آریا بانو - اطلاعات آماری نام استان: کردستان مرکز استان: سنندج مساحت:28203 کیلومتر مربع جمعیت: 1603011 نفر(سال 95) تعداد شهرستان ها: 10 سال تاسیس: 1337 اطلاعات جغرافیایی کردستان استانی سرسبز و خرم با وسعتی معادل 28203 کیلومتر مربع در غرب ایران و در مجاورت بخش شرقی کشور عراق قرار دارد و از شمال به استان‌های آذربایجان غربی و زنجان، از شرق به همدان و زنجان، از جنوب به استان کرمانشاه و از غرب به کشور عراق محدود است. استان کردستان بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای 10 شهرستان، 25 شهر، 23 بخش، 79 دهستان و 1767 آبادی دارای سکنه است. در حال حاضر استان کردستان با مجموعه شهرها،‌ روستاها و عشایری که در نقاط مختلف آن پراکنده شده و استقرار یافته‌اند، به یکی از نواحی در حال توسعه غرب کشور تبدیل شده و از پتانسیل‌های توریستی بسیار خوبی برخوردار است. اطلاعات تاریخی و فرهنگی کردها مردمانی آریایی نژاند که چندین هزار سال قبل از میلاد به این منطقه مهاجرت کرده‌اند. تاریخ اقوام کرد تا قبل از اسلام چندان روشن نیست. در اسناد سومری و بابلی و اکدی و آشوری نام اقومی دیده می شود که شباهت به کلمه کرد دارد. ولی از همه نزدیکتر، چه از لحاظ زبان و چه از نظر جغرافیایی و چه از نظر توصیفی، نام قومی است بـه نـام کردوخوی، که در کتاب سفر جنگی گزنفون ذکر شده است. این قوم در کوه‌ها و دره‌ها میان عراق و ارمنستان و مخصوصا در محلی که امروزه زخو نامیده می شود و در 60 کیلومتری شمال غربی موصول در عراق قرار دارد، ساکن بوده‌اند. گزنفون، آنان را به دلیری و چالاکی می ستاید. این قوم سپاه 10000 نفری گزنفون را تا هنگامی که به جلگه‌های شمال رسیدند، تعقیب کردند و صـدماتی نیز بر آن‌ها وارد آوردند. در دوره‌ صفوی نخستین کتاب مهم در باره‌ قوم کرد به زبان فارسی تدوین شده که همان شرفنامه بدلیسی است. اعراب در سال 16 یا 20 هجری قمری قلعه‌ها و استحکامات کردها را تصرف کردند. در 23 هجری قمری که سپاه عرب در ایلات فارس مشغول فتوحات بود، کردهای فارس در دفاع از فسا و دارابجر شرکت داشتند. فتح شهر زور و دارآباد که از شهرهای کردنشین بودند در سال 22 هجری قمری صورت گرفت. ظاهرا اصطلاح کردستان را سلاجقه برای جدا سازی نواحی کردنشین از ولایت جبال عراق وضع کردند. کردستان در آن زمان ایلاتی بود شامل سرزمین‌های بین آذربایجان و لرستان امروزی و قسمتی از اراضی سلسله جبال زاگرس. مرکز آن نیز ابتدا ناحیه‌ بهار در 18 کیلومتری شمال غربی همدان بود و بعدها چمچمال در نزدیک کرمانشاه امروزی مرکز کردستان قرار داشت. شهرهای کردستان در زمان حمله مغول از قتل و غارت مصون نماند. در زمان تیمور و ترکمنان قره قویونلو و آق قویونلو، کردستان و دیار بکرش میدان تاخت و تاز سپاهان تیمور و ترکمانان شد. شاه اسماعیل اول؛ موسس سلسله صفویه به علت این که کردها پیرو مذهب تسنن بودند، چندان روابط حسنه‌ای با آن‌ها نداشت. سلاطین عثمانی در تقویت هر چه بیشتر کردان می کوشیدند. در دوره‌ صفویه دولت ایران به قسمت وسیعی از کردستان آن روز تسلط داشت که دامنه‌های شرقی کوه‌های زاگرس را در