بزرگنمايي:
آریا بانو - فردین نام مهمی در سینمای ایران است که هرگز از خاطره ها نخواهد رفت.
این روزها سالگرد مرگ محمد علی فردین بازیگر خوش چهره و ورزشکارسابق است . هنرپیشه سرشناس، کارگردان سینما و کشتی‌گیر ایرانی که کارهای سینمایی او به شدت مورد توجه قرار می گرفت و علی بی غم و سلطان قلب های او همچنان یادآور خاطرات این هنرمند فقید هستند. آخرین دقایق زندگی مرحوم محمدعلی فردین از زبان پسرش سیاوش را در پرشین وی بخوانید.
مرحوم محمدعلی فردین
محمدعلی فردین (زادهٔ 15 بهمن 1309 در تهران – درگذشتهٔ 18 فروردین 1379 در تهران)،
هنرپیشه سرشناس، کارگردان سینما و کشتی‌گیر ایرانی بود
او با دعوت اسماعیل کوشان و نقش آفرینی در فیلم چشمه آب حیات وارد دنیای بازیگری شد،
و اولین حضور حرفه‌ای خود را در سینما آغاز کرد. وی قبل از عرصه سینما در ورزش کشتی
فعالیت داشت و در قهرمانی جهان 1954 به مدال نقره دست یافت.
از بازی‌های به یادماندنی فردین می‌توان به سلطان قلبها، کوچه مردها،
گنج قارون، راز درخت سنجد، ساحل انتظار، باباشمل، میعادگاه خشم،
ناجورها، ایوب، برزخی‌ها، جهنم من، جبار سرجوخه فراری، غزل
و چند فیلم دیگر اشاره کرد. فردین از محبوبیت ویژه‌ای از بین دیگر هنرمندان ایرانی در میان توده کثیر مردم ایران برخوردار بود.
فردین از معدود بازیگرانی است که می‌توان به او لقب سوپراستار
داد. وی در میان طرفداران و اهالی سینما به سلطان قلبها
مشهور است. وی در بعد از انقلاب به همراه سعید راد و ناصر ملک‌مطیعی
در فیلم برزخی‌ها به کارگردانی ایرج قادری بازی کرد که سال 1361 روی
پرده رفت. این فیلم آخرین حضور فردین در عرصه سینمای ایران بود و پس از آن اجازهٔ کار به او داده نشد.
گفتگو با پسر مرحوم فردین
«پیکر محمدعلی فردین عضو سابق تیم‌ملی کشتی و
بازیگر فیلم‌های پیش از انقلاب از محل ورزشگاه شهید شیرودی به سمت قطعه هنرمندان بهشت‌زهرا تشییع شد.»
تشییع پیکر مرحوم محمدعلی فردین
این جملات شاید امروز، عادی به نظر برسند، اما شنیدن آن‌ها در روز 20 فروردین سال
1379 از زبان فواد بابان مجری اخبار تلویزیون شبکه یک عادی نبود. آخرین خبری که
به طور رسمی درباره محمد علی فردین منتشر شده بود خبر پایان زودهنگام
فیلم «برزخی‌ها» بود. خبر کوتاه و بدون هیچ توضیحی بود. توضیح در تصاویر گزارشی
بود که بعد از خبر پخش شد. گزارشگر از مرگ و تشییع دو
بازیگر خبر می‌داد. نعمت‌الله
گرجی که چند روز قبل درگذشته بود و غریبانه به خاک سپرده شده بود و محمد
علی فردین که تصاویر خبر از حضور هزاران نفر در تشییع این ستاره
ورزش و سینمای
ایران می‌داد.
فردین سوپراستار سینمای ایران
ستاره‌ای که گمان می‌رفت، با غیبتش از صحنه
سینما از خاطر‌ها محو شده باشد،
اما جمعیت انبوهی که صبح روز شنبه 20 فروردین در ورزشگاه شهید شیرودی
برای وداع با فردین جمع شد، نشان می‌داد که مردم ستاره فیلم‌های عامه‌پسند
که در آثارش فتوت و جوانمردی را به شکل همه‌گیری توصیه می‌کرد و
دوست صمیمی جهان پهلوان تختی بود، فراموش نکرده‌اند.
محمدعلی فردین 15 بهمن 1309 در
تهران در خیابان ادیب‌الممالک خیابان ری به
دنیا آمد. پدرش علی گل فردین هرچند کارمند اداره تسلیحات بود، اما
بازیگر تئاتر و از دوستان تقی ظهوری بود. فردین ابتدا بخت خود را در
ورزش امتحان کرد و
با وجود مخالفت پدرش سر از باشگاه نیرو و راستی در آورد و کشتی‌گیر شد.
او به گفته مربی‌اش کشتی‌گیری باهوش بود و بیشتر از آن که به زور بازو تکیه کند
با هوشش بازی می‌کرد. فردین بعد از آن به باشگاه
تهران رفت و زیر نظر حبیب‌الله
بلور که بعد‌ها از دوستان نزدیکش شد و در فیلم‌هایش هم بازی کرد، کشتی
حرفه‌ای را ادامه داد. در همین زمان بود که با جهان پهلوان غلامرضا تختی آشنا شد
و دوستی آن‌ها تا زمان درگذشت تختی ادامه داشت. در سال 1333 در وزن 73 کیلو
وارد تیم ملی کشتی شد و در دومین دوره مسابقات جهانی در سال 1954 مدال نقره
را به‌دست آورد. در سال 1336 از کشتی آزاد به کشتی فرنگی رفت و در سال 1337 قهرمان کشور شد.
