بزرگنمايي:
آریا بانو - سریال «امام علی(ع)» به کارگردانی داوود میرباقری، نخستین مجموعه مهم مذهبی ـ تاریخی صداوسیما بهحساب میآید.
برترین‌ها: در سالهای پس از انقلاب اسلامی، توجه ویژهای به تولید آثار مذهبی ـ تاریخی صورت گرفت، در میان تولیدات تلویزیونی، «امام علی (ع)» به کارگردانی داوود میرباقری، نخستین مجموعه مهم مذهبی ـ تاریخی صداوسیما بهحساب میآید.
سال 1370 بود که داود میرباقری کار تولید مجموعه تاریخی «امام علی (ع)» را از فیلم‌نامه‌ای به نام «خاری در گلو» آغاز کرد در ابتدای کار در مرحله متن دچار بازنویسی‌های متعدد شد تا سرانجام در سال 73 با حضور 150 بازیگر اصلی و بیش از 5 هزار هنرور از نیرو‌های ارتش مقابل دوربین رفت. این مجموعه به تهیه‌کنندگی محمد بیک‌زاده به پنج سال تنهایی و دوران خلافت و زندگی حضرت علی بن ابی‌طالب (ع) می‌پردازد و ساخت آن تا سال 75 ادامه داشت.
از این مجموعه تلویزیونی نسخه سینمایی نیز تهیه شد و عوامل پشت صحنه آن نیز همگی از شاخص‌ترین چهره‌های حرفه خود هستند. از جمله آهنگ‌سازی سریال با فرهاد فخرالدینی، تدوین با مهرزاد مینویی و تصویربرداری با مازیار پرتو بوده و طراحی گریم درخشان عبدالله اسکندری در این سریال که اولین بار در سال 75 از شبکه یک سیما روی آنتن رفت، هنوز در یاد‌ها مانده است.
میرباقری در شهریور 75 در گفتوگویی با هفتهنامه سروش گفت: «80 درصد این مجموعه تخیل است که در ارتباط با درک و دریافتم از تحقیقات در تاریخ اسلام به این نتایج رسیدهام. اگرچه 20 درصد مکتوب تاریخی اساس قرار‌گرفت، ولی چندان بیربط با تخیلات نیست و منشأ آن به اسناد تاریخی برمیگردد». امام علی (ع) اثری پربازیگر بود و 150 بازیگر اصلی در آن به ایفای نقش میپرداختند.
داود میرباقری کارگردان سریال، می‌خواست نقش مالک اشتر را محمدعلی فردین
بازیگر فیلم‌های پیش از انقلاب بازی کند؛ هم به دلیل چهره زیبا و هم به دلیل آن‌که به مردانگی مشهور بوده است، ولی در نهایت وزارت ارشاد به او مجوز نداد و سازندگان سریال، نقش مالک اشتر را به داریوش ارجمند سپردند. به اعتقاد تهیه کننده‌ی سریال اگر فردین به جای داریوش ارجمند نقش مالک اشتر را بازی می‌کرد، ماندگارتر می‌شد و رکورد بیننده را می‌زد.
همچنین تهیه‌کننده سریال امام علی در گفت وگویی درباره‌ی انتخاب نقش قطام گفت: ما می‌خواستیم خانم فائقه آتشین نقش قطام را بازی کند فائقه آتشین اگر بود، بعد 20سال آمدنش در تصویر فقط اسمش جاذب بیننده بود، ولی فن چرخیدن، راه رفتن، حرکت بدن این‌ها برای ما مهم بود. بنا بود این کار را بکنیم، ولی موافقت نکردند. در ارشاد چه کسانی دخیل بودند، نمی‌دانم؛ مجوز از ارشاد خواستیم برای علی آزاد، فخری خوروش، آقای رشیدی و... مجوز صادر شد، اما برای آقای فردین و خانم فائقه آتشین مجوز صادر نکردند. تا اینکه یک بار در خانه مازیار پرتو (دایی ویشکا آسایش) عبدالله اسکندری او را می‌بیند. بدون اینکه به ما چیزی بگوید سر صحنه او را گریم می‌کند و
لباس تنش می‌کند. لحظه‌ای که ما او را دیدیم انگار آب داغ روی ما ریختند. خود قطام بود. با گریم فوق‌العاده عبدالله و لباسی که باز خود عبدالله انتخاب کرده بود.