بر می گرفت. به استناد گفته مورخین، قلعه سنه دژ (سنندج) را سلیمان خان اردلان؛ والی کردستان در زمان شـاه صفی آباد سـاخت و کلمه غم‌ها را که به حساب ابجد 1046 می شود، ماده تاریخ آن قرارداد. هیچ یک از جغرافی نویسان اسلامی، این شهر را به این اسم در آثار خود ذکر نکرده‌ اند. در گذشته به جای شهر سنندج فعلی شهری به نام سیر وجود داشت که این کلمه به معنای سـی سر است. مجاور سی سـر، محـلی بود به نام صد خانیه (صد خانه) که احتمالا به مرور زمان این نام به سنه تغییر یافته است. سنندج مدت چهار قرن تحت حکومت حکام موروثی خاندان اردلان بود که نسبت خود را به ساسانیان می‌رسانیدند. در سال 1284 هجری قمری دولت مرکزی، حاج میرزا معتمدالدوله؛ عموی ناصر الدین شاه را به حکومت کردستان منصوب کرد که تا سال 1291 هجری قمری در آن‌جا حکمرانی کرد. در حال حاضر سنندج مرکز استان و یکی از شهرها زیبای کردستان و غرب کشور محسوب می شود. یکی از مهمترین جاذبه‌های استان کردستان ویژگی‌های فرهنگی آن است که نمونه این ویژگی ها در سراسر کشور کم‌نظیر هستند. این ویژگی ها در عوامل فرهنگی همانند زبان، لباس، موسیقی، رقص، جشن‌ها و مراسم خاص و صنایع دستی بارزتر از سایر عوامل فرهنگی نمایان شده‌اند. این ویژگی های فرهنگی برخلاف برخی مناطق کشور هنوز در این استان به صورت پویا در زندگی مردم جاری است. از جمله غذاهای محلی استان کردستان می توان به دوغه‌وا یا آش دوغ، ساوار، گردول، شله گنیم، دوغین یا آش گزنه، رشته‌رون اشاره کرد. اطلاعات زیست محیطی سرچشمه بسیاری از رودخانه‌های بزرگ در کوه‌های کردستان واقع شده‌اند. رودخانه سیروان که طویل‌ترین رودخانه در کردستان است و شعبات مهم آن دزلی مریوان، گردلان، رزاب قطوند، گاودره و رودخانه قشلاق است وارد کشور عراق می شود. به علت قرار گرفتن این رودخانه‌ها در دره‌های عمیق و دبی زیاد آن ها در فصل بهار عموما برای ورزش مفرح قایقرانی و رفتینگ مناسب می باشند. همچنین حواشی رودخانه‌ها محل زندگی پرندگان و رویش درختان و گل ‌های وحشی است که در بسیاری از مسیرها به ویژه در اورامان، رودخانه سیروان مناظر زیبایی را در دره‌ها و کوه‌ها به وجود آورده که دیدن آن ها برای هر گردشگری جذاب و لذت‌بخش است. استان کردستان دارای چهار دریاچه زریوار در مریوان، دریاچه پشت سد قشلاق در 15 کیلومتری شمال شهر سنندج، دریاچه پشت سد گاوشان در 45 کیلومتری جنوب سنندج و دریاچه پشت سد بوکان در شمال شهر سقز می باشد. این دریاچه‌ها محل بسیار مناسبی برای اجرای برنامه‌های تورگردانی هستند. از لحاظ اقلیمی و طبیعی استان کردستان منطقه‌ای کوهستانی می‌باشد. به گونه‌ای که کوه شاهو با ارتفاع 3300 متر بلندترین و منطقه آلوت در بانه با ارتفاع حدود 900 متر کم ارتفاع‌ترین نقطه استان می‌باشد. اقلیم کردستان متاثر از توده‌های هوای گرم و مرطوب مدیترانه‌ای است که این توده‌ها موجب بارندگی‌هایی در بهار و ریزش برف در زمستان ها شده است. این توده‌های هوایی که از اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه با برخورد به ارتفاعات زاگرس به وجود می آید بخش قابل توجهی از رطوبت را