بزرگنمايي:

آریا بانو - سیناپرس/اهمال کاری، یکی از نامطلوب ترین صفاتی است که اگر در شخصی نهادینه شود، تمام ارکان زندگی او را تحت تأثیر قرار می دهد. محققان کشور برای غلبه بر این مشکل در نوجوانان، کنترل اضطراب و استفاده از تکنیک ذهن آگاهی را توصیه کرده اند.
اهمال کاری تحصیلی که به تأخیر تعمدی در شروع، ادامه یا اتمام فعالیت های تحصیلی گفته می شود، با عملکرد ضعیف، عدم پیشرفت تحصیلی، تقلب در امتحانات و ترک تحصیل رابطه ای قوی دارد. عواقب ناخوشایند اهمال کاری محدود به حوزه تحصیلی نبوده و در درازمدت، عملکرد شغلی، سلامت جسمانی، بهزیستی و روان شناختی افراد را نیز به مخاطره می اندازد.
چنانچه بسیاری از منابع تحقیقاتی مؤید ارتباط میان اهمال کاری و بیکاری، درآمد پایین، عدم اتخاذ رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت نظیر عادات غذایی سالم، ورزش و همچنین تأخیر در درمان جویی، پایین بودن سطح رضایت از زندگی درکنار مشکلات روان شناختی نظیر اضطراب، افسردگی و نگرانی هستند.
به همین دلیل بنا بر گفته متخصصان، در دهه های اخیر، اهمال کاری به عنوان یکی از معضلات مهم در حیطه روانشناسی به ویژه حوزه تربیتی، توجه بسیاری از پژوهشگران را به خود اختصاص داده است. در سالیان اخیر اهمال کاری به طور عمده به عنوان نقص در خودتنظیمی یا به عبارتی تلاشی ناسازگارانه در جهت مدیریت رفتار و هیجانات در نظر گرفته شده است.
هنگامی که دانش آموزان باتجربه ای استرس زا، نظیر یک تکلیف مواجه می شوند، اهمال کاری به عنوان یک راهبرد تنظیمی با هدف فرار از هیجانات و افکار منفی و ایجاد احساسات مطلوب در کوتاه مدت، علیرغم منتج شدن به پیامدهای نامطلوب در درازمدت، به کار برده می شود.
یک مطالعه پژوهشی داخلی که توسط پژوهشگرانی از دانشگاه گیلان و دانشگاه الزهرا انجام شده است، نقش اضطراب پنهان و آشکار و همچنین مهارت های ذهن آگاهی را در اهمال کاری تحصیلی دختران نوجوان ارزیابی نموده است.
این مطالعه با مشارکت تعداد 350 نفر از دانش آموزان دختر مدارس دوره متوسطه شهرستان رشت انجام شده است. این دانش آموزان به کمک پرسشنامه های اهمال کاری تحصیلی، ذهن آگاهی و مقیاس اضطراب، داده های مورد نظر پژوهشگران را تأمین کرده اند.
یافته های این پژوهش حاکی از آن هستند که حذف عامل اضطراب پنهان به عنوان یک عامل زمینه ساز و تداوم بخش چرخه اهمال کاری، باعث غلبه بر این صفت نامطلوب می شود و در این راستا، به کارگیری تمرینات ذهن آگاهی متمرکز بر هوشیاری به عنوان یک مهارت برای ارتقای کارآمدی تحصیلی از اهمیت بالایی برخوردار است.
به بیان سجاد رضائی، استادیار و پژوهشگر گروه روانشناسی دانشگاه گیلان و دیگر همکارش در این مطالعه، «یافته های این پژوهش بر اهمیت نقش مخرّب اضطراب پنهان به عنوان یک ویژگی نسبتاً پایدار فرد در آمادگی برای بروز اهمال کاری صحه گذاشتند. علاوه بر آن روشن ساختند، عمل توأم با هوشیاری در مقابله با اهمال کاری نقشی محافظتی ایفا می کند».
این محققان می گویند: «اضطراب ناشی از امتحانات و تکالیف درسی منجر به انتخاب اهمال کاری از سوی دانش آموزان به عنوان یک راهبرد مقابله ای شده و در درازمدت به دلیل عدم برآورده شدن انتظارات موردنظر، هیجانات ناخوشایند مضاعف منجر به تداوم چرخه اهمال کاری می شود».
در مقابل بر اساس این یافته ها، استفاده از مهارت ذهن آگاهی و عمل توأم با هوشیاری به دانش آموزان این امکان را می دهد در ارزیابی و ادراک رویدادها در زمینه تحصیلی متفاوت عمل کرده، از طریق تمرکز بر تکالیف، شرایط را به فرصتی جهت یادگیری و پیشرفت تحصیلی تبدیل کنند.
این یافته های علمی پژوهش جالب در نشریه علمی «رویش روانشناسی» منتشر شده اند.