آریا بانو - فارس / با وجود آنکه وزارت بهداشت بارها به علت بی‌اعتنایی به سامانه تیتک، در زمینه توزیع دارو ضربه دیده است اما گویا این وزارتخانه علاقه‌مند است دو بار از یک سوراخ گزیده شود.
کیانوش جهانپور سخنگوی سازمان غذا و دارو هفته گذشته درباره نحوه توزیع واکسن کرونا، بر لزوم توزیع واکسن‌های کرونا وارداتی همچون سایر کالا‌های سلامت‎‌محور از طریق سامانه «تیتک» تأکید کرد.
به گفته وی، هر واکسن کد اختصاصی سامانه تیتک را دریافت می‌کند که به صورت برچسب بر روی آن مندرج خواهد بود و واکسن از طریق هر سامانه‌ای بخواهد وارد شود، قابل اتصال به تیتک است و از این طریق رهگیری می‌شود، بنابراین امکان قاچاق معکوس واکسن‌های کرونا وجود ندارد.
اما سابقه نشان داده است که وعده‌های مسئولان وزارت بهداشت درباره نحوه توزیع داروهای کمیاب و مهم، در مقام عمل کاملا محقق نشده و مشکلات عدیده‌ای در این زمینه به وجود آمده است. تجربه شکست خورده توزیع واکسن آنفولانزا و قلم‌های انسولین در خارج از بستر سامانه تیتک خود شاهدی بر عملکرد اشتباه برخی از مسئولان وزارت بهداشت درباره توزیع واکسن کرونا است.
*نقش سامانه تیتک در توزیع واکسن نمایشی و ناقص است
متأسفانه آخرین اخبار حاکی از آن است که معاونت بهداشت وزارت بهداشت با پافشاری بر تصمیمات اشتباه گذشته خود، قصد استفاده بهینه از سامانه تیتک را نداشته و این وزارتخانه تصمیم دارد فقط به شکل «ناقص» و «نمایشی» از سامانه تیتک برای توزیع واکسن کرونا استفاده کند.

پدرام اصلانی‌فر کارشناس حوزه سیاست‌گذاری سلامت در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری فارس، گفت: بر اساس آخرین اخبار، واکسن‌های کرونا برچسب تیتک را دریافت می‌کنند و اطلاعات این شناسه‌ها در تیتک ثبت می‌شود؛ اما متأسفانه اتصال حلقه‌های توزیع واکسن به سامانه تیتک به شکل ناقص است چراکه شناسه‌های تیتک در مراحل بعد از ورود به کشور به طور کامل استعلام نمی‌شوند و این مسئله کارکرد تیتک را با اختلال مواجه کرده است.
وی با بیان اینکه الگوی مدنظر معاونت بهداشت وزارت بهداشت برای توزیع به شیوه (1. واردکننده، 2. معاونت بهداشت کل، 3. توزیع توسط دانشگاه‌های علوم پزشکی، 4. تحویل به مراکز بهداشت) است، عنوان کرد: اما به نظر می‌رسد که در شیوه مناسب برای جلوگیری از وقوع تخلفات، توزیع می‌بایست با همکاری مراکز پخش صورت پذیرد (1. واردکننده، 2. توزیع توسط شرکتهای پخش دارو، 3. تحویل به مراکز بهداشت).
این کارشناس حوزه سیاست‌گذاری سلامت با اشاره به اینکه کارکرد مطلوب تیتک منوط به نظارت بر تمامی حلقه‌های زنجیره توزیع است و حذف یک حلقه از این زنجیره، کنترل هوشمند و یکپارچه این سامانه را با اختلال رو به رو می‌کند. افزود: تاکنون به علت کم‌کاری مسئولان وزارت بهداشت، تیتک به دانشگاه‌های علوم پزشکی متصل نشده درحالیکه فرآیند برقراری اتصال تیتک به این دانشگاه‌ها در مدت زمان کوتاهی میسر است.