به صورت بارش‌های پراکنده برف و باران در این منطقه نشان می‌دهند. نفوذ توده‌های مرطوب زمستانی و بهاری در مریوان و دریاچه زریوار تاثیر فراوانی در مرطوب و معتدل شدن هوای این ناحیه دارد. میزان رطوبت و بارش مناسب باعث ایجاد جنگل‌های انبوه بلوط و گونه‌های مختلف درختان جنگلی شده است. در غرب استان میزان بارش‌ها بیشتر از سایر نقاط است. بیش‌تر جنگل‌های استان دراطراف شهرهای بانه و مریوان واقع شده و بعد از جنگل‌های شمال کشور در درجه دوم اهمیت قرار دارند. نمادهای استان لباس های مردم استان، موسیقی و مجسمه های میادین سنندج نماد فرهنگ و هویت مردم کردستان و تصویری روشن از استقامت مردم کرد در این گوشه از خاک ایران اسلامی هستند. استان کردستان جاذبه های گردشگری پارک جنگلی آبیدر منطقه اورامان روستای پلکانی پالنگان رودخانه سقز (چم سقز) دریاچه زریوار کوه آر بابا بانه آبشاربل چهل‌چشمه سراب قروه آبشارکویله غار کرفتو مشاهیر سلطان صلاح الدین ایوبی شیخ محمود برزنجی قاضی محمد مولوی سید عبدالرحیم تایجوزی حاج ملا حسین مجدی (مهابادی) علامه ملا حامد علامه شیخ عبدالحسین فاضل گروسی محمد فاضل خان گروسی حسنعلی خان امیرنظام گروسی صیدی هورامی استاد علامه ملا عبدالکریم مدرس محمد علی سلطانی ابراهیم احمد ملا مصطفی بارزانی صنایع دستی نازک کاری چوب دست بافی خراطی ساخت زینت آلات محلی سوزن دوزی و روکاری سفال گری حصیربافی گیوه دوزی نمدمالی ساخت محصولات چرمی آداب و رسوم میرنوروزی و مراسم‌ کوسه‌ گردی مراسم‌ میرمیرین‌ یا امیربهادری مراسم سمنو پزان مراسم پیر شالیار

اطلاعات آماری
نام استان: کردستان
مرکز استان: سنندج
مساحت:28203 کیلومتر مربع
جمعیت: 1603011 نفر(سال 95)
تعداد شهرستان ها: 10
سال تاسیس: 1337
اطلاعات جغرافیایی کردستان استانی سرسبز و خرم با وسعتی معادل 28203 کیلومتر مربع در غرب ایران و در مجاورت بخش شرقی کشور عراق قرار دارد و از شمال به استان‌های آذربایجان غربی و زنجان، از شرق به همدان و زنجان، از جنوب به استان کرمانشاه و از غرب به کشور عراق محدود است.
استان کردستان بر اساس آخرین تقسیمات کشوری دارای 10 شهرستان، 25 شهر، 23 بخش، 79 دهستان و 1767 آبادی دارای سکنه است.
در حال حاضر استان کردستان با مجموعه شهرها،‌ روستاها و عشایری که در نقاط مختلف آن پراکنده شده و استقرار یافته‌اند، به یکی از نواحی در حال توسعه غرب کشور تبدیل شده و از پتانسیل‌های توریستی بسیار خوبی برخوردار است.
اطلاعات تاریخی و فرهنگی کردها مردمانی آریایی نژاند که چندین هزار سال قبل از میلاد به این منطقه مهاجرت کرده‌اند. تاریخ اقوام کرد تا قبل از اسلام چندان روشن نیست. در اسناد سومری و بابلی و اکدی و آشوری نام اقومی دیده می شود که شباهت به کلمه کرد دارد.
ولی از همه نزدیکتر، چه از لحاظ زبان و چه از نظر جغرافیایی و چه از نظر توصیفی، نام قومی است بـه نـام کردوخوی، که در کتاب سفر جنگی گزنفون ذکر شده است.
این قوم در کوه‌ها و دره‌ها میان عراق و ارمنستان و مخصوصا در محلی که امروزه زخو نامیده می شود و در 60 کیلومتری شمال غربی موصول در عراق قرار دارد، ساکن بوده‌اند.
