آریا بانو - حسودی نکن کوچولو!
بچه‌ها اغلب دوست دارند همه اسباب‌بازی‌ها و چیزهای خوب مال خودشان باشد؛ البته شاید بسیاری از ما هنوز هم همین احساس را داشته باشیم که شاید بد نباشد، ولی مشکل زمانی به‌وجود می‌آید که نخواهیم دیگران هم چنین چیزهایی داشته باشند که این مشکل درنهایت آسایش و آرامش را از فرد می‌گیرد یا آن را به خطر می‌اندازد؛ چون افرادی که به داشته‌های دیگران حسادت می‌کنند، همیشه در عذاب و حسرت چیزهایی هستند که دیگران دارند، ولی آن‌ها ندارند‌.
همچنین کودکانی که به همسالان خود حسودی می‌کنند و دلشان می‌خواهد تمام اسباب‌بازی‌ها، خوراکی‌ها یا هرچیز موردعلاقه‌شان فقط مال خودشان باشد، نمی‌ توانند احساس راحتی و آرامش داشته باشند و به همین دلیل گاهی اتفاق می‌افتد که آن‌ها ساعت‌ها برای دستیابی به آنچه می‌خواهند، گریه‌وزاری می‌کنند. گاهی هم این مشکل زمانی بروز می‌یابد که خانواده همراه با کودک به مهمانی می‌روند و رفتار این‌چنینی وی باعث شرمندگی والدین می‌شود. اما واقعا‌ درمقابل چنین کودکانی چگونه باید رفتار کرد و چه باید بکنیم که فرد از کودکی کمتر حسادت کند تا درقبال آن، ‌آرامش بیشتری بیابد.
حسادت
حسادت را می‌توان چنین تعریف کرد: «نوعی احساس مانند شادی، ناراحتی، همدردی و… که نمی‌توانیم منکر وجود آن‌ها بشویم و بگوییم که فقط در بعضی افراد‌ وجود دارد.» درواقع این حس در همه افراد وجود دارد و تنها نوع برخورد افراد در این زمینه تعیین‌کننده خواهد بود؛ یعنی حسودی مانند هر حس دیگری شرایطی برای ابراز وجود دارد.
«نازنین که دختری شش‌ساله است، همیشه به دخترخاله‌اش، مریم، حسادت می‌کند و دوست ندارد او با اسباب‌بازی‌هایش‌بازی کند و هر وقت هم که می‌خواهد از خانه آن‌ها بیاید، گریه می‌کند و می‌خواهد یکی از اسباب‌بازی‌های دخترخاله‌اش را با خود به خانه بیاورد.»
بهترین کاری که می‌توان دربرابر چنین رفتاری از خود نشان داد، علت‌یابی و شناسایی ریشه آن و بعد هم با بی‌توجهی به خواست غیرمنطقی کودک است و درنهایت هم باید حواس وی را به مورد دیگری پرت کنیم.
بیشتر بخوانید: راهکار‌هایی برای حل حسادت کودکان به فرزند تازه متولد شده
مقایسه نکنید
معمولا نخستین نشانه‌های حسادت را می‌توان در بچه‌های حدودا پانزده‌ماهه دید که عواملی مانند جنسیت، هوش، سن، تعداد فرزندان و نوع رفتار والدین با آنان، در این زمینه دخیل است؛ مثلا یکی از دلایل اصلی حسادت نازنین به دخترخاله‌اش این است که مادرش مدام نازنین را با مریم، ازنظر نظم و انضباط، خوبی‌ها و…، مقایسه می‌کند که همین مقایسه‌کردن یکی از عوامل برانگیخته‌شدن حسادت در افراد است. پس یادمان باشد وقتی فرزندمان‌ را با فرد دیگری مقایسه می‌کنیم، نه‌تنها مانع پیشرفتش می‌شویم، بلکه با به‌رخ‌کشیدن توانایی‌های طرف مقابل، حس حسادت را در او زنده خواهیم کرد.
فرق نگذارید
از دیگر دلایل حسادت‌ در نازنین این است که پدرش او را با بابک، برادرش، مقایسه می‌کند و میانشان تفاوت می‌گذارد و به همین دلیل نازنین همواره تصور می‌کند به‌قدرکافی خوب و دوست‌داشتنی نیست. در مواردی هم مادر نازنین دربرابر نازنین و بابک، جانب نازنین را می‌گیرد و به مخالفت با پدر می‌پردازد و بدین ترتیب. نازنین بیشتر متوجه حس حسادتش نسبت به برادرش بیشتر می‌شود‌. در اینجا تاکید می‌شود که والدین همواره سعی کنند با فرزندان خود رفتار هماهنگی داشته با‌شند و هرگز جلوی خود آن‌ها از یکدیگر انتقاد نکنند؛ زیرا به‌این‌ترتیب کودکان نمی‌‌توانند والدینشان را افرادی قاطع بدانند.