حضور مرحوم محمدعلی فردین در سینما
درباره چگونگی حضور فردین در سینما، 2 داستان وجود دارد. داستانی است که خودش
تعریف می‌کند و داستانی که ناصر ملک مطیعی در کتاب خاطراتش نوشته است. فردین
در کتاب «سینمای فردین» غلام حیدری نشر قطره، تعریف می‌کند که زمانی که برای
دیدن یک
فیلم وسترن به
سینما متروپل/ رودکی رفته به طور اتفاقی با دکتر اسماعیل
کوشان، تهیه کننده و مدیر پارس
فیلم ملاقات می‌کند و پیشنهاد بازی در
فیلم «چشمه آب حیات» را به کارگردانی سیامک یاسمی همان جا مطرح می‌شود.
اما ملک مطیعی در کتاب خاطراتش می‌نویسد که دکتر کوشان تمایل داشت که فیلمی
با حضور تختی بسازد.
حضور مرحوم محمدعلی فردین در سینما
ملک مطیعی موضوع را با تختی را در میان می‌گذارد و او ضمن رد پیشنهاد بازیگری،
دوستش محمد علی فردین را معرفی می‌کند. اولین حضور فردین در
فیلم دوقلو‌ها ساخته
سیامک یاسمی رقم می‌خورد. حضوری در حد یک عبور از خیابان در یک نمای عمومی.
اما همین حضور زمینه آشنایی او با یاسمی و بازی در
فیلم چشمه آب حیاب را فراهم می‌کند.
حضور فردین در سینمای
ایران با موفقیت ملودرام‌هایی که در میانه دهه 40 بازی می‌کرد.
به اوج خود رسید. او جوان اول سینمای
ایران بعد از افول ناصر ملک مطیعی شده بود. موفقیت
فیلم گنج قارون (1344) نقش مهمی در تثبیت ستارگی فردین داشت. تشکیل مثلث فردین بازیگر، چنگیز جلیلوند گوینده و ایرج خواننده اقبال عمومی پیدا کرد و باعث تداوم حضور موفق شخصیت جوانمرد تهیدست، علی بی غم
فیلم «گنج‌قارون» در فیلم‌های دهه 40 شد. موج فیلم‌های فردینی در سال 1347 با سلطان‌قلب‌ها به اوج خود رسید. فیلمی که فردین سعی کرد تفاوت‌هایی در کاراکتر شخصیت محبوبش ایجاد کند.
موفقیت محمدعلی فردین در سینما
این آخرین موفقیت بزرگ فردین در
سینما بود. او در حالی دهه 50 را در سینمای
ایران شروع کرد
که با حضور ستاره‌های جدید و تغییر ساختار‌های روایی در سینمای فارسی دیگر محبوبیت
سابق را نداشت، اما به شمایل همیشگی‌اش به‌عنوان نمادی از شخصیت اخلاق مدار و پیرو
صفات جوانمردی در سینمای
ایران خدشه‌ای وارد نکرد. زندگی خصوصی بی‌حاشیه و مردم
داری معروفی داشت که از دنیایی پهلوانی و کشتی و هم نشینی با پهلوانانی، چون تختی با خود همراه کرده بود و همین به شخصیتی که در فیلم‌ها بازی می‌کرد، ابعادی واقعی می‌داد.
موفقیت مرحوم محمدعلی فردین در سینما
پس از انقلاب و در سال 61 به دعوت ایرج قادری و با هدف آشتی سینمای عامه‌پسند با
فضای
فرهنگی جدید، فردین در کنار چند ستاره دیگر در
فیلم برزخی‌ها بازی کرد. فیلمی که
توسط نیرو‌های جوان انقلابی و به خاطر برخی تندروی‌ها با وجود استقبال خوب مردم از
پرده پایین
کشیده شد و آخرین حضور او در مقابل
دوربین سینما برای همیشه رقم خورد.
فردین در سال‌های دوری از
سینما به مشاغل آزاد و
سینما داری روی آورد؛
سینما نیاگارا/ جمهوری
در سال 37 با شراکت رحمان گلزار و بعد‌ها با شراکت او با علی حاتمی اداره می‌شد. در سال‌های
بعد از انقلاب فردین در
ایران ماند و دور از هیاهو بیشتر وقتش را در
سینما یا در مغازه فرش‌فروشی
اش در ابتدای پاساژ ونک می‌گذراند. با مو‌ها و ابرو‌هایی که دیگر سفید شده بود و صدایش با آن صدایی که در فیلم‌ها شنیده بودند فرق داشت.
بازگشت فردین به سینما
چند تلاش برای بازگشت فردین به
سینما به شکست منتهی شد. حضور در پروژه‌هایی به کارگردانی
کیومرث پور احمد و داود میرباقری همه در حد حرف و شایعه باقی ماند و محمد
علی فردین هرگز روی
پرده سینما دیده نشد. محمدعلی فردین 18 فروردین 1379
به دنبال یک حمله قلبی در منزلش درگذشت. خبر تا شنبه در همه
ایران پیچیده بود.
جمعیت انبوهی در ورزشگاه شیرودی جمع شدند تا از ورزشکار قدیمی و ستاره سال‌های
دور
سینما خداحافظی کنند. انگار تشییع فردین بزرگداشت مردمی صفاتی بود که فردین
آن‌ها را نمایندگی می‌کرد.
او زمانی در مراسم درگذشت علی تابش گفته بود: «همه مردم
هر روز زندگی می‌کنند تا یک روز بمیرند. ما هر روز می‌میریم تا یک روز زندگی کنیم». اشاره
تلخ او به زندگی دور از
سینما بود. این سخن تلخ، اما با تصاویر وداع مردم با او تناقض
عمیقی را رقم زد. انگار مردم می‌خواستند ثابت کنند که اصیل بودن اصل است، نه بر اسب بودن.
همشهری ـ ایرنا