گزنفون، آنان را به دلیری و چالاکی می ستاید. این قوم سپاه 10000 نفری گزنفون را تا هنگامی که به جلگه‌های شمال رسیدند، تعقیب کردند و صـدماتی نیز بر آن‌ها وارد آوردند.
در دوره‌ صفوی نخستین کتاب مهم در باره‌ قوم کرد به زبان فارسی تدوین شده که همان شرفنامه بدلیسی است.
اعراب در سال 16 یا 20 هجری قمری قلعه‌ها و استحکامات کردها را تصرف کردند. در 23 هجری قمری که سپاه عرب در ایلات فارس مشغول فتوحات بود، کردهای فارس در دفاع از فسا و دارابجر شرکت داشتند.
فتح شهر زور و دارآباد که از شهرهای کردنشین بودند در سال 22 هجری قمری صورت گرفت.
ظاهرا اصطلاح کردستان را سلاجقه برای جدا سازی نواحی کردنشین از ولایت جبال عراق وضع کردند. کردستان در آن زمان ایلاتی بود شامل سرزمین‌های بین آذربایجان و لرستان امروزی و قسمتی از اراضی سلسله جبال زاگرس.
مرکز آن نیز ابتدا ناحیه‌ بهار در 18 کیلومتری شمال غربی همدان بود و بعدها چمچمال در نزدیک کرمانشاه امروزی مرکز کردستان قرار داشت.
شهرهای کردستان در زمان حمله مغول از قتل و غارت مصون نماند. در زمان تیمور و ترکمنان قره قویونلو و آق قویونلو، کردستان و دیار بکرش میدان تاخت و تاز سپاهان تیمور و ترکمانان شد.
شاه اسماعیل اول؛ موسس سلسله صفویه به علت این که کردها پیرو مذهب تسنن بودند، چندان روابط حسنه‌ای با آن‌ها نداشت. سلاطین عثمانی در تقویت هر چه بیشتر کردان می کوشیدند. در دوره‌ صفویه دولت ایران به قسمت وسیعی از کردستان آن روز تسلط داشت که دامنه‌های شرقی کوه‌های زاگرس را در بر می گرفت.
به استناد گفته مورخین، قلعه سنه دژ (سنندج) را سلیمان خان اردلان؛ والی کردستان در زمان شـاه صفی آباد سـاخت و کلمه غم‌ها را که به حساب ابجد 1046 می شود، ماده تاریخ آن قرارداد.
هیچ یک از جغرافی نویسان اسلامی، این شهر را به این اسم در آثار خود ذکر نکرده‌ اند.
در گذشته به جای شهر سنندج فعلی شهری به نام سیر وجود داشت که این کلمه به معنای سـی سر است. مجاور سی سـر، محـلی بود به نام صد خانیه (صد خانه) که احتمالا به مرور زمان این نام به سنه تغییر یافته است.
سنندج مدت چهار قرن تحت حکومت حکام موروثی خاندان اردلان بود که نسبت خود را به ساسانیان می‌رسانیدند.
در سال 1284 هجری قمری دولت مرکزی، حاج میرزا معتمدالدوله؛ عموی ناصر الدین شاه را به حکومت کردستان منصوب کرد که تا سال 1291 هجری قمری در آن‌جا حکمرانی کرد.
در حال حاضر سنندج مرکز استان و یکی از شهرها زیبای کردستان و غرب کشور محسوب می شود.
یکی از مهمترین جاذبه‌های استان کردستان ویژگی‌های فرهنگی آن است که نمونه این ویژگی ها در سراسر کشور کم‌نظیر هستند. این ویژگی ها در عوامل فرهنگی همانند زبان، لباس، موسیقی، رقص، جشن‌ها و مراسم خاص و صنایع دستی بارزتر از سایر عوامل فرهنگی نمایان شده‌اند.
این ویژگی های فرهنگی برخلاف برخی مناطق کشور هنوز در این استان به صورت پویا در زندگی مردم جاری است.
از جمله غذاهای محلی استان کردستان می توان به دوغه‌وا یا آش دوغ، ساوار، گردول، شله گنیم، دوغین یا آش گزنه، رشته‌رون اشاره کرد.