ابراز حسادت
به‌تدریج و با بالارفتن سن، نوع ابراز حسادت بچه‌ها عوض می‌شود؛ مثلا کودکی که قبلا وقتی حسودی می‌کرد، دادوبیداد راه می‌انداخت و گریه می‌کرد، در بزرگ‌سالی گوشه‌ای کز می‌کند، بداخلاق می‌شود یا به‌بازی با همسن‌وسالانش علاقه‌ای نشان نمی‌‌دهد؛ حتی گاهی هم رفتار خصمانه‌ای از خود نشان می‌دهد، حرف‌های رکیکی بر زبان می‌آورد و یا حتی قصد آسیب‌رساندن به طرف مقابل را دارد؛ مثلا وقتی بابک تازه به دنیا آمده بود، ر‌‌فتار نازنین با او کاملا خطرناک بود و هرلحظه بیم آن می‌رفت که آسیب جدی به برادرش وارد کند.
در اینجا می‌توان گفت والدین، مخصوصا مادران و شیوه رفتاری آن‌ها، یکی از عوامل اصلی بروز حسادت در فرزندان هستند؛ چراکه گاهی خود والدین وقتی نتواسته‌اند در کودکی مشکل حسادت خود را حل کنند، ناخودآگاه آن را در فرزندان خود هم تقویت می‌کنند.
یکی دیگر از عواملی که در میزان و نوع حسادت موثر است، عاملی به نام «جنسیت» است و می‌توان گفت معمولا رابطه بین برادر و خواهر کمتر حسادت برانگیز است تا رابطه دو خواهر؛ گرچه در سنین بلوغ این وضع تغییر می‌کند؛ چون به پسرها آزادی عمل بیشتری داده می‌شود و بنابراین حسادت در دخترها بیشتر خواهد شد.
نیاز به توجه
در بسیاری از موارد دلیل اصلی کودکان برای حسادت، نیاز آن‌ها برای توجه بیشتر است. وقتی والدین به فرزند خود به‌حدکافی توجه نمی‌کنند، کودک اعتراض خود را به‌صورت‌‎‌های مختلف، مثل گریه‌کردن برای پوشیدن یک لباس یا گرفتن اسباب‌بازی دوستش، ابراز می‌کند؛ بنابراین نازنین هم گاهی برای جلب‌توجه بیشتر سعی می‌کند توجه زیادی، البته دروغین، به برادر کوچکش داشته باشد تا ازاین‌طریق توجه والدینش را بیشتر به خود جلب کند که البته دلیل این کار او، نوعی اعتراض بوده و دراصل نشان‌دهنده حسادت اوست.
ورود به فضای آموزشی
وقتی کودک وارد محیط‌‎‌های آموزشی مثل کودکستان یا دبستان می‌شود، کم‌کم حسادت میان همکلاسی‌ها، مثلا برای نمره بیشتر یا جلب‌توجه بیشتر معلم به خود، شکل می‌گیرد. در سنین بالاتر هم ممکن است فرزندان به زیبایی‌های یکدیگر حسادت کنند.
درواقع وقتی کودک خودش را با دوستانش مقایسه می‌کند و متوجه می‌شود که در بعضی موارد قابل تایید نیست و توجه زیادی به او نمی‌‌شود، احساس ناامنی می‌کند. در بعضی موارد نیز ممکن است چون‌ نوع‌ دلبستگی‌اش مناسب نبوده است، او به دیگران حسادت کند؛ یعنی آن زمان‌هایی که قرار بوده در وجود کودک احساس امنیت و دلبستگی امن شکل بگیرد، این امر به‌درستی صورت نگرفته است و کودک همیشه احساسی ناشی از ترس دارد و یا اینکه فکر می‌کند دیگران می‌خواهند به او ضربه بزنند. توجه داشته باشیم وقتی دلایل حسادت بیش‌ازاندازه شود، حالت بیمارگونه به خود می‌گیرد که حتما باید آن را مورد بررسی قرار داد.
حسود هرگز نیاسود
فراموش نکنیم افراد حسود نمی‌‌توانند احساس آرامش داشته باشند؛ بنابراین بهتر است کودک یاد بگیرد به‌جای اینکه همه‌چیزهای خوب را برای خود بخواهد؛ درضمن او باید بداند او هم چیز‌هایی دارد که دیگران دوست دارند داشته باشند؛ پس اگر او چیزی را برای خود می‌‎‌خواهد، باید صبر و تلاش را پیشه خود کند.
درواقع ما باید حس حسادت را به حس رقابت تغییر دهیم؛ مثلا باید به کودکی که به شاگردان خوب کلاسش که همیشه نمره‌‎‌های خوب می‌گیرند حسادت می‌کند، یاد بدهیم به‌جای حسادت، باید با آنان رقابت کند تاخودش هم بتواند نمرات خوبی بگیرد