یک رابطه واقعاً عاشقانه هستند می‌توانند به همدیگر گوش بدهند و به کمک هم برای چالش‌ها راه حل پیدا کنند. بدون شک در هر رابطه‌ای مشکلات، اختلاف نظرها و … وجود دارد.
اما دلبستگی عاملی است برای این که هر دو نفر با همکاری یکدیگر و با رفتاری دوستانه، به بررسی و حل و فصل مسائل بپردازند.
اما وقتی صحبت از وابستگی است، همیشه یک نفر خود را تحت سلطه دیگری می‌بیند و نظراتش هیچ‌گاه مورد توجه قرار نمی‌گیرد، زیرا در واقع خود فرد نیز از بیان‌شان واهمه دارد.
این یک تفاوت دلبستگی و وابستگی است که می‌تواند به رشد یک رابطه عاشقانه منجر شود یا یک رابطه متکی به وابستگی را روز به روز فرسوده‌تر کند.
5. فرد عاشق فرصت رشد پیدا می‌کند، فرد وابسته خودش و آرزوهایش را از دست می‌دهد
در وابستگی همه زندگی حول یک نفر می‌چرخد. یک فرد وابسته مدام به این فکر می‌کند که شریک عاطفی‌اش چه چیزهایی را دوست دارد و چه چیزهایی را دوست ندارد.
حتی رفتارهای نادرست او را به نحوی نادیده می‌گیرد و حتی در مقابل دیگران پنهان می‌کند. شخصی که درگیر وابستگی است، تمام تمرکز خود را روی طرف مقابل، اهداف او، شغل او و … می‌گذارد و به این ترتیب از خودش و رویاهایش غافل می‌شود.
تفاوت دلبستگی و وابستگی همین‌جاست که فرد وابسته از ابراز خواسته‌ها ورویاهایش واهمه دارد زیرا می‌ترسد مورد تأیید نباشد.
اما فرد دلبسته نه تنها خواسته‌هایش را در امنیت کامل بیان می‌کند بلکه از طرف شریک عاطفی خود حمایت کافی را برای رسیدن به آن‌ها دریافت می‌کند.
در عشق هر دو نفر برای رسیدن به آرزوهای خود تلاش می‌کنند و در این مسیر به هم کمک کرده و از هم می‌آموزند. این چیزی است که در یک رابطه مبتنی بر وابستگی اصلاً دیده نمی‌شود.

6. در دلبستگی سرشار از حس مثبت هستید، در وابستگی از احساسات و افکار منفی سرریز می‌شوید
اگر رابطه شما با طرف مقابل بر مبنای وابستگی عاطفی باشد، از این همه سازش و تسلیم شدن‌های بدون چون و چرا احساس فرسودگی و خستگی مفرط می‌کنید.
این یک مورد مهم در تفاوت دلبستگی و وابستگی است. گاهی حتی ممکن است تصمیم بگیرید همه چیز را به یکباره رها کنید اما نمی‌توانید.
زیرا حس می‌کنید به تنهایی برای زندگی خود کافی نیستید و حتماً باید کسی باشد تا شما را کامل کند، حتی اگر این موضوع به قیمت از دست دادن آرامش روحی و ذهنی‌تان باشد.
اما ماجرا در مورد دلبستگی و عشق کاملاً برعکس است.
وقتی درگیر دلبستگی هستید، لذت و احساسات مثبت را تجربه می‌کنید، با خود به صلح می‌رسید و نگاه شما به جهان تغییر می‌کند. حتی ممکن است زخم‌هایی که از گذشته داشته‌اید به مرور التیام پیدا کنند و به کمک عشق واقعی به ورژن بهتری از خود تبدیل می‌شوید.
چگونه از یک وابستگی ناسالم خود را نجات دهیم؟
صرفاً دانستن تفاوت دلبستگی و وابستگی نمی‌تواند به بالا بردن کیفیت زندگی و رابطه کمک کند.
ممکن است با مرور موارد بالا به این نتیجه رسیده باشید که درگیر یک وابستگی عاطفی ناسالم هستید و تا به حال آن را با عشق اشتباه گرفته بودید. اکنون زمان تغییر است.
می‌توانید با راهکارهای زیر شروع کنید و خود را برای تبدیل شدن از فردی وابسته به فردی مستقل آماده نمایید.
1. روی عزت نفس و اعتماد به نفس خود کار کنید
در بخش‌های قبل گفتیم که یک تفاوت دلبستگی و وابستگی در اعتماد به نفس و احساس شایستگی است. وابستگی زیاد می‌تواند باور شما را نسبت به خودتان از بین ببرد.
پس باید سعی کنید این باورها را بازسازی کنید و رابطه خوبی با خود بسازید. برای خودتان وقت بگذارید، نه گفتن را تمرین کنید، به خاطر رضایت دیگران خودتان را تغییر ندهید و در نهایت از خودتان مراقبت کنید.
2. خودتان را سانسور نکنید
تنها کاری که لازم است انجام دهید این است که خودتان، احساسات و خواسته‌هایتان را به رسمیت بشناسید. به این ترتیب از بیان و بروز این احساسات و خواسته‌ها ترس یا شرم نخواهید داشت و به این ترتیب از یکی دیگر از موارد تفاوت دلبستگی و وابستگی نیز عبور خواهید کرد.
3. ترس را کنار بگذارید
می‌توان گفت ترس و به دنبال آن اضطراب، مانع اصلی برای رهایی از وابستگی است.
پس سعی کنید آن را مدیریت کنید، ترس از پذیرفته نشدن، ترس از تنهایی، ترس از مورد تأیید نبودن، ترس از بی‌پناه بودن و …. در واقع این ترس‌ها ریشه اصلی تک‌ تک موارد تفاوت دلبستگی و وابستگی هستند. خوب است اگر از یک مشاور یا روانشناس کمک بگیرید و یکی یکی با این ترس‌ها روبرو شوید.