بزرگنمايي:

آریا بانو - فرادید / دانشمندان در حوالی بالتیمور مریلند، تکه‌ای سنگ از گوشته زمین (لایه بین پوسته و هسته زمین) کشف کرده‌اند که به احتمال زیاد، نحوه شکل‌گیری بخش‌هایی از رشته‌کوه آپالاش، یکی از قدیمی‌ترین رشته‌کوه‌های جهان را روشن می‌کند.
به گفته محققان، از جمله دانشمندان موزه ملی تاریخ طبیعی در ایالات‌متحده، این تکه‌های سنگی گوشته زمین که «اُفیولیت» نامیده می‌شود، احتمالا بخشی از کف اقیانوس یاپِتوس بوده‌اند؛ اقیانوس ناپدیدشده‌ای که در یک گستره حدود پنج تا هشت هزار کیلومتری در کرانه شرقی ایالات‌متحده ادامه داشته است.
این مطالعه که در نشریه «ژئوسفر» منتشر شده، اشاره کرده که نزدیک به نیم میلیارد سال پیش، سرزمینی که اینک رشته‌کوه‌های آپالاش در آن قرار دارد، در یک سوی اقیانوس یاپِتوس واقع شده بود و سوی دیگر این اقیانوس نیز بخشی از ساحل شرقی کنونی ایالات متحده بوده است.
از آنجا که این سنگ‌های گوشته زمین، در اعماق زیر زمین و در دما‌ها و فشار‌های بسیار شدید شکل می‌گیرند، مواد معدنی آن‌ها در نزدیکی سطح زمین پایدار نیستند و مدام در معرض تغییرات شیمیایی‌اند. مسئله‌ای که بررسی آن‌ها را دشوار می‌کند.
زمین‌شناسان در این تحقیق، از جدیدترین روش‌های فناوری آنالیز شیمیایی بهره گرفتند تا 19 نمونه این سنگ‌ها را که از پنج منطقه مختلف بالتیمور جمع‌آوری شده بود، بررسی کنند.
این یافته‌ها، سرنخ‌هایی را درباره «فرورانش» یک ناحیه باستانی ناشناخته آشکار کردند؛ منطقه‌ای که دو تکتونیک (زمین‌ساخت) صفحه‌ای با هم برخورد کرده و این برخورد باعث لغزش یکی از پوسته‌ها به زیر پوسته دیگر شده و آن را به طرف پایین و به سمت گوشته، خم کرده است.
دانشمندان اینک بر اساس ارزیابی‌ها و تحلیل‌ها بر این باورند که اقیانوس یاپِتوس در حدود 500 میلیون سال پیش، احتمالا به دلیل یک منطقه فرورانشی تازه متولد شده در کرانه قاره باستانی لورنتیا (که محل قرار گرفتن اغلب کشور‌های امروزی آمریکای شمالی است)، شروع به کوچک شدن کرده است.
این تحقیق می‌گوید که همزمان با سربرآوردن رشته‌کوه آپالاش، برخورد زمین‌ساخت‌های صفحه‌ای احتمالا سطح زمین و بخش‌های زیر آب اقیانوس را پیچ و تاب داده و منحرف کرده است. به گفته دانشمندان، این جابه‌جایی‌های شدید ممکن است تکه‌هایی از کف اقیانوس را از جا کنده و آن‌ها را در بالتیمور پراکنده باشد.
در حالی که زمین‌شناسان مدت‌ها به درستی این نظریه درباره منشاء این سنگ‌ها تردید داشتند، مطالعه جدید برای نخستین بار، مبنایی شیمیایی ارائه می‌دهد که از درستی این نظریه حمایت می‌کند. این بررسی، همچنین این موضوع را روشن می‌کند که «اُفیولیت»‌های قدیمی‌تر چگونه می‌توانند درک ما از شکل‌گیری قاره و سایر فرایند‌های زمین‌شناسی را گسترش دهند.
ریچارد واکر، دانشمند ژئوشیمی دانشگاه مریلند، که عضو تیم این پژوهش نبوده است، به «نشنال جئوگرافیک» می‌گوید: «واقعا عالی بود که ببینیم مقاله‌ای منتشر می‌شود که برای آنچه که مدت‌ها فرض کرده بودیم، یک سری شواهد ژئوشیمیایی ارائه می‌کند.»
با این وجود، دانشمندان انجام بررسی‌های بعدی در آینده را خواستار شده‌اند تا مشخص شود که آیا همه سنگ‌های کشف شده گوشته در بالتیمور، منشا یکسانی دارند یا نه.
دانشمندان همچنین امیدوارند که بررسی بیشتر چنین سنگ‌هایی بتواند در مورد تشکیل مناطق جدید فرورانش -فرایندی که همچنان زمین‌شناسان را سر در گم کرده است- سرنخ‌هایی ارائه دهند و حتی ممکن است به درک سرنوشت اقیانوس اطلس نیز کمک کنند.
دنیل ویته، یکی از نویسندگان این مقاله از دانشگاه جان هاپکینز در بالتیمور، می‌افزاید: «این مسئله برای اقیانوس اطلس نیز رخ خواهد داد؛ همانطور که برای اقیانوس یاپِتوس اتفاق افتاد. این همان رقص طولانی قطعات قاره‌ای است که بر روی سطح زمین باقی می‌مانند.»
منبع: ایندیپندنت