*دست سامانه تیتک برای نظارت هوشمند بر توزیع واکسن بسته است
اصلانی‌فر با اشاره به اینکه در ظاهر تصمیمی اتخاذ شده است تابرای دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز بهداشت دسترسی به سامانه تیتک را ایجاد کنند تا میزان دریافت و مصرف واکسن را در آن ثبت کنند، خاطر نشان کرد: با این وجود بر اساس آخرین استعلام‌های صورت گرفته در مقام عمل هنوز این مراکز اطلاعات خود را به تیتک اعلام نمی‌کنند.
وی با بیان اینکه تعداد محدودی از مراکز بهداشت (1درصد) قبل از تزریق، کد واکسن را از تیتک استعلام می‌کنند، تشریح کرد: اکثر مراکز بهداشت کد واکسن را از تیتک استعلام نمی‌کنند، چون سامانه سیب (متعلق به معاونت بهداشت) تاکنون به تیتک متصل نشده است.
این کارشناس حوزه سیاست‌گذاری سلامت در پایان عنوان کرد: فرآیند‌هایی نظارتی در وزارت بهداشت شروع شده است اما این رویه‌ها اغلب ناقص هستند و با استاندارد‌های سامانه تیتک است فاصله دارد.
*چرا وزارت بهداشت از تجربه‌‌های شکست خورده خود عبرت نمی‌گیرد؟
چند ماه قبل به علت عدم توزیع مناسب انسولین قلمی، این کالا با افزایش قیمت شدید و عرضه غیر قانونی در بازار سیاه مواجه شد، اما در ادامه برای حل مشکل، توزیع آن در بستر سامانه تیتک انجام و تقاضاهای غیرمجاز که منجر به قاچاق خروجی می‌شد، به شدت کاهش یافت؛ به طوری که به گفته سید حیدر محمدی، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، از زمانی که عرضه انسولین با ثبت کد ملی بیمار در سامانه تیتک صورت گرفت، از نشت دارو به بازار آزاد و قاچاق معکوس آن جلوگیری شده و تقاضای انسولین حدوداً 90 درصد کاهش پیدا کرد.
از سوی دیگر محمدرضا شانه ساز رئیس سازمان غذا و دارو در مهرماه امسال وعده داده بود که توزیع واکسن آنفولانزا کاملا از طریق تیتک صورت می‌پذیرد. شانه ساز گفته بود: «امروز سامانه تیتک وجود دارد و برنامه‌ریزی می‌شود تا با استفاده از آن به داروخانه‌ها دسترسی‌هایی داده شود تا بتوانند بر اساس کد ملی و شناسه برچسب تیتک بر روی دارو، عرضه واکسن آنفلوانزا را انجام دهند.»

*گوش ناشنوای وزارت بهداشت در برابر هشدارها
سامانه تیتک (TTAC) سازمان غذا و دارو، مهم‌ترین و قوی‌ترین سامانه دارویی کشور است که 270 واردکننده، 50 شرکت پخش و 12هزار داروخانه را تحت کنترل و نظارت خود دارد؛ این سامانه با توجه به زیرساخت‌‎های خود می‌تواند هرگونه انحراف، تقلب و احتکار در توزیع دارو و واکسن به حداقل ممکن برساند.
گفتنی‌ است که تاکنون 3 نهاد نظارتی یعنی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، کمیسیون اصل 90 و سازمان غذا و دارو نسبت به توزیع واکسن کرونا خارج از بستر سامانه تیتک هشدار داده‌اند. ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز معتقد است توزیع واکسن خارج از سامانه تیتک، تجربیات ناموفق ایجاد بازار غیر رسمی برای برخی از اقلام مقابله با کرونا را تکرار کرده و می‌تواند منجر به وقوع یک بحران امنیتی شود.
بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در نامه‌ای به وزیر بهداشت، ضمن اشاره به مشکلات فراوان ایجاد شده در خصوص توزیع واکسن آنفولانزا، خواستار ثبت تمام فرآیند توزیع واکسن کرونا در سامانه ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت دارو (تیتک) سازمان غذا و دارو شده است.