بدون شک یکی از بهترین نقش آفرینی سریال را مهدی فتحی داشت؛ مرحوم فتحی ابتدا قرار بوده نقش دیگری را بازی کند، ولی به درخواست خودش، عمروعاص را بازی می‌کند. جالب آن که نقش امام علی (ع) را هم در سکانس‌هایی که از پشت یا اینسرت (نمای بسته دست‌ها یا پاها) می‌گرفتند، همین مهدی فتحی بازی کرده است؛ کسی که در بسیاری از سکانس‌ها در نقش عمروعاص در حال دسیسه چینی علیه امام علی (ع) بود!
عین. عزیزمنش در روزنامه همشهری نوشت: مجموعه تلویزیونی امام‌علی (ع) یک جهش مهم در تاریخ مجموعه‌سازی
ایرانی است. در زمینه روایی و فیلمنامه‌نویسی، داوود میرباقری موفق شد، با فاصله گرفتن از روایت‌های اسطوره‌ای که درباره شخصیت امام اول شیعیان وجود داشت به داستانی جذاب و متکی بر روایت تشیع از زندگی علی‌ابن‌ابیطالب دست پیدا کند. او با تکیه بر مثلث قطام و عمرعاص و معاویه دشمنان پیچیده امام‌علی (ره) را ترسیم می‌کند و با شخصیت‌پردازی متنوع یاران امام از مالک و ابوذر و کمیل و عمار، جلوه‌های شخصیتی مهم‌ترین چهره تشیع را به شکل بدیعی در برابر مخاطبان قرار می‌دهد. سریال امام‌علی (ع) از منظر فنی بهترین جلوه همکاران میرباقری را در خود دارد؛ بازیگردانی، بازیگری، صحنه،
لباس و
موسیقی در سریال امام‌علی (ع) کار را برای ادامه سریال‌سازانی که قصد ساخت سریال درباره تاریخ
اسلام را داشتند سخت کرد؛ دشواری‌ای که حتی خود میرباقری هم نتوانست بار دیگر به کیفیت کارش در سریال امام‌علی (ع) برسد.
محمد بیک‌زاده تهیه‌کننده سریال امام‌علی(ع) در مصاحبه‌ای تازه درباره‌ی دستمزد بازیگران و سانسور آن گفت: در آن دوره با 269 میلیون تومان کل هزینه پروژه را تامین کردیم. بازیگری که در پروژه قبلی خود مثلا ماهی 150 هزار تومان گرفته بود، در این پروژه 70 هزار تومان دریافت کرد. بیشتر با
عشق کار کردند. بیشترین دستمزد را ارجمند داشت که هر ماه 100 هزار تومان بود. پنج درصد هم مالیات کسر می‌شد که درنهایت 95 هزار تومان می‌شد.
تقریبا بین 180 تا 200 دقیقه از سریال حذف شده است. عمده بخش ابوذر ما حذف شد. گفتند برخی حرف‌های ابوذر به برخی دوستان برمی‌خورد؛ درنتیجه حذف کردند. قائم مقام وقت سازمان خیلی مقاومت زیادی کردند که این میزان از نقش ابوذر ماند. یک مشکل داریم که مدیران هنری این کشور
هنرمند نیستند. نه‌تن‌ها
هنرمند بلکه باسواد هم نیستند.
خیلی نادر هستند افرادی که مناسب باشند. حکم کلی به معنای قطعیت نمی‌دهم، هرچند بین آن‌ها کسانی هستند که سرشان به تن‌شان می‌ارزد، ولی در سازمان صداوسیما چند نفر را به‌عنوان مدیر می‌شناسید که دغدغه هنری سریال‌ها را داشته باشند. چند نفر را می‌شناسید که نگران ادبیات یک سریال باشند، چند نفر را می‌شناسید که نگران کادربندی فیلمبردار و کارگردان باشند؟
مهدی فتحی در نقش عمروعاص، ویشکا آسایش در نقش قطام، رضا کرم‌رضایی در نقش طلیحه بن خویلد، اکبری‌مبارکه در نقش ابن ملجم، اکبر عبدی در نقش هرقل رومی، بهزاد فراهانی در نقش معاویه و محمدرضا شریفینیا در نقش ولید، از جمله سایر بازیگران محوری امام‌علی (ع) محسوب می‌شوند. همچنین گروهی از سرشناسترین گویندگان به سرپرستی بهرام زند به دوبله این اثر پرداختند.