اطلاعات زیست محیطی سرچشمه بسیاری از رودخانه‌های بزرگ در کوه‌های کردستان واقع شده‌اند. رودخانه سیروان که طویل‌ترین رودخانه در کردستان است و شعبات مهم آن دزلی مریوان، گردلان، رزاب قطوند، گاودره و رودخانه قشلاق است وارد کشور عراق می شود. به علت قرار گرفتن این رودخانه‌ها در دره‌های عمیق و دبی زیاد آن ها در فصل بهار عموما برای ورزش مفرح قایقرانی و رفتینگ مناسب می باشند.
همچنین حواشی رودخانه‌ها محل زندگی پرندگان و رویش درختان و گل ‌های وحشی است که در بسیاری از مسیرها به ویژه در اورامان، رودخانه سیروان مناظر زیبایی را در دره‌ها و کوه‌ها به وجود آورده که دیدن آن ها برای هر گردشگری جذاب و لذت‌بخش است.
استان کردستان دارای چهار دریاچه زریوار در مریوان، دریاچه پشت سد قشلاق در 15 کیلومتری شمال شهر سنندج، دریاچه پشت سد گاوشان در 45 کیلومتری جنوب سنندج و دریاچه پشت سد بوکان در شمال شهر سقز می باشد. این دریاچه‌ها محل بسیار مناسبی برای اجرای برنامه‌های تورگردانی هستند.
از لحاظ اقلیمی و طبیعی استان کردستان منطقه‌ای کوهستانی می‌باشد. به گونه‌ای که کوه شاهو با ارتفاع 3300 متر بلندترین و منطقه آلوت در بانه با ارتفاع حدود 900 متر کم ارتفاع‌ترین نقطه استان می‌باشد.
اقلیم کردستان متاثر از توده‌های هوای گرم و مرطوب مدیترانه‌ای است که این توده‌ها موجب بارندگی‌هایی در بهار و ریزش برف در زمستان ها شده است.
این توده‌های هوایی که از اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه با برخورد به ارتفاعات زاگرس به وجود می آید بخش قابل توجهی از رطوبت را به صورت بارش‌های پراکنده برف و باران در این منطقه نشان می‌دهند.
نفوذ توده‌های مرطوب زمستانی و بهاری در مریوان و دریاچه زریوار تاثیر فراوانی در مرطوب و معتدل شدن هوای این ناحیه دارد. میزان رطوبت و بارش مناسب باعث ایجاد جنگل‌های انبوه بلوط و گونه‌های مختلف درختان جنگلی شده است. در غرب استان میزان بارش‌ها بیشتر از سایر نقاط است.
بیش‌تر جنگل‌های استان دراطراف شهرهای بانه و مریوان واقع شده و بعد از جنگل‌های شمال کشور در درجه دوم اهمیت قرار دارند.
نمادهای استان لباس های مردم استان، موسیقی و مجسمه های میادین سنندج نماد فرهنگ و هویت مردم کردستان و تصویری روشن از استقامت مردم کرد در این گوشه از خاک ایران اسلامی هستند.

استان کردستان جاذبه های گردشگری پارک جنگلی آبیدر منطقه اورامان روستای پلکانی پالنگان رودخانه سقز (چم سقز) دریاچه زریوار کوه آر بابا بانه آبشاربل چهل‌چشمه سراب قروه آبشارکویله غار کرفتو مشاهیر سلطان صلاح الدین ایوبی شیخ محمود برزنجی قاضی محمد مولوی سید عبدالرحیم تایجوزی حاج ملا حسین مجدی (مهابادی) علامه ملا حامد علامه شیخ عبدالحسین فاضل گروسی محمد فاضل خان گروسی حسنعلی خان امیرنظام گروسی صیدی هورامی استاد علامه ملا عبدالکریم مدرس محمد علی سلطانی ابراهیم احمد ملا مصطفی بارزانی صنایع دستی نازک کاری چوب دست بافی خراطی ساخت زینت آلات محلی سوزن دوزی و روکاری سفال گری حصیربافی گیوه دوزی نمدمالی ساخت محصولات چرمی آداب و رسوم میرنوروزی و مراسم‌ کوسه‌ گردی مراسم‌ میرمیرین‌ یا امیربهادری مراسم سمنو پزان مراسم پیر شالیار